'Social freezing', eicellen invriezen zonder medische reden, gebeurt steeds vaker. Canan en Marije lieten het allebei doen. Ze zijn midden 30, single en hopen zo hun kinderwens veilig te stellen. "Het is echt tijd kopen, jezelf rust gunnen hiermee."

Canan Steinberg (35) had 10 jaar lang een relatie. Zij wilde kinderen, hij bleef maar zeggen 'niet nu'. Inmiddels is ze een paar jaar alleen, maar wil nog steeds dolgraag moeder worden. "Ik zou het gewoon heel graag samen met een partner willen doen. En dat gun ik een baby ook."

'Druk is er van af'

Ze besluit haar eicellen te laten invriezen. "Het is echt tijd kopen, jezelf rust gunnen hiermee." De biologische klok tikt door, realiseert ze zich. "Door die eitjes in de vriezer is de druk er wat van af. Als ik dan ga daten, dan zit dat ook niet constant in mijn hoofd. Want dat is geen leuke manier van daten."

Voor ze het traject inging, struinde ze het internet af op zoek naar informatie. Dat bleek nog knap lastig. "Er staat niet veel informatie online. Op een gegeven moment ben ik op Instagram gaan zoeken om te kijken of er anderen zijn die hier doorheen zijn gegaan." Ze kwam op het Instagram-account van actrice Marije van der Made uit, die daar in een reel laat zien dat ze haar eicellen heeft laten invriezen en openstaat voor vragen.

Praatpaal op Instagram

Marije (36) heeft dat heel bewust gedaan, vertelt ze. "Omdat ik ook van de mensen om me heen al meteen vragen kreeg van 'hoe werkt dat', 'moet ik daar misschien ook over nadenken?' En toen dacht ik: ja, ik vond het ook allemaal zo ingewikkeld, ik wist ook niet waar ik mijn informatie vandaan moest halen. Dus dan wil ik wel een soort praatpaal zijn voor mensen."

En dat heeft ze geweten. Haar korte video is al meer dan 650.000 keer bekeken en ze kreeg honderden persoonlijke berichten. "Die heb ik zoveel mogelijk geprobeerd te beantwoorden met een voicememo."

Keuze vooruit schuiven

Marije kan de keuze voor een kind op deze manier nog iets meer vooruit schuiven, denkt ze. "Want op dit moment is het gewoon niet wat ik wil, kan. En ja, dit lichaam wordt wel steeds ouder."

Het invriezen is een soort van laatste redmiddel. "Ik weet niet wat er met mijn leven gaat gebeuren, maar ik hoop ze niet te gebruiken. Het geeft gewoon wel rust dat ik de optie heb. Als ik me op een gegeven moment nog hartstikke fit voel en het lukt op de een of andere manier niet meer, dan kan ik die eicellen uit de koelkast trekken."

'Social freezing'

Steeds meer vrouwen laten hun eicellen invriezen om niet medische redenen. Het wordt ook wel 'social freezing' genoemd. Vaak hebben ze geen partner en kopen ze op deze manier tijd om het moederschap uit te stellen.

Uit een rondgang van EenVandaag langs verschillende klinieken blijkt dat al meer dan 2.400 vrouwen hun eicellen hebben laten invriezen. De vraag naar 'social freezing' stijgt en er zijn inmiddels tienduizenden eitjes opgeslagen voor later.

Taboe eraf

"Het is een onderwerp dat heel erg leeft", ziet gynaecoloog en hoogleraar voortplantingsgeneeskunde Annemiek Nap. "Het taboe of het schamen dat je met een kinderwens bezig bent, maar dat je er nu nog niet klaar voor bent, gaat er van af." Nap vindt dat een goede zaak, maar kan niet vaak genoeg herhalen dat het belangrijk is om in een vroeg stadium over kinderen na te denken.

"Ik vind het heel belangrijk dat mensen zich bewust zijn van het feit dat een kinderwens iets is wat je maar een beperkte periode van je leven kan doen. Na je 35e neemt je vruchtbaarheid echt ontzettend af. Dus ons advies is ook altijd: begin op tijd met proberen zwanger te worden. Dat is echt advies nummer een. En als er een reden is waarom dat echt niet kan, overweeg dan om je eicellen te laten invriezen."

Spuiten van hormonen

Canan is net als Marije erg open over haar proces op haar Instagram-account. Ze is stewardess, maar op dit moment niet aan het werk. Ze heeft veel last van de hormonen die ze moest inspuiten.

"De eerste paar dagen gingen nog, maar daarna is het echt even 'downhill' gegaan. Heel veel huilen, heel veel emotie. Maar ook een verschrikkelijke eenzaamheid", vertelt ze. Volgens haar legde het een 'vergrootglas' op waar ze nu in het leven staat. "Alleen, met een grote kinderwens en niemand om je na die verschrikkelijke injecties een dikke knuffel te geven. En dan kan je zoveel lieve vriendinnen hebben, maar die kunnen dat niet opvangen."

Tijd gekocht

Marije had geen last van de hormonen, maar vond het 'oogsten' van de eicellen heel erg pijnlijk. "Ik ben echt driekwartier flauwgevallen van de pijn. Ik kwam helemaal groen die zaal uit."

Haar heeft het hele gebeuren vooral rust gegeven. "Het was voor mij best wel een praktisch dingetje en ik vind het nu gewoon een heel fijn gegeven dat me rust geeft. Dat ik gewoon iets meer tijd heb gekocht. Eigenlijk voor mezelf, in daten, in gewoon mijn hele leven."

Het voortbestaan van tientallen hospices in Nederland wordt bedreigd. Zorgverzekeraars gaan een lagere vergoeding voor verpleging betalen en dat raakt de hospices. In Rotterdam is daarom al besloten de deuren van een hospice te sluiten.

Hospice De Vier Vogels - waar van oudsher 24 uur per dag verpleegkundige zorg beschikbaar is - stopt in juni. Verzekeraar Zilveren Kruis betaalt vanaf 1 april namelijk minder voor de inzet van verpleegkundigen en dat leidt ertoe dat het hospice niet meer genoeg verpleegkundigen heeft.

Lager tarief, minder zorg

"Een 'bijna-thuis-huis', zoals wij zijn, wordt gefinancierd met subsidie van het ministerie van Volksgezondheid. Daarnaast betalen bewoners een eigen bijdrage. We werken met vrijwilligers en verpleegkundigen van de Rotterdamse zorgorganisatie Laurens", legt bestuurslid Jos van Huut uit.

"De verzekeraar betaalt Laurens daarvoor een dagprijs en dat bedrag gaat per 1 april zozeer omlaag dat het inzetten van verpleegkundigen voor 24-uurs zorg minder wordt."

Een van de laatste bewoners

De afgelopen 25 jaar verzorgden de medewerkers van De Vier Vogels stervende patiënten in vier verschillende kamers. Liesbeth Looren de Jong bijvoorbeeld, die er onlangs overleed. Zij was daarmee een van de laatste bewoners.

Haar broer Louis zocht haar bijna dagelijks op. "Mijn zus is net geen 80 geworden, dat zou ze aanstaand weekend zijn geworden", vertelt hij.

'Uitkijken naar de dood'

"De afgelopen 2 jaar waren zwaar voor haar, door lichamelijke problemen", vertelt Looren de Jong over zijn zus, die afgelopen januari werd opgenomen in De Vier Vogels. "Het was een tamelijk dramatische keuze tussen een been-amputatie of naar het hospice. Ze koos voor het laatste, een keuze voor de dood."

"Ze is uit gaan kijken naar de dood in alle rust en alle vrede en is uiteindelijk overleden door euthanasie. "

Klein hospice

Dat De Vier Vogels een klein hospice is, speelt een rol bij de sluiting. Maar uiteindelijk zijn de lagere tarieven van de zorgverzekeraar doorslaggevend.

En De Vier Vogels is niet het enige bijna-thuis-huis in Nederland. Er zijn er ongeveer 120. VPTZ, de koepel voor vrijwilligersorganisaties in de palliatieve terminale zorg, en zorgprofessionals, verwacht dat er meer in de problemen komen door de bezuinigingen.

Ander soort vrijwilligers

De hospices moeten hun aanpak veranderen en meer met vrijwilligers werken, is de boodschap vanuit de zorgverzekeraars. Maar of dat bij iedereen lukt is de vraag, zegt voorzitter van De Vier Vogels Marjo de Bot.

"We zien dat het soort vrijwilligers aan het verschuiven is. Het zijn vaker wat jongere mensen die betekenis zoeken, dat is mooi. Maar het nadeel is: hun beschikbaarheid is minder dan die van de oudere vrijwilligers." Een rooster rondmaken is lastig en 24-uurs verpleegkundige zorg is met deze bezuiniging sowieso niet meer waar te maken.

Mogelijk tientallen hospices in de problemen

Naar aanleiding van De Vier Vogels heeft Zilveren Kruis zich uiteindelijk constructief opgesteld en gezegd dat ze een overgangsperiode willen aanbieden. Maar dat komt voor De Vier Vogels te laat. Het besluit is genomen.

"Heel erg spijtig", vindt Carla Aalderink van koepelorganisatie VPTZ het dat De Vier Vogels moet sluiten. "Hospices zijn eigenlijk 'out of the blue' door zorgverzekeraars geconfronteerd met lagere tarieven. Met als gevolg minder uren zorg en een veel te groot beroep op vrijwilligers." Ze verwacht dat tientallen hospices, net als De Vier Vogels, in de problemen komen. "Als er niet wordt ingegrepen, zullen die allemaal verdwijnen."

'Structurele oplossing nodig'

"Een overgangsperiode, zoals Zilveren kruis aanbiedt, klinkt mooi, maar is een incidentele oplossing. Wij willen een structurele, zodat je niet van incident naar incident holt", zegt Aalderink.

Ze wijst erop dat onderzoek juist laat zien dat er in de toekomst meer hospices nodig zijn, vanwege onder andere vergrijzing en een minder groot sociaal netwerk. "We moeten daarom juist zuinig zijn op onze hospicebedden." Aalderink vindt de bezuiniging dan ook 'ondoordacht' met 'verstrekkende financiële gevolgen'. Vrijwilligers komen erdoor onder druk te staan, benadrukt ze. "Het risico is dat ze afhaken omdat ze denken: er wordt meer van mij verwacht en dat kan ik niet."

Moeilijker om thuis te sterven

Of er een alternatief is, volgens Aalderink? "Dat is een heel terechte vraag. We hebben eerder gezien dat het in de wijkverpleging, waar ook geduwd werd op de tarieven, moeilijker werd voor mensen om thuis te sterven. Het idee was toen dat meer mensen naar een hospice moesten."

"Maar als de zorg daar dan ook geminimaliseerd wordt, wat dan? Dan moet je jezelf de vraag stellen waar mensen dan nog kunnen overlijden. Ziekenhuizen zijn er ook niet op ingericht om mensen voor langere tijd een bed te bieden om daar te overlijden."

Staatssecretaris zoekt oplossing

De verantwoordelijk staatssecretaris Vicky Maeijer laat in een reactie weten in gesprek te zijn met de sector om te voorkomen dat meer hospices omvallen.

"Onder leiding van mijn ministerie is gesproken tussen zorgaanbieders, zorgverzekeraars en VPTZ. Er is afgesproken dat Zorgverzekeraars Nederland en ActiZ hun achterban zullen oproepen om snel het gesprek aan te gaan om te voorkomen dat hospices omvallen door de lagere tarieven, dan wel het minder aantal uren aan wijkverpleging. Voor half april wordt dit overleg herhaald om te kijken hoe het ervoor staat."

Er is al één Nederlander aan overleden en twee andere zijn erdoor in het ziekenhuis beland: namaak oxycodon-pillen. Vaak worden ze online gekocht, zonder recept. "Je weet niet wat je koopt."