Terugblik Nieuwstrend: wat was trending topic in 2017?

Oud en Nieuw staat voor de deur, en dus de laatste Nieuwstrend van het jaar. Hoe gaan we het jaar uit? Rob maakt een samenvatting van het jaar op sociale media samen. Niet met lijstjes maar met een overkoepelend thema. Want eigenlijk kunt je dit jaar op sociale media het beste typeren door te kijken naar de impact die sociale media hebben gehad op ons dagelijks leven. De kracht van sociale media.

Maar eerst toch even beginnen met twee records om erin te komen. De populairste tweet van dit jaar bijvoorbeeld. En ook aller tijden trouwens. In augustus reed iemand in Charlottesville met een auto in op een demonstratie tegen alt-right. Daarbij kwam één vrouw om het leven. Oud president Obama twitterde erover.

Een ander record dit jaar werd gebroken op Youtube. Door een échte ouderwetse zomerhit. Het nummer Despacito, dat is inmiddels ruim 4,5 miljard keer bekeken op Youtube.

Goed, tot zover de records. Want waar het vooral om gaat is de kracht van sociale media. Twee onderwerpen sprongen er echt uit.

#metoo

Zonder twijfel hét onderwerp van het jaar. Waar kwam het ineens vandaan? Het begon allemaal met dit artikel van begin oktober. In de New York Times doen actrices een boekje open over filmproducent Harvey Weinstein. Over hoe hij vrouwen decennia lang seksueel intimideerde en afkoopsommen betaalde om dat onder de pet te houden.

Deze actrice, Alyssa Milano reageerde op die verhalen. Ze twitterde: ‘Als jou dit nou ook is overkomen. Reageer dan op deze tweet met ‘metoo’ oftewel: ik ook.

Daar werd massaal op gereageerd. Maar wat veel mensen niet weten is dat de MeToo-beweging eigenlijk al veel langer bestaat. Deze Tarana Burke is er in 2006, dus tien jaar geleden, al mee begonnen.

En ook in Nederland hebben we al een voorloper gehad. In 2015 lanceerde schrijfster Anke Laterveer de hashtag #ZegHet. Om aandacht te vragen voor hetzelfde onderwerp.

We hebben vaker dit soort schandalen gehad, wat is het grote verschil? Het lijkt erop dat het nu ook echt gevolgen heeft. In het verleden zag je vaak dat na dit soort verhalen de vermeende daders uiteindelijk in hetzelfde vak weer verder konden. Nu lijkt dat anders te zijn. Acteur Kevin Spacey bijvoorbeeld, is al uit een film geschrapt en door Netflix aan de kant gezet. 

Kortom, de impact van MeToo is groot. Zo groot dat het blad TIME de hashtag MeToo heeft gekozen tot persoon van het jaar. Sociale media zijn zo dus echt een maatschappelijke factor geworden. 

Hashtag

Wist je dat het fenomeen hashtag dit jaar precies 10 jaar bestaat? Door de jaren heen zijn er een paar mooie voorbij gekomen. TheDress bijvoorbeeld, welke kleur was het ook alweer. Of de Icebucketchallenge. 

Dit jaar ook een aantal opvallende. Covfefe bijvoorbeeld. Dat is misschien wel de belangrijkste spelfout geweest dit jaar. Van de absolute twitterkoning, Donald Trump. Toen hij dat foutje maakte in mei was de hele wereld even in de ban van dat woord. 

Nepnieuws

Via Donald Trump komen we bij het tweede thema dat de sociale media domineerde dit jaar en war wij ook mee te maken krijgen: nepnieuws. Het nieuwe kabinet wil zich er zelfs mee gaat bemoeien.

Aan deze grafiek is af te lezen dat sinds 2014 het aantal nepnieuws-artikelen gigantisch is toegenomen. Uit een ander onderzoek blijkt dat nepnieuws-artikelen tijdens de verkiezingen in de VS op sociale media een groter bereik hadden dan reguliere nieuwsberichten. Maar uit een telling van NRC bleek dat tijdens de verkiezingen in Nederland nepnieuws op zich geen bijzonder grote rol heeft gespeeld.

Hoe groot is de invloed van dat soort berichten? In Amerika is dat onderzocht. 14 procent van de ondervraagde Amerikanen zegt dat social media hun belangrijkste bron van nieuws was. Van die 14 procent heeft natuurlijk lang niet iedereen nepnieuws te zien gekregen. En van de mensen die wél nepnieuws te zien kregen liet slechts de helft van de mensen zich ook echt door overtuigen. Ingewikkelde uitleg misschien maar het komt erop neer dat de rol van nepnieuws in de verkiezingsuitslag in Amerika dus minimaal was, volgens deze onderzoekers. 

In Nederland lijkt dat dus ook zo te zijn. Maar dat betekent niet dat we er niet mee te maken krijgen in het publieke debat. Je ziet ook dat zelfs politici die het soms retweeten. Maar ja, het is dan wel heel snel te achterhalen dat het om nepnieuws gaat. Veel mensen voelen het ook goed aan. Dat gebeurde dit jaar bijvoorbeeld toen het Russische ministerie deze plaatjes gebruikte om te bewijzen dat IS in Syrië wordt geholpen door de VS. Mensen ontdekten al snel dat het een plaatje uit een computerspelletje was.

Momenten waarop we veel nepnieuws tegenkomen is na aanslagen. Foto’s van kinderen die werden gedeeld na die aanslag in Manchester bijvoorbeeld, terwijl die kinderen er niks mee te maken hadden en geen slachtoffers bleken te zijn. Of namen en foto’s van zogenaamde daders die circuleren, waar niks van blijkt te kloppen. 

Daarom denken overheden wereldwijd na over óf en hoe daarmee omgegaan moet worden. Het CPB gaf een voorzet en kwam met het idee om met licenties voor sociale media te gaan werken. 

#ikeaseks

Goed, op dus naar een nieuw jaar. En als we zien wat er vandaag trending is dan belooft dat veel goeds. Vandaag gaat het namelijk op twitter over #ikeaseks. Dingen die je in de Ikea kunt zeggen, en in de slaapkamer. Een leuke: ‘haal de buurman even, die heeft er meer verstand van…’