radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Stikstofcrisis in de landbouw is hoofdpijnpunt in de formatie: 'Maar als ze het goed aanpakken kan het zelfs geld opleveren'

Stikstofcrisis in de landbouw is hoofdpijnpunt in de formatie: 'Maar als ze het goed aanpakken kan het zelfs geld opleveren'
Bron: EenVandaag

We zijn een 'rode hotspot' op de wereldkaart, als het gaat om stikstofbelasting van het milieu. En dat moeten we terugdringen. Investeren in boeren die minder belastend zijn voor het milieu kan een oplossing zijn. "Dat levert ons netto geld op."

"Het enige wat ze willen is een aantal boeren weg. Opkopen, piekbelasters weg, zonder mee te denken over innovatie", zegt boer Dolf Veldhuis. De kabinetsformatie lijkt nog ver weg, maar duidelijk is wel dat stikstof een hoofdpijndossier zal blijven. Over het verminderen van de veestapel wordt door politieke partijen nogal verschillend gedacht. "Ik geloof niet dat de boeren uitkopen de oplossing is", zegt hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman. Hij ziet andere oplossingen.

Natuur beschermt tegen rampen

Dat er flink moet worden ingegrepen, betwijfelt Jan Willem Erisman niet. De stikstofbelasting is nergens zo groot als in Nederland, stelt hij. "We zijn nog steeds het rode gebied in Europa, de hotspot. Dus wij zullen fors terug moeten om aan Europese druk en onze internationale verplichtingen te voldoen."

"Het is natuur die we hard nodig hebben voor ons bestaan en die ons beschermt tegen natuurrampen zoals overstromingen", legt hij uit. "Hun plek wordt ingenomen door planten die wel goed tegen stikstof kunnen, zoals brandnetels en bramen."

Stikstofuitstoot, hoe zit het ook al weer?

Boeren nodig voor landschapsbeheer

Vanuit de politiek klinkt de roep om de veestapel fors in te krimpen, te halveren zelfs. Want de landbouw is verantwoordelijk voor 85 procent van de ammoniakuitstoot. Wil je daar stappen in maken, dan zit er niks anders op dan daarin te snijden, is de gedachte. Boeren moeten worden uitgekocht, vinden veel partijen.

"Ik geloof niet dat de boeren uitkopen de oplossing is", brengt Erisman hier tegenin. Hij wil liever meer boerenbedrijven in het landschap dan minder. "We hebben boeren nodig voor het beheer van het landschap. Alleen ze moeten daar wel voor gecompenseerd worden."

Hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman
Bron: EenVandaag
Description (70 chars)

Investeren in boeren die minder belastend zijn voor milieu

"Daarom zou ik het landelijk gebied, stikstof en klimaat hoofdpunten maken bij het opstellen van het regeerakkoord", adviseert Erisman de politiek. En als ze dat goed aanpakken kan dat naar zijn idee nog geld opleveren ook.

"Nu betalen we aan de achterkant", legt hij uit. "6,5 miljard van onze belastingopbrengsten gaat naar het repareren van het milieu. Als je dat geld aan de voorkant weet te investeren in boeren die minder belastend voor de omgeving zijn en die beloond worden voor het bewaken van de waterkwaliteit en biodiversiteit, dan levert dat ons gewoon netto geld op."

Boeren 'speelbal van de overheid'

"Als de boeren een goed inkomen uit landschapsbeheer weten te halen dan vindt geen boer het erg als zijn productie van melk, vlees en eieren daalt, doordat er geen kunstmest en krachtvoer meer gebruikt mag worden."

Alleen ontbreekt nu een goed verdienmodel en een langetermijnperspectief, zegt Erisman. "Iedere keer zijn de boeren de speelbal van een overheid, die de ene keer dit van ze vraagt en de andere keer dat."

Lees ook

Opschalen 'enige verdienmodel'

Boer Dolf Veldhuis uit het Twentse Saasveld heeft een gemengd bedrijf, met 140 koeien voor melkveehouderij en 1.400 vleesvarkens. Ook hij vindt dat er wat moet gebeuren. "Ik geloof dat de landbouw verantwoordelijk is voor een groot deel van de stikstofuitstoot, maar we nemen als boeren al heel veel maatregelen. De stikstofuitstoot door de landbouw is de laatste 30 jaar daardoor al met meer dan de helft verminderd."

Lees ook

Een eerlijker verdienmodel zou wat hem betreft inderdaad flink kunnen helpen. "Tot nu toe was opschalen het enige verdienmodel voor ons. Ik hoef niet perse meer koeien, maar als ik nu koeien wegdoe ben ik over twee maanden failliet. Zolang ik niet meer geld krijg voor de melk, is het niet mogelijk om af te schalen. De marges zijn flinterdun."

Dolf Veldhuis in zijn koeienstal
Bron: AVROTROS
Description (70 chars)

Investeren in innovatie

Het geld dat nu gebruikt wordt voor het uitkopen van boeren en het repareren van milieuschade moet ook beter worden besteed, vindt Dolf Veldhuis. "Het is geld dat door de samenleving wordt opgehoest, dus dat moet zorgvuldig worden gebruikt. Bijvoorbeeld door te investeren in technologische innovaties: luchtwassers, water bij de mest, er is van alles mogelijk, maar daar wil de overheid niet aan."

Lees ook

Blijven verbeteren

Jan Willem Erisman betwijfelt of het stikstofprobleem alleen met innovaties kan worden opgelost. "Het gaat ook om het klimaat en de biodiversiteit. En in de praktijk vallen technologische innovaties vaak tegen. Het pakt anders uit dan in het lab wordt berekend."

Dolf Veldhuis gelooft juist heilig in innovatie als oplossing. "Innovaties worden pas toegelaten als ze uitgebreid in de praktijk zijn getest. Dus niet alleen in het lab. Laten we dus doorgaan met stalsystemen verbeteren waardoor we urine en mest nog beter scheiden. Er zijn ook stoffen die je aan mest kunt toevoegen die 80% van de ammoniak reduceren. Laten we die doorontwikkelen. Er zijn zoveel oplossingen, maar er wordt niet serieus naar gekeken. Het voelt alsof ze gewoon een groep boeren weg willen hebben. En dat frustreert."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant