tv LIVE radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Veel meer 'troostmeisjes' dan gedacht gedwongen tot prostitutie in Tweede Wereldoorlog

Veel meer 'troostmeisjes' dan gedacht gedwongen tot prostitutie in Tweede Wereldoorlog
Voormalige troostmeisjes voerden in 2007 actie bij de Tweede Kamer
Bron: ANP

10 jaar lang deed Griselda Molemans onderzoek naar de slachtoffers van Japanse dwangprostitutie tussen 1932 en 1945. Ze ontdekte dat er veel meer 'troostmeisjes' zijn dan we altijd dachten. "Al is dat woord een lelijk eufemisme. Hun lot was gruwelijk."

Deze week verscheen haar boek Levenslang Oorlog, waarin Molemans deze onthullingen doet. Troostmeisjes zijn de vrouwen en meisjes die 'troost' moesten bieden aan Japans legerpersoneel. Maar wat ze meemaakten, past totaal niet bij die naam. "Sommigen werden dagelijks door tientallen militairen verkracht, velen raakten zwanger of onvruchtbaar door infecties en bij een geslachtsziekte werd het meisje uit het legerbordeel gezet of gedood."

Bordelen van het leger

De legerbordelen worden in alle bezette gebieden in Zuidoost-Azië geopend, met als doel de Japanse soldaten tevreden te houden en tegen infectieziekten te beschermen. Na afloop van de Russo-Japanse oorlog van 1904-1905 was eenderde van het Japanse leger getroffen door syfilis en gonorroe, door seks met prostituees. Dit wilde de hogere legerleiding niet nog een keer.

Molemans ontdekt tijdens haar onderzoek dat in Nederlands-Indië minimaal 70.000 vrouwen door Japanse militairen tot prostitutie zijn gedwongen. Dat is veel meer dan tot nu toe werd aangenomen. "De Nederlandse overheid stelt in het officiële rapport van 1994 dat er met zekerheid 65 en in totaal waarschijnlijk 300 vrouwen zijn misbruikt. Ik heb altijd al vraagtekens gehad bij dit aantal. En terecht, blijkt nu", zegt Molemans.

Griselda
Bron: Griselda Molemans
Griselda Molemans

Trauma

Voor haar boek sprak ze met nog in leven zijnde 'troostmeisjes' en met de zonen en dochters van slachtoffers. Zo ook met de dochter van Beppie de Bruin, de Rotterdamse vrouw die 10 jaar dood in haar huis lag zonder gemist te worden. Met haar tragische verhaal opent het boek. "Beppie werd als jong meisje verkracht door een Japanse militair, werd zwanger en beviel van een dochter die ze nooit heeft kunnen accepteren."

Lees ook

Moeilijke zoektocht in Nederland

Voor haar boek doet Molemans onderzoek in Engeland, de Verenigde Staten, Australië, Nieuw-Zeeland, Maleisië en Zuid-Korea. Bij het Nationaal Archief in London krijgt ze alle medewerking en ook in Washington kan ze putten uit honderden bewijsstukken voor de oorlogsmisdaden, verkrachting en dwangprostitutie. In eigen land verloopt de zoektocht naar de waarheid stroef. "De archieven zitten hier op slot tot 2026."

Het was erg moeilijk om in Nederland de documenten te mogen inzien. Het bewijsmateriaal is beperkt openbaar vanwege de privacy van de slachtoffers. "Maar ik was niet van plan om iemand te gaan 'outen'." Ook speelt de privacy van de Japanse oorlogsmisdadigers een rol. Met hulp van advocaten van de NVJ en de Auteursbond lukt het Molemans uiteindelijk toch om een groot aantal afgeschermde documenten onder ogen te krijgen.

Ontzettend veel bewijs

"Er is altijd beweerd dat er geen bewijsmateriaal is, maar tot mijn verbijstering is er ontzettend veel bewijs. De Nederlandse overheid heeft in haar officiële rapport een vals verhaal gecreëerd", zegt de schrijver. "Dat is gedaan om te voorkomen dat de duizenden inheemse slachtoffers aanspraak zouden gaan maken op een klein oorlogspensioen. Zoals altijd gaat het in Nederland om geld."

Voor de overheid is het niet moeilijk om het 'nepnieuws' de wereld in te helpen. Het bewijsmateriaal gaat in 1948 achter slot en grendel en de getraumatiseerde meisjes zwijgen bij thuiskomst over wat hen is overkomen. "In Nederland werd stuitend simplistisch geredeneerd. Er werd gezegd: 'Als wij hier de moffenhoeren hadden, dan waren er in Nederlands-Indië de jappenhoeren.' Het trauma werd absoluut niet onderkend."

Uit de doofpot

Pas in 1991 verandert de situatie, als een paar vrouwen hun verhaal beginnen te vertellen. In 2001 wordt de zaak voorgelegd aan een tribunaal. Daar wordt geoordeeld dat het systeem van troostmeisjes een misdrijf tegen de menselijkheid was. "Maar de Japanse regering negeert de uitspraak en ontkent de oorlogsmisdaden tot op de dag van vandaag", zegt Molemans.

Ze hoopt dat door de publicatie van haar boek de betrokken landen hun verantwoordelijkheid nemen. "Er zijn tenminste 500.000 slachtoffers, die 35 landen vertegenwoordigen. Onder die landen zijn de Verenigde Staten, Rusland en acht EU-landen. Op China, de Korea's en Taiwan na hebben de meeste landen weggekeken. Of ze wisten het niet, zoals Duitsland, Spanje en Italië, omdat het bewijsmateriaal al die jaren achter slot en grendel lag."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Deze landen steunen Rusland in de oorlog tegen Oekraïne

Na 3 jaar oorlog in Oekraïne heeft Rusland te maken met westerse sancties, maar komt er nog wel steun uit andere landen. Waarom en van wie? In deze video zetten we de militaire en economische hulp die president Poetin krijgt op een rij.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'

Ook in West-Duitse Gelsenkirchen wordt links verdrongen door AfD: 'Voel me in de steek gelaten'
SPD-lijsttrekker Markus Töns en AfD-politica Enxhi Seli-Zacharias
Bron: EenVandaag

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Bekijk ook

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Bekijk ook

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

Bekijk ook

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

Bekijk ook

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant