Timing van stopzetten graandeal door Rusland is zeker niet toevallig, zegt deskundige: 'Poetin speelt een luguber spel'

Rusland stapte deze week uit de graandeal en bombardeerde vervolgens infrastructuur voor de graanexport in Oekraïense havensteden. President Poetin voert daarmee een langetermijnplan uit, zegt defensie-analist Patrick Bolder. "Dit is economische wurging."

Rusland heeft het stopzetten van de graandeal met Oekraïne en de daaropvolgende aanvallen in het land bewust zo gepland, denkt voormalig luchtmachtofficier Bolder, die als defensie-analist is verbonden aan het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). "Dit lijkt wel heel goed getimed, juist nu de oogst eraan zit te komen."

Graandeal jaar geleden gesloten

De graandeal tussen Oekraïne en Rusland werd precies een jaar gesloten in Istanboel. De overeenkomst kwam met bemiddeling van Turkije en de Verenigde Naties tot stand kwam en maakte het mogelijk om vanuit Oekraïense havens graan en andere landbouwproducten te exporteren via de Zwarte Zee.

In het afgelopen jaar werd de overeenkomst tot drie keer toe verlengd. Rusland dreigde in die tijd verschillende keren eruit te stappen uit onvrede over de westerse sancties tegen het land. Toen maandag de graandeal opnieuw moest worden verlengd, liet Rusland weten helemaal te stoppen met de afspraak.

Havens gebombardeerd

Na het verlopen van de graandeal voerde Rusland bovendien aanvallen uit op verschillende havensteden in Oekraïne. Zo werd Odessa meerdere nachten achter elkaar bestookt met raketten en drones. Naast gebouwen werden ook onder meer opslagplekken voor graan gebombardeerd, Volgens de Oekraïense autoriteiten zouden daarbij tonnen aan landbouwproducten zijn vernietigd.

Het bombarderen van havens aan de Zwarte Zee is een langetermijnstrategie van Rusland om de economische toekomst van Oekraïne onzeker te stellen, zegt Bolder. "Je ziet dat dit soort doelen de laatste dagen weer veel gebombardeerd worden."

'Rusland profiteert hiervan'

Door opslaglocaties te vernietigen heeft Oekraïne straks geen plek meer om de oogst - die nu van het land wordt gehaald - op te slaan, legt hij uit. "Daardoor zullen de opbrengsten van onder andere graan voor het tweede jaar op rij slecht zijn. En zo ontzeg je Oekraïne geld en verzwak je het land op lange termijn."

Dat Rusland juist nu is gestopt met de graandeal is dan ook zeker niet toevallig, denkt Bolder. Volgens hem profiteert Rusland namelijk van de onzekere situatie: "Terwijl Oekraïne economisch schade wordt toegedaan, kan Rusland haar graan juist tegen hogere prijzen verkopen." Afgelopen week is de graanprijs weer flink omhoog geschoten.

Bron: EPA

Gratis graan naar Afrika?

De Russische president Vladimir Poetin kan het stopzetten van de graandeal bovendien ook gebruiken om meer landen aan zijn zijde te krijgen, voegt de defensie-analist toe. Ontwikkelingslanden, waaronder in Afrika, worden economisch hard geraakt als bijvoorbeeld graan - en daarmee dagelijkse boodschappen als brood - (nog) duurder wordt.

Sinds een paar jaar is Rusland de grootste graanexporteur ter wereld en een steeds groter deel van de wereld is voor de voedselvoorziening afhankelijk van het land. Als de graanexport meer opbrengt, kan Poetin 'een goede sier maken' door een deel van de oogst weg te geven aan Afrika, legt Bolder uit. "Zodat ze daar nog meer voor Rusland kiezen."

'Oorlog met voedsel'

Poetin speelt een 'luguber spel' van 'oorlog met voedsel', benadrukt hij: "Hij probeert het Westen onder druk te zetten door Afrika aan zich te binden." Tegelijkertijd test hij de bondgenoten van Oekraïne uit door het land 'economisch te wurgen'. "Daardoor moet het Westen Oekraïne weer langer blijven steunen. Poetin hoopt dat ons uithoudingsvermogen korter is dan de zijne."

Volgens Bolder wil de Russische president verdeeldheid zaaien binnen het westerse front en zijn er ook kleine barstjes te zien. Door het stoppen van de graandeal is export vanuit Oekraïne alleen nog via land mogelijk. Uit angst voor oneerlijke concurrentie geldt in vijf EU-buurlanden een tijdelijk importverbod op Oekraïense landbouwproducten en mogelijk willen straks meer landen zo'n boycot.

Uitzichtloze situatie

De voortdurende oorlog in Oekraïne zet landen in Europa onder verdere druk terwijl het einde volgens hem 'nog lang niet' in zicht is. "Noch Oekraïne als Rusland heeft op dit moment zin om te onderhandelen. Beide partijen zien kansen om er meer uit te halen dan nu", ziet hij.

Als er nergens ruimte voor onderhandeling is, blijf je vechten, legt de defensie-analist uit. "En ze kunnen allebei nog doorvechten: Rusland heeft genoeg mensen en materieel, ook al is het verouderd, en Oekraïne is dan weer sterker met westerse wapensystemen." Het is een uitzichtloze situatie, concludeert Bolder. "Ik zie geen uitweg."