radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Verdachte sterfgevallen in vijftien jaar Poetin

Verdachte sterfgevallen in vijftien jaar Poetin

De moord op de Russische oppositieleider Boris Nemtsov past in een reeks van mysterieuze sterfgevallen van critici van de Russische president Poetin in de afgelopen jaren.

Journalisten, advocaten, politici en andere criticasters van de regering, allen overleden zij onder verdachte omstandigheden. Verklaringen van de autoriteiten blijven altijd vaag. Door de oppositie is meer dan eens met de beschuldigende vinger gewezen naar het Kremlin en het klimaat van haat dat door de autoriteiten is geschapen. 

Tegenstanders van de regering worden volgens de oppositie in de staatsmedia steevast als vijanden van de staat neergezet. Het wordt de oppositie op deze manier moeilijk gemaakt om vrijelijk hun onvrede over de Poetin uit te spreken. 

Op hun beurt wijzen de Russische overheden, zoals ook bij de moord op Nemtsov, vaak op de onenigheid binnen de oppositie zelf en spreken ze van provocaties die de regering van Poetin in een slecht daglicht moeten stellen. Wat de verklaring van deze sterfte onder Poetin-critici ook zal blijken te zijn, vast staat in ieder geval dat het leveren van kritiek op de regering in Rusland niet zonder risico’s is.

EenVandaag zet de meest prominente zaken van de afgelopen jaren voor u op een rij:

17 april 2003 - Sergej Joesjenkov

Sergej Joesjenkov was als liberaal Russisch politicus een voorvechter van hervormingen op het gebied van democratie, marktwerking en mensenrechten. Joesjenkov was als fel criticus van Poetin lid van de Kovalev commissie die onderzoek deed naar de aanslagen op enkele gebouwen in diverse Russische steden in 1999. Vermoed werd dat de overheid hierbij betrokken was om steun te kweken voor de oorlog in Tsjetsjenië.

Ook nam hij deel aan het onderzoek naar het gijzelingsdrama in het Moskouse Doebrovka-theater in 2002. Hij onderzocht samen met onder andere journaliste Anna Politkovskaja en Aleksandr Litvinenko, oud agent van de Russische geheime dienst (FSB), de eventuele betrokkenheid van de FSB bij dit incident.

Op 17 april 2003 werd Joesjenkov, kort nadat hij zijn omstreden partij Liberaal Rusland had ingeschreven voor de verkiezingen van dat jaar, neergeschoten bij de ingang van zijn appartement in Moskou. Vier personen zijn naar aanleiding van deze moord veroordeeld, onder wie een voormalig lid van de partij van Joesjenkov. Maar bij de bewijslast voor deze veroordelingen zijn grote vraagtekens te plaatsen.

3 juli 2003 - Joeri Sjtsjekotsjichin 

Onderzoeksjournalist en mensenrechtenactivist Joeri Sjtsjekotsjichin berichtte voor de Russische krant Novaja Gazeta over corruptie en georganiseerde misdaad in Rusland. Ook Sjtsjekotsjichin was lid van de eerder genoemde Kovalev commissie.

In juli 2003 werd Sjtsjekotsjichin plotseling ziek en overleed hij na een mysterieus ziekbed van ruim twee weken. Tot op heden is er nog geen verklaring gevonden voor zijn overlijden. Zijn familie spreekt van een vergiftiging.

Door de verdachte omstandigheden rondom zijn dood en het feit dat Joesjenkov, zijn collega van de Kovalev onderzoekscommissie, enkele maanden eerder om het leven was gebracht, blijft de dood van Sjtsjekotsjichin met onduidelijkheden omgeven.

9 juli 2004 - Paul Klebnikov

Sinds 1989 was Paul Klebnikov als onderzoeksjournalist actief voor het Amerikaanse tijdschrift Forbes. De Amerikaan van Russische afkomst, publiceerde voornamelijk over het schimmige handelsklimaat en de grootschalige corruptie in post-Sovjet Rusland.

Zijn kritische publicaties over de invloedrijke Russische zakenman Boris Berezovski en de georganiseerde misdaad in Tsjetsjenië, leverden hem de positie van hoofdredacteur van de Russische editie van Forbes op en hij begon daarom in 2004 vanuit Moskou te werken.

Nog in datzelfde jaar werd Klebnikov vanuit een rijdende auto neergeschoten terwijl hij op straat liep. Tot een oplossing van deze moordzaak is het nooit gekomen.

7 October 2006 - Anna Politkovskaja 

Een van de meest spraakmakende moorden in de recente Russische geschiedenis is de moord op Anna Politkovskaja. Deze Russische journaliste schreef een zeer kritisch boek over Poetin en sprak zich als correspondent ter plaatse meermaals uit tegen de vermeende mensenrechtenschendingen van het Russische leger in de Tsjetsjeense oorlogen.

Ook was ze betrokken bij het eerder genoemde onderzoek naar de gijzeling in het Doebrovka theater, een situatie waar ze persoonlijk als bemiddelaar bij betrokken was.

Na jarenlang te zijn bedreigd en in conflict te zijn geraakt met onder andere de president Kadyrov van Tsjetsjenië, werd Politkovskaja in 2006 in de lift van haar appartementen complex neergeschoten. Ondanks dat, na jaren van processen, in 2014 vijf Tsjetsjenen veroordeeld zijn voor de moord blijft tot op heden onduidelijk wie de opdracht voor de moord heeft gegeven.

23 november 2006 - Aleksandr Litvinenko 

De vergiftiging van Aleksandr Litvinenko in 2006 is naast de moord op Politkovskaja een gebeurtenis die internationaal voor veel commotie heeft gezorgd. De korte tijd die tussen de beide moorden zat, de connectie die beide slachtoffers met elkaar hadden en het feit dat de moord niet in Rusland maar in Londen werd gepleegd riep veel vragen op. 

Litvinenko werkte enkele jaren voor de Russische veiligheidsdienst FSB en trad voor het eerst kritisch naar buiten toen hij met enkele FSB-collega’s publiekelijk zijn superieuren beschuldigde van het beramen van een moord op oligarch Boris Berezovsky. 

Hij werd vervolgens diverse malen gearresteerd en vluchtte al snel naar het Verenigd Koninkrijk, waar hij zich naturaliseerde tot Brit. Hier schreef hij over de schimmige activiteiten van de FSB en beschuldigde hij Poetin van de moord op Politkovskaja, met wie hij samenwerkte aan het Doebrovka onderzoek.

Begin november 2006 werd hij opgenomen in het ziekenhuis en bleek al snel dat er sprake was van een vergiftiging. De thee die Litvinenko dronk tijdens een ontmoeting met twee andere voormalige FSB-medewerkers bleek te zijn vermengd met het radioactieve polonium-210 en dit kostte Litvinenko later die maand het leven. 

Vermoed wordt dat een van de twee Russen die hij ontmoette, Andrej Loegovoj, verantwoordelijk is voor de radioactieve stof in de thee van Litvinenko. Rusland weigert desondanks Loegovoj uit te leveren en tot een veroordeling voor de moord op Litvinenko is het daarom tot op heden nog niet gekomen.

19 januari 2009 Stanislav Markelov en Anastasia Baburova

Mensenrechtenadvocaat en journalist Stanislav Markelov verdedigde in zijn rol als advocaat onder andere Anna Politkovskaja en was een prominent criticus van oorlogsmisdaden van het Russische leger in de Tsjetsjeense oorlogen.

Op 19 januari 2009 werd hij op klaarlichte dag neergeschoten in Moskou. De journaliste Anastasia Barburova, die hem te hulp schoot, werd tevens om het leven gebracht. De vermoedelijke schutters, twee leden van een neonazistische groepering, werden veroordeeld voor de moord.

15 juli 2009 Natalia Estemirova

Natalia Estemirova was een van de meest prominente mensenrechtenactivisten in Rusland. Als collega van Anna Politkovskaja werkte Estemirova mee aan het onderzoek naar mensenrechten schendingen ten tijde van de Tsjetsjeense oorlogen. Na een kidnapping in de Tsjetsjeense hoofdstad Grozny in 2009 werd ze dood gevonden in de buurrepubliek Ingoesjetië. De verwachting is dat, net als in het geval van Politkovskaja, de ware opdrachtgever achter deze moord nooit zal worden gevonden.

16 november 2009 - Sergej Magnitski 

Sergej Magnitski was als advocaat van zakenman Bill Browder betrokken bij een fraudeonderzoek tegen de Russische overheid. Magnitski vermoedde dat de Russische overheid op grote schaal diefstal pleegde en trad hierover in contact met de Russische justitie. Tijdens dit onderzoek werd hij desalniettemin zelf door de autoriteiten vastgezet wegens belastingontduiking.

Door de slechte hygiënische omstandigheden in de gevangenis werd Magnitski ernstig ziek en na 358 dagen in hechtenis, waarin hij veelvuldig gemarteld werd, overleed hij in zijn cel. De autoriteiten wijten zijn dood aan een hartstilstand maar anderen (http://russian-untouchables.com/eng/) claimen dat hij is overleden aan de gevolgen van martelingen.

23 maart 2013 - Boris Berezovski

De carrière van Boris Berezovski, ooit een van de machtigste oligarchen in Rusland, raakte in een stroomversnelling tijdens het presidentschap van Boris Jeltsin in de jaren ’90. Toen Poetin, op voorspraak van Berezovski, in 1999 verkozen werd als opvolger van Jeltsin trad Berezovski toe tot de Doema, het lagerhuis van het Russische parlement. 

Al snel trad Berezovski terug toen bleek dat Poetin de macht van de oligarchen in wilde binden. Hij verhuisde naar Verenigd Koninkrijk en voegde hij zich bij de oppositie nadat hij in onmin raakte met president Poetin. 

In maart 2013 werd hij dood gevonden in zijn huis in Ascot. Hoewel er nog altijd wordt uitgegaan van zelfmoord door middel van verhanging en er geen bewijs voor een eventuele moordzaak is gevonden blijven de nabestaanden van Berezovski erbij dat hij geen zelfmoord heeft gepleegd en de Russische overheid betrokken is bij zijn dood. 

5 november 2014 - Alexei Devotchenko

Een van de meeste recente zaken is de dood van acteur Alexei Devotchenko. Als uitgesproken criticus van Poetin nam hij deel aan diverse demonstraties van de Russische oppositie en bekritiseerde hij het Russische optreden in Oekraïne. Verder maakte hij indruk door in 2011 twee, door de staat toegekende, prijzen voor zijn acteerwerk te weigeren omdat hij zich zou schamen om een prijs uit handen van Poetin te ontvangen.

Na zijn dood deden verschillende versies over de doodsoorzaak van Devotchenko de ronde. Hij zou gevonden zijn in een plas bloed waarna er berichten opdoken dat hij zich had gesneden aan een stuk glas. Een anonieme bron van de politie melde daarentegen dat er reden was om aan te nemen dat de dood van Devotchenko een gewelddadig karakter heeft gehad. Wat er werkelijk is gebeurd zal hoogstwaarschijnlijk een raadsel blijven.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen
Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
De Amerikaanse president Donald Trump en Russische president Vladimir Poetin tijdens een ontmoeting in 2018
Bron: EPA

Nadat Europese leiders gisteren in Parijs samenkwamen voor spoedoverleg, zitten vandaag delegaties van zowel Rusland als de VS bij elkaar in Saoedi-Arabië. Ze praten daar verder over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne.

De laatste dagen heerst er een crisissfeer in Europa. Sinds het telefoontje tussen de Amerikaanse president Donald Trump en de Russische president Vladimir Poetin is duidelijk geworden dat Europa steeds verder buitenspel wordt gezet. Waarom ziet Poetin in Amerika een interessante onderhandelingspartner?

Geen NAVO-lid en bezet grondgebied opgeven

Dat heeft met een aantal punten te maken, begint correspondent Joost Bosman. Daarvoor moeten we eerst even terug naar de eisen waar de Russische president mee is gekomen. Zo wil Poetin niet dat Oekraïne lid wordt van de NAVO. En daarnaast willen ze geen grondgebied inleveren.

Amerika heeft al toegezegd dat Oekraïne is uitgesloten van het NAVO-lidmaatschap. En Amerikaanse defensieminister Pete Hegseth kondigde eerder aan dat door Oekraïne bezet grondgebied moet worden teruggegeven aan Rusland.

'We doen er weer toe'

Maar dat is niet de enige reden waarom Rusland met de VS onderhandelt, legt Bosman uit. "Het is belangrijk voor het Kremlin om weer met Amerika te onderhandelen. Nu is de nieuwe president van het machtigste land ter wereld bereid om met hem persoonlijk te gaan praten over Oekraïne. En dat is ook voor Poetin heel belangrijk."

Hij zet daarmee Oekraïne en Zelensky buitenspel, gaat Bosman verder. "Daarnaast kan hij ook aan aan zijn eigen burgers tonen: 'kijk, we doen er weer toe. Zelfs de machtigste man ter wereld wil met ons praten.'" Voor Poetin is het dus ook op diplomatiek gebied van belang.

Bekijk ook

Economie

Het heeft ook te maken met de economische gevolgen die Rusland heeft ondervonden van de oorlog. Zo melden Russische media de mogelijke terugkeer van Visa en Mastercard in het land.

"Het geeft ook iets aan over de moeite die de Russen de afgelopen 3 jaar hebben gehad, dat ze zo verstoken zijn gebleven van die bedrijven. En niet meer geld konden sturen naar het buitenland", zegt Bosman.

Tegenslagen voor Rusland

Bosman ziet dat de getroffen economie een belangrijke reden is voor Rusland om Amerika actief te betrekken bij de vredesonderhandelingen. De materiële tekorten is iets waar het Kremlin zich zorgen om maakt. Zo is het defensiebudget bijna de helft van het hele budget.

"Het budget voor defensie is dit jaar opgeschroefd tot 40 procent. Dat is ontzettend veel. Dat betekent dus dat het ook heel veel geld kost. Rusland is bezig met nieuwe wapens maken, nieuwe artilleriegranaten, nieuwe tanks. Maar dat gaat gewoon te langzaam. Rusland kan de verliezen niet bijhouden. Het is gewoon niet te compenseren omdat de verliezen veel te hard gaan."

Bekijk ook

Inflatie en tekort arbeiders

Er zit dus ook haast achter voor Rusland om de oorlog met Oekraïne snel tot een einde te brengen. "Het is duidelijk dat Rusland toch redelijk op apegapen ligt en een adempauze nodig heeft."

Daarnaast ziet de correspondent dat Rusland kampt met meerdere economische problemen, zoals de inflatie en het tekort aan arbeiders. "Er zijn veel duizenden mannen naar het front gegaan. Honderduizenden zijn naar het buitenland gevlucht vanwege de mobilisatie 3 jaar geleden. Dat betekent dus dat er veel mensen te kort zijn die in de fabrieken kunnen werken, daardoor stijgen de lonen en gaat ook de inflatie weer omhoog."

Afwachten wat Trump zegt

Door aan de onderhandelingstafel te zitten kan er ook voorzichtig worden gekeken naar de terugkeer van westerse bedrijven, zoals nu al mogelijk met Visa en Mastercard. "Dat zal toch een verlichting zijn voor de economische malaise die er heerst in Rusland."

Toch houdt Bosman nog een slag om de arm. Het is eerst afwachten wat de Amerikaanse president Donald Trump gaat doen. "Wat hij nu zegt is het één, namelijk: Oekraïne kan maar beter geen lid worden van de NAVO. Maar of dat uiteindelijk ook zo gaat uitpakken, dat moeten we nog maar gaan zien. Als dat zo is, dan heeft Poetin natuurlijk duidelijk op dat punt gewonnen."

Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne
Waarom Vladimir Poetin het interessant vindt om met Donald Trump te onderhandelen over vrede in Oekraïne

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant