Steeds vaker racistisch motief bij massaschietpartijen in VS: 'Trump heeft extremistische ideeën genormaliseerd'

De Verenigde Staten gaan gebukt onder vuurwapengeweld. In 2023 zijn er meer dan 650 massaschietpartijen geweest. De daders zijn vaak witte Amerikanen, en de slachtoffers zijn steeds vaker onderdeel van een minderheid.

Het is 14 mei 2022 als de buurman van Barbara Massey-Mapps in paniek bij haar aanklopt. "Barbara, er is geschoten in de Tops-supermarkt. Heb je dat gehoord?" vraagt hij. "Onze Tops?" vraagt Barbara verschrikt. De buurman knikt bevestigend. Barbara's alarmbellen rinkelen onmiddellijk. Zij en haar broer Warren geven hun zus Katherine Massey om de beurt een lift naar die supermarkt, omdat zij zelf geen rijbewijs heeft. Die dag was het de beurt aan haar broer.

Zus vermoord

Barbara stapt in de auto en racet naar de supermarkt. Bij aankomst ziet ze politie, afzetlint en twee levenloze lichamen. Ondanks de aanwezigheid van honderden mensen heerst er een ijzige stilte.

Niemand weet dat er binnen nog acht mensen op brute wijze zijn vermoord. Barbara's zus hoort bij de slachtoffers. "Hij heeft haar hoofd eraf geschoten."

Minderheden het slachtoffer

In de Verenigde Staten zijn er veel zussen zoals die van Barbara. In 2023 zijn er meer massaschietpartijen geweest dan het jaar dagen telt. De slachtoffers zijn vaak minderheden: lhbt'ers, migranten, zwarte Amerikanen.

Volgens cijfers van de FBI is het aantal haatmisdrijven tegen minderheden de afgelopen 10 jaar bijna verdubbeld van zo'n 6.000 in 2013 tot ruim 11.200 vorig jaar. Meer dan de helft van die haatmisdrijven zijn racistisch van aard.

Bewust geweld

"Dit is een politiek probleem en het heet terrorisme", zegt terrorisme-deskundige Daryl Johnson. Hij werkte als anti-terreur-analyst bij Homeland Security.

"Mensen zeggen vaak dat het gaat om mentaal instabiele personen, maar dat beeld klopt niet. Deze mensen plegen bewust geweld op basis van hun politieke of sociale overtuiging."

Racistisch motief

Dat is ook het geval bij de massaschietpartij in Buffalo. De schutter Payton S. Gendron koos de supermarkt uit, omdat die in een wijk ligt waar veel zwarte mensen wonen.

Gendron woont zelf niet eens in de stad. Hij legde meer dan 300 kilometer af om er te komen. Als hij terechtstaat, bekent hij schuld aan alle aanklachten. "Ik heb deze mensen vermoord, omdat ze zwart zijn", zei hij.

Obama en Trump

Johnson waarschuwt er al 15 jaar voor. Volgens hem is de haat verergerd toen Barack Obama het Witte Huis betrad. Witte Amerikanen voelden zich door zijn presidentschap bedreigd. Daarna is het gedachtegoed verder aangewakkerd door voormalig president Trump.

"Hij sprak over massadeportaties van migranten, hij sprak over een inreisverbod voor mensen uit moslimlanden. Trump heeft extremistische ideeën genormaliseerd en mainstream gemaakt."

Opvattingen niet meer extreem

Sommige van de opvattingen die ooit extreem waren, zijn nu opgenomen in de Amerikaanse politiek. "Dat geeft dit soort mensen min of meer groen licht om te doen wat ze willen, omdat het niet wordt afgekeurd", zegt Johnson.

De racistische terreur zal volgens hem de komende jaren zelfs toenemen. "De demografie in dit land verandert. Binnen 10 jaar zullen witte Amerikanen in de minderheid zijn. Dat jaagt veel conservatieve witte mensen angst aan. Daarom mobiliseren ze zich in anti-regerings- en haatgroepen."

'Ik wil hem dood hebben'

Barbara heeft in de rechtszaal inmiddels oog in oog gestaan met de moordenaar van haar zus. Daar betuigde hij spijt, maar Barbara gelooft daar niets van. "Hoe kun je spijt hebben? Je hebt geschoten, je hebt het opgenomen en online gezet", zegt ze.

Gendron werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf zonder kans op vervroegde vrijlating. Maar dat maakt de pijn voor Barbara niet minder groot. "Hij heeft Katherine doodgeschoten. Ik wil hem dood hebben. Ik schaam me er niet voor."