Het World Economic Forum is al jaren een voedingsbodem voor complottheorieën. En dat is sinds corona alleen maar meer geworden. Volgens cultuursocioloog Stef Aupers is dat niet zo vreemd.

Vandaag komen zo'n 2.500 wereldleiders, politici, CEO's van grote bedrijven, wetenschappers en journalisten samen op het World Economic Forum (WEF) in Davos, Zwitserland. Het doel van de jaarlijkse bijeenkomst? In de vorm van dialoog en discussie oplossingen vinden voor sociaal-economische problemen wereldwijd.

Privéjets en champagne

Een goede zaak, zou je zeggen. En toch is er vanuit verschillende hoeken kritiek op het WEF. Een deel van die kritiek komt in de vorm van complottheorieën. En die zijn sinds de coronapandemie alleen maar toegenomen. "De pandemie voedde het wantrouwen richting overheden. Zeker in de meer mondiale context, waarbij regeringsleiders, CEO's en koningshuizen samenkomen achter relatief gesloten deuren. Dat is een voedingsbodem voor complottheorieën", zegt cultuursocioloog Stef Aupers.

Zo zou de pandemie een legitimatie zijn geweest voor wereldleiders om de samenleving radicaal te veranderen: de Great Reset. Daarnaast doet de theorie de ronde dat wereldleiders het coronavirus zouden hebben geplant in de samenleving.

Bedreigend begrip

Voor die theorieën is geen enkel bewijs, benadrukt Aupers. "Er komt heel weinig boven water wat niet pluis is. Het zit 'm vooral in de begrippen die gebruikt worden, zoals de Great Reset."

"Zo'n begrip is voor mensen heel bedreigend, want blijkbaar willen wereldleider dat alles anders wordt. Dat zaait angst en veroorzaakt de groei van complottheorieën."

Ook terechte kritiek

Maar er is ook terechte kritiek. "Allereerst vanwege de privévliegtuigen waarmee veel gasten er naartoe reizen en de grote hoeveelheid dure champagne die er geschonken wordt", zegt Aupers.

"Je kunt zeggen: wat daar gebeurt heeft een linkse signatuur, het gaat immers over duurzaamheid en milieu. Daar kun je ideologische kritiek op hebben, dat is geen complot." Maar de lijn tussen gefundeerde kritiek en complottheorieën is volgens hem dun.

Buiten de democratie

Er zijn een aantal zaken die anders moeten als het WEF wil dat de beeldvorming verandert, zegt Aupers. "Het meer fundamentele probleem zit 'm in het niet-democratische van deze relatief besloten bijeenkomst. Dat het niet gebeurt in het hart van de politieke instituties, maar daarbuiten, in een Zwitsers skioord."

Dat het World Economic Forum 'buiten' de democratie plaatsvindt, wekt wantrouwen bij burgers, legt Aupers uit. Net als dat er vaak geen duidelijke uitkomsten bekend worden gemaakt. Hetzelfde geldt bijvoorbeeld voor de Bilderbergconferentie die ook een geheim karakter heeft. "Als burgers de democratie al niet vertrouwen, wat nu het geval is, vertrouwen ze het moment waarop leiders bij elkaar komen buiten die democratie zeker niet."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.