Stikstofcrisis in de landbouw is hoofdpijnpunt in de formatie: 'Maar als ze het goed aanpakken kan het zelfs geld opleveren'

We zijn een 'rode hotspot' op de wereldkaart, als het gaat om stikstofbelasting van het milieu. En dat moeten we terugdringen. Investeren in boeren die minder belastend zijn voor het milieu kan een oplossing zijn. "Dat levert ons netto geld op."

"Het enige wat ze willen is een aantal boeren weg. Opkopen, piekbelasters weg, zonder mee te denken over innovatie", zegt boer Dolf Veldhuis. De kabinetsformatie lijkt nog ver weg, maar duidelijk is wel dat stikstof een hoofdpijndossier zal blijven. Over het verminderen van de veestapel wordt door politieke partijen nogal verschillend gedacht. "Ik geloof niet dat de boeren uitkopen de oplossing is", zegt hoogleraar Milieu en Duurzaamheid Jan Willem Erisman. Hij ziet andere oplossingen.

Natuur beschermt tegen rampen

Dat er flink moet worden ingegrepen, betwijfelt Jan Willem Erisman niet. De stikstofbelasting is nergens zo groot als in Nederland, stelt hij. "We zijn nog steeds het rode gebied in Europa, de hotspot. Dus wij zullen fors terug moeten om aan Europese druk en onze internationale verplichtingen te voldoen."

"Het is natuur die we hard nodig hebben voor ons bestaan en die ons beschermt tegen natuurrampen zoals overstromingen", legt hij uit. "Hun plek wordt ingenomen door planten die wel goed tegen stikstof kunnen, zoals brandnetels en bramen."

Boeren nodig voor landschapsbeheer

Vanuit de politiek klinkt de roep om de veestapel fors in te krimpen, te halveren zelfs. Want de landbouw is verantwoordelijk voor 85 procent van de ammoniakuitstoot. Wil je daar stappen in maken, dan zit er niks anders op dan daarin te snijden, is de gedachte. Boeren moeten worden uitgekocht, vinden veel partijen.

"Ik geloof niet dat de boeren uitkopen de oplossing is", brengt Erisman hier tegenin. Hij wil liever meer boerenbedrijven in het landschap dan minder. "We hebben boeren nodig voor het beheer van het landschap. Alleen ze moeten daar wel voor gecompenseerd worden."

Bron: EenVandaag

Investeren in boeren die minder belastend zijn voor milieu

"Daarom zou ik het landelijk gebied, stikstof en klimaat hoofdpunten maken bij het opstellen van het regeerakkoord", adviseert Erisman de politiek. En als ze dat goed aanpakken kan dat naar zijn idee nog geld opleveren ook.

"Nu betalen we aan de achterkant", legt hij uit. "6,5 miljard van onze belastingopbrengsten gaat naar het repareren van het milieu. Als je dat geld aan de voorkant weet te investeren in boeren die minder belastend voor de omgeving zijn en die beloond worden voor het bewaken van de waterkwaliteit en biodiversiteit, dan levert dat ons gewoon netto geld op."

Boeren 'speelbal van de overheid'

"Als de boeren een goed inkomen uit landschapsbeheer weten te halen dan vindt geen boer het erg als zijn productie van melk, vlees en eieren daalt, doordat er geen kunstmest en krachtvoer meer gebruikt mag worden."

Alleen ontbreekt nu een goed verdienmodel en een langetermijnperspectief, zegt Erisman. "Iedere keer zijn de boeren de speelbal van een overheid, die de ene keer dit van ze vraagt en de andere keer dat."

Opschalen 'enige verdienmodel'

Boer Dolf Veldhuis uit het Twentse Saasveld heeft een gemengd bedrijf, met 140 koeien voor melkveehouderij en 1.400 vleesvarkens. Ook hij vindt dat er wat moet gebeuren. "Ik geloof dat de landbouw verantwoordelijk is voor een groot deel van de stikstofuitstoot, maar we nemen als boeren al heel veel maatregelen. De stikstofuitstoot door de landbouw is de laatste 30 jaar daardoor al met meer dan de helft verminderd."

Een eerlijker verdienmodel zou wat hem betreft inderdaad flink kunnen helpen. "Tot nu toe was opschalen het enige verdienmodel voor ons. Ik hoef niet perse meer koeien, maar als ik nu koeien wegdoe ben ik over twee maanden failliet. Zolang ik niet meer geld krijg voor de melk, is het niet mogelijk om af te schalen. De marges zijn flinterdun."

Bron: AVROTROS

Investeren in innovatie

Het geld dat nu gebruikt wordt voor het uitkopen van boeren en het repareren van milieuschade moet ook beter worden besteed, vindt Dolf Veldhuis. "Het is geld dat door de samenleving wordt opgehoest, dus dat moet zorgvuldig worden gebruikt. Bijvoorbeeld door te investeren in technologische innovaties: luchtwassers, water bij de mest, er is van alles mogelijk, maar daar wil de overheid niet aan."

Blijven verbeteren

Jan Willem Erisman betwijfelt of het stikstofprobleem alleen met innovaties kan worden opgelost. "Het gaat ook om het klimaat en de biodiversiteit. En in de praktijk vallen technologische innovaties vaak tegen. Het pakt anders uit dan in het lab wordt berekend."

Dolf Veldhuis gelooft juist heilig in innovatie als oplossing. "Innovaties worden pas toegelaten als ze uitgebreid in de praktijk zijn getest. Dus niet alleen in het lab. Laten we dus doorgaan met stalsystemen verbeteren waardoor we urine en mest nog beter scheiden. Er zijn ook stoffen die je aan mest kunt toevoegen die 80% van de ammoniak reduceren. Laten we die doorontwikkelen. Er zijn zoveel oplossingen, maar er wordt niet serieus naar gekeken. Het voelt alsof ze gewoon een groep boeren weg willen hebben. En dat frustreert."