Bijna geen enkele sector ontkomt nog aan het personeelstekort. Ook de installatietechniek kampt met een groot tekort aan vakmensen. En dat komt grotendeels doordat er te weinig mbo'ers afstuderen, zegt de voorzitter van Techniek Nederland.

Volgens voorzitter Doekle Terpstra van Techniek Nederland studeren veel te weinig jongeren af aan technische opleidingen. 70 procent van de nieuwe werknemers in de installatiesector zouden zij-instromer zijn. "Een verontrustend signaal."

'Dramatisch'

Het is volgens Terpstra 'verontrustend' dat maar 30 procent van de nieuwe werknemers in de installatietechniek direct instroomt vanuit een opleiding. "Het is niet erg dat we veel zij-instromers hebben, maar het is wel dramatisch dat we nog maar zo weinig mensen vanuit de techniek opleiden in het initieel onderwijs."

"De getallen voor dit jaar wijzen erop dat ongeveer 18.000 mensen vanuit de zij-instroom binnenkomen, en nog maar 8.000 jongeren vanuit het initieel onderwijs. Dus er is iets aan de hand in dat technisch onderwijs waar we echt aan moeten werken."

Geen gebrek aan opleidingsplekken

Volgens woordvoerder Marije Hulsbosch-Sizoo van de MBO Raad komt het tekort aan studenten voor de installatiebranche in ieder geval niet door een gebrek aan opleidingsplekken. "Als je een techniekopleiding wilt volgen en je hebt een stageplek kunnen vinden, dan kun je bij ons een opleiding volgen."

Ze voegt daaraan toe dat het grootste gedeelte van de mbo-studenten juist kiest voor een opleiding in de zorg of in de techniek.

Hoger schijnt nog altijd beter te zijn

De vooruitzichten na een technische opleiding zijn goed en dat wordt ook benadrukt als scholieren komen kijken. "We proberen jongeren zo goed mogelijk voor te lichten over hun kansen met de opleiding van hun keuze. Er zijn veel kansberoepen in de techniek, de baankansen zijn groot", zegt Hulsbosch-Sizoo.

Toch wordt daar volgens haar nog vaak anders over gedacht. "Wat je ziet is dat de maatschappij hoger nog altijd als beter ziet, waardoor jongeren liever doorstuderen en het mbo niet zien als een volwaardig diploma, waarmee je goud in handen hebt en waar je uitstekend mee op de arbeidsmarkt uit de voeten kan."

Minder kinderen, minder studenten

Waar komt het gebrek van studenten dan wel vandaan? "We hebben te maken met krimp, er worden simpelweg minder kinderen geboren", legt Hulsbosch-Sizoo uit. "En er is grote concurrentie tussen sectoren. Dat zorgt ervoor dat jongeren echt de keuze hebben om te kijken van: 'nou, wat wil ik later gaan doen?'"

Al die factoren zorgen ervoor dat er ook de komende jaren minder studenten de techniek ingaan, zegt ook Menno van Benthem van onderzoeksbureau Ecorys. "Onze verwachting is dat het aantal mbo-studenten techniek tot 2030 met ongeveer 18 procent zal dalen, terwijl je er dus eigenlijk liever meer zou willen."

Extra studenten hard nodig

Al die extra studenten zijn op dit moment hard nodig, vanwege de klimaatplannen van het kabinet, vertelt Van Benthem. "Wij verwachten op basis van de huidige doelen van het kabinet voor CO2-reductie voor 2030, dat we zo'n 33.000 mensen extra nodig hebben om die doelen te behalen."

Die mensen moeten een hoop verschillende dingen gaan doen. "Je kan bijvoorbeeld denken aan het installeren van zonnepanelen, het plaatsen van laadpalen of het bouwen van windparken", legt Van Benthem uit.

Actieplan voor de techniek

Om te proberen toch meer studenten te enthousiasmeren voor de installatietechniek heeft Techniek Nederland een actieplan opgesteld. "Wij hebben ons in de afgelopen periode heel erg gericht op statushouders. Ik denk dat er geen sector is waar op dit moment zoveel statushouders rondlopen als in de installatietechniek", zegt voorzitter Doekle Terpstra.

"En we richten we ons ook nadrukkelijk op vrouwen. Dat is een hardnekkig vraagstuk omdat het alles te maken heeft met een verlopen imago, dat helaas nog steeds wel tussen de oren van mensen zit."

'Richten op benodigde vaardigheden'

Ook Menno van Benthem van onderzoeksbureau Ecorys pleit voor het aanspreken van nieuwe groepen. "Je kunt proberen nog extra zij-instromers aan te trekken, of mensen die op dit moment geen werk hebben. Ook zou je mensen uit het buitenland kunnen halen."

Techniek Nederland heeft ook nog een suggestie voor het onderwijs. Dat zou volgens hen meer gericht moeten zijn op deelcertificaten. "Iemand die zonnepanelen legt hoeft geen mbo-4 diploma te hebben, zolang diegene voor dat deel van het vak maar de benodigde certificaten heeft", zegt Terpstra. "Je moet je meer gaan richten op de vaardigheden die vaklieden nodig hebben."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."