Het gaat niet goed met een grote groep scholieren. Vergeleken met vóór de coronacrisis blijven veel van hen thuis van school. In het Friese Smallingerland is het verzuim verviervoudigd: "Het is heel lastig om ze op school te krijgen en te houden."

Het probleem speelt zeker niet alleen in Friesland. Vereniging Ingrado, die leerplicht in de gaten houdt, hoort over veel meer signalen van verzuim en uitval. De problemen spelen zowel in het voortgezet onderwijs als op het mbo. De definitieve cijfers over verzuim verwacht de vereniging in februari.

Verzuim niet te behappen

Leerplichtconsulent Judith Gilsing van Startwijzer in Smallingerland maakt zich zorgen. "Er zijn zoveel verzuimmeldingen dat het eigenlijk niet meer te behappen is. We hebben het gevoel dat dat echt het naijlen van de coronacrisis is."

"Je hoort dat veel jongeren niet meer gemotiveerd zijn. Tijdens corona was de vraag hoe lang het allemaal nog zou duren, nu is het vooral een keuzeprobleem. Is een opleiding bijvoorbeeld toch wel zo leuk als gedacht? Ze vallen nu sneller uit en willen graag naar iets anders door." Om het probleem aan te pakken wordt een extra leerplichtconsulent aangenomen.

'Het lijkt ze allemaal te veel'

Maar zijn jongeren niet altijd zoekende? Volgens Afke Hooghiemstra, die ook werkt voor Startwijzer, is het nu toch echt anders. "Corona heeft gezorgd dat er twee groepen zijn: een categorie die het fijn vond om thuis onderwijs te volgen, maar het nu lastig vindt om in een groep te functioneren. En een andere groep die online onderwijs echt verschrikkelijk vond. Zij hebben de sociale interactie juist heel erg gemist."

"We zien veel meer jongeren met motivatieproblemen, angststoornissen of psychische problematiek", vertelt Judith Gilsing. "Het lukt ze allemaal niet op dit moment. Voor veel jongeren lijkt het allemaal te veel, omdat ze niet meer weten hoe het 2 jaar geleden was."

Bron: EenVandaag

1/2Afke Hooghiemstra (links) en Judith Gilsing van Startwijzer

Lastige problematiek

De cijfers liegen er niet om, zegt Afke Hooghiemstra. "Afgelopen schooljaar hebben we het over meer dan 800 verzuimmeldingen. Vorig jaar was dat iets meer dan 200. Dat is een harde confrontatie. We merken dat de problematiek lastig is, om jongeren weer op school te krijgen en ook daar te houden."

Alle Visser is directeur op een vmbo-school in Drachten. Hij ziet de problemen dagelijks in de praktijk. "Je ziet dat leerlingen de consequenties dragen van 2 jaar niet naar school gaan. Ze missen regelmaat in het dagelijks leven. Ze voelen zich niet heel veilig en zeker meer in sociale situaties. Dat moet je opdoen op school en dat vinden ze moeilijk."

Gesprek thuis

Hoe gaat de school daarmee om? "De mentor of loopbaancoach neemt contact op met de ouders. Daar wordt actie op ondernomen en vaak helpt dat al heel erg om leerlingen weer naar school te laten komen."

"Als het wat langer duurt, dan speelt het ondersteuningsteam met een schoolmaatschappelijk werker een belangrijke rol. Dan gaan we het gesprek bij de ouders thuis voeren."

Niet weerbaar

De huidige generatie is volgens hem niet altijd weerbaar genoeg. "We zitten in een ambitieuze wereld en die legt heel veel druk op kinderen. Het zijn de sterke schouders die dat kunnen dragen en de wat zwakkere schouders hebben daar moeite mee."

De directeur probeert op zijn school een veilige omgeving te bieden waar leerlingen zich kunnen ontwikkelen. "Zij verdienen de aandacht die wij ze willen schenken om uit te groeien tot volwaardige deelnemers aan onze maatschappij. Zodat ook zij gelukkige kinderen mogen worden."

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."