Rechters wijzen hogere bedragen aan smartengeld toe. Dat blijkt uit een jaarlijkse inventarisatie van rechterlijke uitspraken in het ANWB Smartengeldboek. “We lopen nog steeds achter op andere Europese landen, maar we zien nu dat de topbedragen in Nederland voorzichtig stijgen”, aldus hoogleraar privaatrecht Siewert Lindenbergh tegen EenVandaag.

Wie letsel heeft opgelopen door een ongeluk of een medische fout, heeft recht op smartengeld: een vergoeding voor immateriële schade, zoals pijn, verdriet en minder levensvreugde. En daar ligt gelijk het probleem. Want hoe bepaal je de ‘waarde’ van het moeten missen van een been of een oog of de gederfde levensvreugde omdat je je hobby’s niet meer kunt uitoefenen?

Erkenning

De hoogte bepalen van smartengeld is niet eenvoudig. Er zijn veel factoren die een rol spelen, van de duur van een ziekenhuisopname tot de gevolgen voor de uitoefening van een hobby. Elk letsel kent zijn eigen leed en elk letsel heeft een eigen impact op het leven van het slachtoffer.

Marcel Berendsen onderging in 2001 een galblaasoperatie, met het idee dat hij een week later aan het werk kon gaan. De chirurg maakte een fout. Vele hersteloperaties volgden. Sinds 2001 kan Berendsen geen dag meer zonder pijnstillers en heeft hij zijn werk als praktiserend dierenarts moeten neerleggen. “Mijn leed is niet in geld uit te drukken”, zegt Berendsen. “Toch is het smartengeld een erkenning voor wat mij is aangedaan.”

Hij ontving onlangs 30.000 euro smartengeld. Met wettelijke rente vanaf het moment dat hem het leed is aangedaan komt dat op zo’n 59.000 euro. Tien jaar geleden kreeg iemand met een soortgelijk mislukte galblaasoperatie 20.000 euro. 

Te voorzichtig

Nederland bungelt wat het uitkeren van topbedragen betreft onderaan in Europa. Maar het tij keert: in 2017 wees een civiele rechter 200.000 euro smartengeld toe aan kinderen wiens moeder na een medische misser aan kanker overleed.  Deze uitspraak, die ging over een medische fout, illustreert de geleidelijke stijging van smartengeldbedragen in Nederland in de afgelopen jaren. 

“Rechters zijn jarenlang te voorzichtig geweest. In 2014 hebben rechters zich voor het eerst expliciet uitgesproken dat smartengeldbedragen in Nederland wel wat omhoog mogen", verklaart Lindenbergh de stijging. “Ze hielden zich te lang aan uitspraken uit het verleden. Daarom is het belangrijk dat rechters en advocaten in hun vonnis uitgebreider omschrijven waarom iemand smartengeld moet krijgen, zodat er een betere inschatting kan worden gemaakt voor de hoogte van het smartengeld.”

De roep om hogere vergoedingen klonk het afgelopen decennia regelmatig. Naast een stijging van smartengeldbedragen valt ook de gestage stroom uitspraken van de strafrechter over smartengeld op. Ambulancemedewerkers, politieagenten of conducteurs die te maken kregen met agressie en geweld, kunnen vaker rekenen op een vergoeding van leed. 

Wet Affectieschade 

In de toekomst kan de vergoeding voor leed vaker worden uitgekeerd, als de Wet Affectieschade wordt goedgekeurd. Deze wet biedt naasten van iemand met blijvend letsel en nabestaanden die een overledene moeten missen, recht op een vergoeding.

Dit wetsvoorstel werd in 2010 al eerder ingediend, maar van tafel geveegd. Nadat de rechter in de kinderpornozaak rond Robert M. smartengeld voor direct betrokkenen had afgewezen, dienden enkele politici het wetsvoorstel opnieuw in. Het voorstel ligt nu bij de Eerste Kamer. 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.