Stikstofuitstoot circuit Zandvoort niet goed onderzocht blijkt uit rapport, gevolgen voor Formule 1 onduidelijk

Volgens natuurclubs heeft de provincie Noord-Holland ten onrechte een vergunning afgegeven voor het houden van Formule 1-races. Een deskundige die door de rechtbank is aangesteld, heeft grote vraagtekens bij de manier waarop stikstofuitstoot is berekend.

Volgens de provincie Noord-Holland was het voldoende aangetoond: met de Formule 1-races zou de stikstofuitstoot niet toenemen. Belangrijk, want het circuit ligt in beschermd Natura 2000-gebied. Het circuit kreeg van de provincie Noord-Holland een vergunning voor aanpassingen, waardoor de Grand Prix mogelijk werd. Maar de cijfers die het circuit overlegde, kloppen volgens natuurorganisaties niet. Het rapport van de rechtbank-deskundige lijkt hen nu gelijk te geven. Het rapport is in handen van EenVandaag en dagblad Trouw.

Grote kanttekeningen bij berekening

De cijfers die het racecircuit overlegde, zijn 'niet representatief' voor de werkelijke emissies, staat in het rapport, dat in opdracht van de rechtbank in Haarlem is opgesteld door een deskundige. Hij plaatst grote kanttekeningen bij de manier waarop het circuit de stikstofuitstoot heeft laten bereken.

Ook heeft het circuit volgens het rapport onvoldoende inzichtelijk gemaakt wat het verschil is in stikstofuitstoot tussen de oude situatie, zónder, en de nieuwe situatie, mét Formule 1. De uitgangspunten waarmee in de oude en nieuwe situatie is gerekend, verschillen van elkaar, zodat een zuivere vergelijking niet kan worden gemaakt.

Deskundige

Nog altijd loopt er een uitgebreide procedure van natuurorganisaties tegen de vergunning die de provincie aan het racecircuit gaf. Vanwege de ingewikkelde materie van stikstofberekeningen, nam de rechtbank de deskundige in de arm, met de opdracht zich te buigen over de onderliggende stikstofcijfers.

In totaal zou het circuit maximaal 6.134 kilo stikstof per jaar uitstoten, bleek uit rekenwerk in opdracht van het circuit. Maar natuurorganisaties geloven niets van die cijfers. Eerder dit jaar probeerden ze al een stokje te steken voor het houden van de Grand Prix. Maar ze verloren een kort geding. Daardoor kon de race - gewonnen door Max Verstappen - in september gewoon doorgaan.

Uitstoot moet worden geschat

Probleem is dat over de uitstoot van racewagens amper gegevens bekend zijn. De uitstoot moet dus met berekeningen worden geschat. Het bureau dat het rekenwerk voor het circuit uitvoerde baseerde zich daarbij op Amerikaans onderzoek uit 2008.

In dat onderzoek is de uitstoot berekend van Amerikaanse auto's uit eind jaren zestig zonder katalysator. Die zouden, gemiddeld genomen, vergelijkbaar zijn met racewagens op het circuit.

Berekende uitstoot 'niet representatief

De uitstoot van auto's met katalysator is door de rekenaars van het circuit afgeleid van de uitstoot van gewone personenwagens. Daarbij is uitgegaan van een 'worst case scenario' van filerijdend wegverkeer waarbij de uitstoot het hoogst is.

De deskundige van de rechtbank keurt beide rekenmethoden af. De berekende uitstoot is "niet representatief" voor de werkelijke uitstoot. Volgens de deskundige had het circuit zijn berekeningen moeten baseren op wetenschappelijke kennis.

Misleidende berekening

Eén van de natuurorganisaties die de vergunning aanvechten is MOB, dat eerder het Nederlandse stikstofbeleid onderuit haalde bij de hoogste rechter. Volgens jurist Valentijn Wösten van MOB zijn de stikstofberekeningen van het circuit misleidend.

"Waar het om draait is de vraag: is er sprake van toename van uitstoot, ja of nee? Dat betekent dat je oude met nieuwe situatie moet vergelijken. En wat ze gedaan hebben is de oude situatie schandalig overdrijven waardoor het lijkt alsof de nieuwe situatie een afname van stikstof oplevert."

Hogere uitstoot volgens Oostenrijks rapport

Natuurorganisaties lieten eigen berekeningen maken door deskundige Sieward Nijhuis. Hij baseerde zich op Oostenrijks onderzoek dat tot een veel hogere uitstoot van racewagens komt. Opmerkelijk: ook het bureau dat voor het circuit het rekenwerk verrichtte, zegt het Oostenrijkse rapport in bezit te hebben gehad, maar het zou bij een verhuizing zoek zijn geraakt.

In de ogen van Nijhuis onderschat het circuit de totale stikstofneerslag op de omringende duinen fors. "Het is in werkelijkheid misschien wel het tienvoudige van wat zij hebben berekend."

'Een sprookje'

Circuit Zandvoort en de provincie willen niet op het deskundigenrapport reageren. Maar duidelijk is dat in hun ogen de vergunning gewoon verleend kon worden. De nu toegestane hoeveelheid van 6.134 kilo stikstof per jaar is sowieso lager dan wat op grond van een oude vergunning uit 1997 mocht, stellen zij. Daarin waren immers geen grenzen gesteld aan uitstoot, het aantal racedagen of aan bezoekersaantallen.

Wösten noemt dat 'grote flauwekul'. "Een vergunning die alles toestaat, bestaat niet. Een vergunning is altijd beperkt door de maximale mogelijkheden van die vergunning. Dat alles maar zou kunnen is een sprookje."

Rechter kan vergunning vernietigen

De rechtbank zal, mede aan de hand van het deskundigenrapport, moeten beslissen of de vergunning terecht is afgegeven.

Ze kan de provincie (en daarmee het circuit) de tijd geven het rekenwerk opnieuw te doen. Maar in het uiterste geval kan de rechter de vergunning ook vernietigen.

Uitspraak niet voor de zomer

In dat geval dreigt er een fors probleem voor het circuit. Een uitspraak wordt niet voor de zomer verwacht, terwijl in september opnieuw een Formule 1 Grand Prix moet worden verreden.

"Daar komen ze in Zandvoort dus sowieso mee in de knoei", voorspelt MOB-jurist Valentijn Wösten. Volgens hem is er maar één conclusie mogelijk: "De deskundige heeft geconcludeerd dat er van de rekensom van het circuit maar weinig klopt. Dat kan maar één ding betekenen: dat de vergunning moet worden verscheurd."