radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Van het gas, maar hoe? In Rotterdamse wijk 'BoTu' worden bewoners opgeleid tot milieucoach

Van het gas, maar hoe? In Rotterdamse wijk 'BoTu' worden bewoners opgeleid tot milieucoach
Milieucoach Ayaan checkt de afzuiging bij een van haar cliënten
Bron: Stichting PAUW

Radiatorfolie, led-lampen en tochtstrips; kleine aanpassingen in huis kunnen zorgen voor een flink lagere energierekening. Maar dan moet je dat wel weten. In de Rotterdamse wijk 'BoTu' zijn bewoners omgeschoold tot 'milieucoach'. En met succes.

Ongeveer 2 jaar geleden nodigde een kennis Hayat uit voor een 'energieavond' in het wijkcentrum van Bospolder-Tussendijken, ook wel 'BoTu'. Met energiezuinig leven was ze voor die tijd niet per se bezig; ze had wel andere dingen aan haar hoofd, zoals de zorg voor haar vijf kinderen en het huishouden.

Lagere energierekening

Toch ging Hayat thuis aan de slag met de tips die ze die avond kreeg: ze verving gloeilampen door led-lampen, plaatste tochtstrips bij de ramen, folie achter de radiatoren en zette de tv en wasmachine na gebruik voor de verandering helemaal uit, in plaats van op stand by.

"Bij de volgende jaarafrekening van Eneco zag ik een duidelijk verschil met eerder, in positieve zin. Ik had niet gedacht dat simpele aanpassingen zoveel konden schelen in je portemonnee", vertelt Hayat. Een lagere energierekening is altijd fijn, maar zeker als je het al niet breed hebt. In 'BoTu' leefde in 2017 rond de 20 procent van de mensen onder de armoedegrens, berekende het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP). Daarmee hoorde de wijk bij de twintig armste postcodegebieden van Nederland.

Bekijk ook

Aardgasvrij

Niet lang na de avond in het wijkcentrum kreeg Hayat een telefoontje van de Stichting PAUW, een leer-werkbedrijf dat wordt gefinancierd door de gemeente. De stichting was op zoek naar vrouwen die wilden werken als 'milieucoach', om medebewoners uit te leggen hoe ze met eenvoudige aanpassingen hun huis duurzamer kunnen maken. En wat de aanstaande energietransitie eigenlijk inhoudt.

Bospolder-Tussendijken is een van de wijken die de gemeente Rotterdam voor 2025 (deels) aardgasvrij wil maken. Daarbij is het uitgangspunt dat aardgasvrij 'haalbaar en betaalbaar moet zijn voor bewoners', zo zegt de gemeente. Toch begrijpen nog niet alle inwoners wat van hen verwacht wordt. Ze zijn bijvoorbeeld bang dat hun energierekening toch flink omhoog zal gaan. Energiecoaches helpen deze inwoners.

Een quiz in het wijkcentrum over duurzaamheid
Bron: Stichting PAUW
Een quiz in het wijkcentrum over duurzaamheid

'Die waterbesparende douchekop maakt verschil'

Hayat volgde een cursus bij het Rotterdams Milieucentrum en ging aan het werk, de straat op en de huizen in, bemand met informatieboekjes en energiemeters. En met door de gemeente verzorgde pakketten gevuld met onder andere tochtstrips, een waterbesparende douchekop, een tijdschakelaar, led-lampen en radiatorfolie. In 2021 kregen 110 huishoudens in de wijk zo'n pakket, voor 2022 hebben nog eens 300 huishoudens zich aangemeld.

"Lang niet iedereen weet wat iets als een waterbesparende douchekop kan betekenen voor de energierekening en voor het milieu", zegt Hayat. "Daar is goede uitleg over nodig. Wij spreken de taal van de bewoners. Als Nederlandse met een Marrokkaanse achtergrond spreek ik Nederlands, maar ook Berbers en Arabisch. Dat komt van pas in een wijk waar mensen met veel verschillende achtergronden samenleven."

Onderdeel van de wijk

Naast dat de milieucoaches de taal van de bewoners spreken, zijn ze als inwoners letterlijk onderdeel van de wijk waarin ze actief zijn. Mensen kennen hen en dat wekt vertrouwen.

"Ik merk bij veel mensen wantrouwen tegenover instanties als de gemeente en woningcorporatie. Als de gemeente laat weten dat er iets aangepast moet worden, komt meteen daarna de angst dat alles duurder wordt. Daarom is het fijn dat wij ertussen zitten en precies kunnen uitleggen wat de veranderingen in de wijk betekenen, op welke regelingen ze aanspraak maken en hoe."

Bekijk ook

Niet durven stoken

Hayat werkt niet alleen, er zijn vijftien milieucoaches actief in Bospolder-Tussendijken en er worden regelmatig nieuwe coaches opgeleid. Stichting PAUW heeft inmiddels een platform opgericht om de coaches met elkaar te verbinden, hun kennis te laten delen en hen te ondersteunen bij hun werk.

De alleenstaande moeder Houria is ook milieucoach. Bij de vraag hoe haar werk eruit ziet, herinnert ze zich meteen een situatie die veel indruk op haar maakte. "Ik bezocht een echtpaar, de man had artrose, de vrouw suikerziekte maar ze durfden niet te stoken, omdat ze bang waren voor een hoge rekening. Terwijl een warm huis zo belangrijk is als je ziek bent. Ik heb hen toen uitgelegd dat de verwarming best aan kan als dat nodig is, dat dat niet meteen hoge kosten betekent. Ze waren zo blij dat ze eindelijk een warm huis hadden."

Een nieuwe douchekop wordt aangesloten
Bron: Stichting PAUW
Milieucoach Selda sluit een besparende douchekop aan

In het hele land

Een aardgasvrij Bospolder-Tussendijken staat niet op zichzelf: gemeenten door het hele land vroegen als subsidie aan bij het Rijk subsidie om op termijn aardgasvrij te worden, inmiddels doen er vijftig wijken mee - van Brunssum tot Middelburg en van Rotterdam tot Vlieland.

Hoewel ze niet overal milieucoaches worden genoemd, zijn in veel van die wijken tussenpersonen actief om inwoners die er moeite mee hebben te helpen bij de energietransitie. Net als in 'BoTu' zijn dit vaak mensen uit de wijk zelf, weet actieonderzoeker Nena Bode van onderzoeksinstituut DRIFT, dat zich specialiseert in duurzaamheidstransities.

Energietransitie democratischer

Of het werkt? "Het hangt er maar net vanaf hoe je het bekijkt", zegt Bode. "De milieucoaches informeren, helpen met kleine aanpassingen aan het huis. Als je puur kijkt naar energiebesparing vinden daar niet de grote veranderingen plaats."

Maar dat hoeft ook niet, legt ze uit: "Als je naar het grotere geheel kijkt, dragen initiatieven als dit bij aan een democratischere en inclusievere energietransitie. Er wordt gebruik gemaakt van bestaande netwerken binnen de wijk, in plaats van dat mensen van buiten even komen vertellen hoe het moet. Dat laatste werkt niet."

Achter de voordeur kijken

Overigens is het wel belangrijk dat een transitie naar aardgasvrij met veel aandacht gebeurt, benadrukt Bode. "Juist in armere wijken wonen veel kwetsbare mensen en die kunnen slachtoffer worden van de omschakeling als het niet goed gebeurt. Bewoners moeten er beter van worden."

Wat belangrijk is, volgens de onderzoeker, is dat de gemeente ervoor zorgt dat inwoners hun stem houden en niet worden verpletterd door grote partijen. Samenwerken met mensen uit de wijk en achter de voordeur kijken, zoals de milieucoaches in Rotterdam bijvoorbeeld.

Bekijk ook

Uit eten

"De energietransitie werd in Nederland lang gebracht als iets technisch en altijd door hoogopgeleide witte mensen. Daarmee wek je de interesse van een heel beperkte groep Nederlanders", zegt Bode. "Gelukkig verandert dat dankzij initiatieven als de milieucoaches."

En dat zien ook Hayat en Houria: de energieavonden in de wijk die zij mede-organiseren worden druk bezocht. "Het leuke is dat als je ermee bezig bent, je omgeving aansteekt; mijn ouders, mijn kinderen. Zo breidt het bewustzijn zich verder uit." Met haar zoon heeft Houria afgesproken dat ze uit eten gaan, als de energierekening dit jaar lager uitvalt. "Zo wordt energie besparen iets leuks."

Milieucoach Houria op pad in de wijk
Bron: Stichting PAUW
Milieucoach Houria op pad in de wijk
info

In het kort: aardgasvrij in 2050

Het Rotterdamse Bospolder-Tussendijken, ook wel 'BoTu', is een van de vijftig wijken in Nederland die deelneemt aan het Programma Aardgasvrije Wijken. Het programma moet leren hoe woningen en andere gebouwen in 2050 van het aardgas af kunnen. Het kabinet stelt hiervoor tot 2028 435 miljoen euro beschikbaar. Dit is onderdeel van het Klimaatakkoord. Elke wijk krijgt een subsidie van het Rijk.

De gemeente Rotterdam koos ervoor om onder andere 'BoTu' aan te melden voor het programma. De wijk ligt in de buurt ligt van de hoofdleiding van de stadsverwarming. De gemeente, energieleverancier Eneco en woningcorporatie Havensteder hebben toegezegd dat huurders niet zelf hoeven te betalen voor de aanleg van de stadsverwarming. Ook mogen ze straks niet meer voor hun energie betalen dan ze nu doen, is afgesproken.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant