In het uitgelekte conceptakkoord van het kabinet over de nieuwe verdeling van zorgmiljoenen staat onder andere de al omstreden 45-minutennorm voor ambulances moet worden geschrapt. "Gaat niet veel problemen oplossen."

Het afschaffen van de 45-minutennorm, de wet die ambulances verplicht om iedereen in Nederland binnen 3 kwartier bij de spoedeisende hulp (SEH) in een ziekenhuis te krijgen, roept bij voorzitter van de Nederlandse Vereniging van Spoedeisende Hulpartsen (NVSHA), David Baden, vragen op.

Geen medisch inhoudelijke keuze

De Nederlandse Zorgautoriteit adviseerde al eerder om de tijdsnorm te schrappen en in plaats daarvan met een 'breder kwalitatief kader' te komen: "In het conceptakkoord staat dat het kabinet met iets nieuws wil komen, maar de vraag is: wat dan?" zegt Baden. Hij vertelt dat de 45-minutennorm nooit een medisch inhoudelijke keuze is geweest, maar een manier om ervoor te zorgen dat ambulances zo goed mogelijk werden verspreid door Nederland.

Daarnaast moest de norm ervoor zorgen dat SEH's niet gesloten zouden worden. Emiritus hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, Richard Janssen, legt uit dat ambulances de afgelopen 20 jaar enorm zijn uitgebreid en daardoor een soort kleine ziekenhuizen zijn geworden: "Het personeel is nu veel hoger opgeleid en ze kunnen veel ter plekke aan."

Ziekenhuis in de buurt

Voor 95 procent van de spoedgevallen is de 45-minutennorm 'niet zo spannend', zegt David Baden. "De norm is alleen van belang als er reanimatie moet worden toegepast en voor grote ongelukken, maar dat is maar 5 procent van de gevallen. Het is belangrijker dat er een ziekenhuis in de buurt zit."

Volgens de NVSHA-voorzitter blijft de vraag vooral wat het kabinet nu precies probeert te bereiken met het conceptakkoord: "Ik vraag me af wat nu het doel is van het afschaffen van die norm." Volgens hem gaat het afschaffen van de norm niet veel problemen oplossen, wat het kabinet wél wil.

SEH's sluiten

Naast het idee voor het afschaffen van de 45-minutennorm, twijfelt Baden ook aan het voorstel om meerdere spoedeisende hulpen te sluiten.

"De vraag blijft dan nog steeds wat je daarmee bereikt. Voor kwetsbare mensen wordt het dan lastiger om bij een spoedeisende hulp te komen, en het probleem van de te dure zorg los je ook niet op." Volgens Baden wordt zorg namelijk alleen maar duurder als er minder ziekenhuizen zijn en er dus minder concurrentie is.

Hoge zorgvraag

"Als je noemt dat het sluiten van spoedeisende hulpen het personeelstekort oplost, ga je er eigenlijk vanuit dat er SEH's zijn waar mensen weinig doen", zegt Baden. Volgens hem is het juist veel te druk op de SEH's.

"Als je druk bent op tien locaties, wordt dat niet minder als je het personeel zet op vijf locaties. Op alle SEH's is er een personeelstekort dus als je er minder hebt, los je het niet op. Het probleem ligt bij de hoge zorgvraag." Hoogleraar Janssen begrijpt het besluit van minister Ernst Kuipers van Volksgezondheid wel om het personeel te concentreren: "Het is een kwaliteitsslag die je maakt met hetzelfde personeel. Dat wil niet zeggen dat je er minder van nodig hebt, maar doordat je het op aantal plekken concentreert, laat je de logistiek over aan de ambulancedienst."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."

Asielminister Faber wil geen handtekening zetten onder koninklijke onderscheidingen voor vijf oud-COA-medewerkers, werd gisteren bekend. Kan dat zomaar? Historicus Kemal Rijken zet de feiten over onderscheidingen voor ons op een rij.

Rijken noemt het 'zeer uitzonderlijk' dat de minister de voordracht voor een koninklijke onderscheiding niet wil ondertekenen. "We hebben dit in de parlementaire geschiedenis in de laatste 80 jaar niet gezien." Hij beantwoordt vier vragen over wat er komt kijken bij het krijgen van een koninklijke onderscheiding en deze situatie.

1. Hoe gaat het toekennen van onderscheidingen in zijn werk?

Voordat de minister een handtekening moet zetten, is daar al een heel proces aan voorafgegaan, weet Rijken. "Een voorbeeld: iemand heeft 40 jaar lang vrijwillig voor de tennisvereniging gewerkt en de mensen op de tennisvereniging vinden dat deze persoon een lintje verdient. Dan gaan die mensen in eerste instantie brieven schrijven over die persoon", vertelt de historicus.

"Die aanbevelingsbrieven worden gestuurd naar de desbetreffende gemeente waar die persoon woont, en die worden allemaal gecontroleerd." Vervolgens maakt de burgemeester de beslissing of iemand in aanmerking komt. "Dan tekent de Commissaris van de Koning en daarna de Kanselarij der Nederlandse Orden." Die beheert de registers van onderscheiden personen en regelt de lintjes.

"En daarna pas gaat het naar het ministerie en de bewindspersoon. Die tekent dan ook. In de meeste gevallen. Vervolgens zet de koning nog zijn handtekening." Nadat de koning de onderscheiding heeft getekend, kan het lintje door de burgemeester worden uitgereikt.

2. Waarom is hier een minister voor nodig?

"In principe is de minister altijd verantwoordelijk en dat heeft te maken met de ministeriële verantwoordelijkheid", vertelt Rijken.

Hij legt uit: "De koning is niet verantwoordelijk voor zijn inhoudelijke daden. Dat zijn de ministers volgens de Grondwet. In dit geval, als de koning tekent, dan betekent dat dat er een minister of een staatssecretaris ook al moet hebben getekend."

"Dus als de koning uiteindelijk een handtekening moet zetten op de koninklijke onderscheiding dan moet dat gedekt zijn, zoals dat heet, door een minister of een staatssecretaris. En daarom is die handtekening nodig."

3. Waarom is het zo uitzonderlijk dat minister Faber weigert?

"De minister mag het doen, maar het is wel uitzonderlijk", vertelt Rijken. "Wat de minister in principe heeft gedaan, is een pure politieke daad. Gewoon om een frame neer te zetten: 'Ik ben tegen deze medewerkers en ik ben tegen asielzoekers en het is mijn beleid niet.'" Ze zet het weigeren dus in om te communiceren waar ze tegen is, volgens de historicus.

En dat is nog niet eerder op deze manier gebeurd, weet Rijken. "Er zijn geen gevallen bekend waarbij de minister zo nadrukkelijk naar buiten trad en zei: 'Ik teken niet omdat het niet mijn politiek is.' En dat komt ook omdat de lintjes zijn staatsonderscheidingen neutraal zijn."

"Die worden gegeven aan mensen die zich meestal decennia lang, vaak vrijwillig, hebben ingezet voor andere mensen. Het is in Nederland dus zo dat de regering en politici niet bepalen wie wel of geen lintje krijgt. Het komt vanuit de samenleving. En dat gegeven wordt dan beloond namens de Staat", legt Rijken uit. "Een koninklijke onderscheiding is dus neutraal en is daardoor ook geen politieke beslissing."

4. Wat betekent het volgens jou dat Faber weigert?

Hierdoor kan een precedent ontstaan, vertelt Rijken. "Het risico dat je nu krijgt, is dat er in de toekomst kabinetten zullen zijn en ministers zullen zijn die zeggen: 'Dit is in het verleden zo gegaan met mevrouw Faber, en deze persoon bevalt mij niet, dus ik ga daarvoor liggen en ik teken niet.' Dat kan nooit de bedoeling zijn van een neutrale staatsonderscheiding, die de koninklijke onderscheidingen toch zijn."

Betekent het dat deze mensen hun lintje niet krijgen? "Nee", zegt Rijken. "Het is namelijk zo dat een andere bewindspersonen ook kan tekenen. Dat zal gewoon ook gebeuren en deze vijf mensen krijgen gewoon een lintje."