Een overledene die behandeld is met medische isotopen mag niet direct daarna gecremeerd worden omdat er dan radioactiviteit vrijkomt. Toch gebeurt dat soms wel, met alle gevolgen van dien. 

In en buiten het ziekenhuis wordt met uiterste voorzichtigheid omgegaan met nucleaire medicijnen, en met de patiënten die hiermee worden behandeld. Dit om radioactieve besmetting te voorkomen. Maar zodra een patiënt overlijdt is het in het crematorium niet altijd duidelijk dat er sprake is van radioactieve straling. Behandelingen met nucleaire isotopen nemen toe. De uitvaartbranche wil actie.

Crematorium tijdelijk dicht om vrijgekomen straling

Vorig jaar moest een crematorium in Purmerend vier maanden sluiten. Er waren radioactieve stoffen vrijgekomen bij de crematie van een kankerpatiënt.

In 2006 was er ook al een incident waarbij een crematorium dicht moest. "Ik denk dat het de verantwoordelijkheid is van de hele keten die betrokken is bij zo'n patiënt", zegt Marcel Stokkel, voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde.

Crematorium 2
Bron: ANP
Radioactieve straling van overledenen kunnen een gevaar vormen van crematoriumpersoneel

Isotopen voor diagnose en behandeling

Marcel Stokkel, voorzitter van de Vereniging voor Nucleaire Geneeskunde, erkent de gevaren bij crematie: "Er zijn isotopen, die worden in bronnetjes ingebracht, bijvoorbeeld bij prostaatkanker, die plas je niet uit. En die gaan niet uit het lichaam weg. De natuurlijke halfwaardetijd is 60 dagen. Je kan je dan voorstellen dat als zo iemand binnen 60 dagen overlijdt dat er nog heel veel straling in het lichaam zit. Die straling komt vrij tijdens de verbranding."

Stokkel ziet het gebruik van nucleaire behandelingen toenemen: "In de diagnostiek, opsporen van kanker en behandeling van uitzaaiingen is dat verveelvoudigd. Het gaat verschrikkelijk snel. We verwachten dat we dit binnen korte termijn gaan toepassen bij de behandeling van prostaatkanker, longkanker en borstkanker."

Stralingsgevaar bij crematie kankerpatiënten veroorzaakt onrust in uitvaartbranche
info

Waarom zijn nucleaire behandelingen booming?

Volgens Stokkel neemt de toepassing van nucleaire geneeskunde een grote vlucht, bijvoorbeeld bij de behandeling van prostaatkanker: "Het is booming business. We verwachten binnen tien jaar dat er een vertienvoudiging binnen de zorg zal zijn."

De isotopen kunnen direct naar een tumor toegestuurd worden. "Je kan dus heel directe straling daarmee geven", zegt Stoppel. "Dat is de kracht ten opzichte van de uitwendige bestraling waar het veel meer in een groter veld ligt en waarmee veel meer gezonde cellen bestraald worden."

In 2017 werden er 4000 nucleaire behandelingen uitgevoerd, in 2018 tussen 5000 en 5500. In 2019 en 2020 verdubbelen de cijfers, zegt Stokkel. Het zal op ruim 10.000 behandelingen neerkomen.

Waarschuwingsbandje bij actieve straling

Roel Stapper, woordvoerder van Landelijke Vereniging van Crematoria (LVC) maakt zich zorgen en wil dat het duidelijker wordt dat een overledene nog 'straalt', zodat er passende maatregelen kunnen worden getroffen. "Wij zouden graag willen dat patiënten een soort penning of bandje bij zich dragen waarop staat dat iemand behandeld is met jodium-125 of jodium-131 of Lutetium 177. Op die manier weten we vanaf het begin van het uitvaartproces dat we niet mogen cremeren."

Mirjam Korse van de Autoriteit Nucleaire Veiligheid en Stralingsbescherming (ANVS) ziet toe op veilig gebruik van radioactiviteit en straling, en vindt ook dat er iets moet gebeuren: "Naar aanleiding van de incidenten in crematoria hebben wij de richtlijnen nogmaals onder de aandacht gebracht bij de uitvaartbranche. Daarnaast zien we ook de uitbreiding van nucleaire geneeskunde. Wij onderzoeken of we de richtlijnen rond crematie naar aanleiding daarvan moeten aanpassen.''

TV-reportage EenVandaag: Stralingsgevaar bij crematie kankerpatiënten veroorzaakt onrust in uitvaartbranche

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.