Stevige kritiek van rechters op nieuwe wet die OM meer ruimte geeft: 'Het is vragen om problemen'

Opnieuw levert de Raad voor de Rechtspraak forse kritiek op wetgeving uit Den Haag. Dit keer op een wetsvoorstel om het Openbaar Ministerie meer armslag te geven. "Dit kan leiden tot buikpijndossiers."

Of het gaat om de coronaspoedwet, het taakstrafverbod of de kraakwet: "Wij willen maatwerk kunnen leveren", zegt Henk Naves van de Raad voor de Rechtspraak. Maar in wetten vanuit politiek Den Haag wordt dat rechters moeilijker gemaakt, vindt de Raad.

Gevolgen vaak onbekend

Zo ook in de wet die het Openbaar Ministerie meer mogelijkheden geeft in het opleggen van strafbeschikkingen. Een strafbeschikking is een door het OM zelfstandig opgelegde straf in de vorm van een boete of taakstraf. Dat mag het OM sinds 2008 en doet dat sinds de coronacrisis alleen maar vaker.

Bron: EenVandaag

"Mensen weten vaak niet wat de gevolgen zijn van een strafbeschikking", zegt Naves. Als een strafbeschikking op de deurmat landt en je die accepteert, krijg je in de regel een strafblad. "Een strafbeschikking, is een schuldigverklaring." Een strafbeschikking kun je krijgen bij voor overtredingen en misdrijven met een maximale celstraf van 6 jaar. Denk aan hardrijders, diefstal, drugs- en wapenbezit of vernieling.

Lees ook

• 

  Coronaboete gekregen? Het strafblad dat je dan hebt, heeft niet per se gevolgen voor je loopbaan

  • 01-05-2020

Omzetting voorwaardelijke straffen

De nieuwe wet maakt het mogelijk dat een officier van justitie voorwaardelijke strafbeschikkingen mag uitdelen waarbij ook een strafblad hoort. Een stok achter de deur, noemde procureur-generaal Rinus Otte deze mogelijkheid eerder in Trouw. Wanneer iemand alsnog de fout ingaat, mag het OM de straf omzetten naar een onvoorwaardelijke straf. En die kan hoger zijn dan de aanvankelijke, voorwaardelijke straf.

De rechter kan hier vrijwel niets meer aan doen volgens Naves: "Hij mag alleen toetsen of de omzetting terecht was. Als een rechter op basis van het strafdossier vaststelt dat er bijvoorbeeld ten onrechte een strafbeschikking is opgelegd, dan kan hij daar niets meer mee."

Geen drempels opwerpen

Een rechter mag volgens de nieuwe wet niet meer kijken of het bewezen feit wel strafbaar is, of dat er wellicht sprake is van noodweer. "De officier van justitie loopt als het goed is al die vragen door, maar als hij iets over het hoofd ziet, kan de rechter er niets meer mee."

Dat betekent echt niet dat elke zaak bij de rechter moet komen, zegt Naves. "Maar als iemand naar de rechter wil, moeten er geen onnodige drempels worden opgeworpen. Toegang tot de rechter is een grondrecht."

Lees ook

• Naar de rechter stappen loont als justitie je op de vingers tikt

Buikpijndossiers

De Raad ziet de laatste tijd dat adviezen vanuit de rechtspraktijk door de politiek niet gevolgd worden. Naves benadrukt dat uiteindelijk de politiek gaat over de te maken wetten, maar dat de rechters beschikken over informatie. "Alle wetten, alle regelgeving en uitvoering, zien wij elke dag langskomen", zegt Naves.

"Doe er dan ook je voordeel mee. Zeker in het licht van de toeslagenaffaire is het naast je neerleggen van adviezen van een hele keten, vragen om problemen en buikpijndossiers", zegt Naves. "Het gaat niet alleen om voldoende rechters, maar ook de ruimte die de rechter krijgt om rechtsbescherming te bieden."

'Nog maar een wetsvoorstel'

Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat een reactie op dit moment nog 'niet aan de orde is'. "Het betreft een wetsvoorstel", schrijft een woordvoerder. "Adviezen hierop die binnenkomen worden dus meegenomen."

Het is nog niet bekend wanneer de Tweede en vervolgens de Eerste Kamer zich over de wet buigt.