De Verenigde Staten gaan gebukt onder vuurwapengeweld. In 2023 zijn er meer dan 650 massaschietpartijen geweest. De daders zijn vaak witte Amerikanen, en de slachtoffers zijn steeds vaker onderdeel van een minderheid.

Het is 14 mei 2022 als de buurman van Barbara Massey-Mapps in paniek bij haar aanklopt. "Barbara, er is geschoten in de Tops-supermarkt. Heb je dat gehoord?" vraagt hij. "Onze Tops?" vraagt Barbara verschrikt. De buurman knikt bevestigend. Barbara's alarmbellen rinkelen onmiddellijk. Zij en haar broer Warren geven hun zus Katherine Massey om de beurt een lift naar die supermarkt, omdat zij zelf geen rijbewijs heeft. Die dag was het de beurt aan haar broer.

Zus vermoord

Barbara stapt in de auto en racet naar de supermarkt. Bij aankomst ziet ze politie, afzetlint en twee levenloze lichamen. Ondanks de aanwezigheid van honderden mensen heerst er een ijzige stilte.

Niemand weet dat er binnen nog acht mensen op brute wijze zijn vermoord. Barbara's zus hoort bij de slachtoffers. "Hij heeft haar hoofd eraf geschoten."

Minderheden het slachtoffer

In de Verenigde Staten zijn er veel zussen zoals die van Barbara. In 2023 zijn er meer massaschietpartijen geweest dan het jaar dagen telt. De slachtoffers zijn vaak minderheden: lhbt'ers, migranten, zwarte Amerikanen.

Volgens cijfers van de FBI is het aantal haatmisdrijven tegen minderheden de afgelopen 10 jaar bijna verdubbeld van zo'n 6.000 in 2013 tot ruim 11.200 vorig jaar. Meer dan de helft van die haatmisdrijven zijn racistisch van aard.

Bewust geweld

"Dit is een politiek probleem en het heet terrorisme", zegt terrorisme-deskundige Daryl Johnson. Hij werkte als anti-terreur-analyst bij Homeland Security.

"Mensen zeggen vaak dat het gaat om mentaal instabiele personen, maar dat beeld klopt niet. Deze mensen plegen bewust geweld op basis van hun politieke of sociale overtuiging."

Racistisch motief

Dat is ook het geval bij de massaschietpartij in Buffalo. De schutter Payton S. Gendron koos de supermarkt uit, omdat die in een wijk ligt waar veel zwarte mensen wonen.

Gendron woont zelf niet eens in de stad. Hij legde meer dan 300 kilometer af om er te komen. Als hij terechtstaat, bekent hij schuld aan alle aanklachten. "Ik heb deze mensen vermoord, omdat ze zwart zijn", zei hij.

Obama en Trump

Johnson waarschuwt er al 15 jaar voor. Volgens hem is de haat verergerd toen Barack Obama het Witte Huis betrad. Witte Amerikanen voelden zich door zijn presidentschap bedreigd. Daarna is het gedachtegoed verder aangewakkerd door voormalig president Trump.

"Hij sprak over massadeportaties van migranten, hij sprak over een inreisverbod voor mensen uit moslimlanden. Trump heeft extremistische ideeën genormaliseerd en mainstream gemaakt."

Opvattingen niet meer extreem

Sommige van de opvattingen die ooit extreem waren, zijn nu opgenomen in de Amerikaanse politiek. "Dat geeft dit soort mensen min of meer groen licht om te doen wat ze willen, omdat het niet wordt afgekeurd", zegt Johnson.

De racistische terreur zal volgens hem de komende jaren zelfs toenemen. "De demografie in dit land verandert. Binnen 10 jaar zullen witte Amerikanen in de minderheid zijn. Dat jaagt veel conservatieve witte mensen angst aan. Daarom mobiliseren ze zich in anti-regerings- en haatgroepen."

'Ik wil hem dood hebben'

Barbara heeft in de rechtszaal inmiddels oog in oog gestaan met de moordenaar van haar zus. Daar betuigde hij spijt, maar Barbara gelooft daar niets van. "Hoe kun je spijt hebben? Je hebt geschoten, je hebt het opgenomen en online gezet", zegt ze.

Gendron werd veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf zonder kans op vervroegde vrijlating. Maar dat maakt de pijn voor Barbara niet minder groot. "Hij heeft Katherine doodgeschoten. Ik wil hem dood hebben. Ik schaam me er niet voor."

Ondanks dat hij beloftes doet om alles beter te maken, sluit president Donald Trump een recessie in Amerika niet uit, blijkt uit een interview met Fox News afgelopen zondag. "Trump is zichzelf vooral aan het indekken."

Volgens Trump heeft een toekomstige recessie vooral te maken met de grote veranderingen die hij in werking zet. De president zegt dat dit tijd kost, maar dat het uiteindelijk zal leiden tot betere tijden.

'Trumpcession'

Ondertussen dalen de aandelenkoersen flink en rijst de prijs voor een doosje eieren in Amerika de pan uit. Er wordt gesproken over een zogeheten 'Trumpcession'. Maar wat betekent een recessie in de VS voor Nederland?

"Een recessie in Amerika heeft directe gevolgen voor ons land en lijdt tot minder economische groei", begint Arnoud Boot, hoogleraar ondernemingsfinanciering en financiële markten aan de Universiteit van Amsterdam. "Naast de importheffingen op Canada en China, wil Trump ook de handelsheffingen in Europa opvoeren. Dit heeft een negatief effect op de gehele wereldhandel."

Welke sectoren worden geraakt?

Volgens Boot is er wel een verschil in de sector die wordt geraakt.

"In Nederland wordt vooral de maakindustrie getroffen, maar ook het café op de hoek kan dit indirect gaan voelen", legt de hoogleraar uit. "In de zuivelindustrie zal het effect weer kleiner zijn. De zuivelindustrie is namelijk afhankelijk van Nederland en Europa, en minder van de Verenigde Staten. Bovendien blijft iedereen wel melk drinken."

Trump versus Biden

De toekomstige recessie schuift Trump vooral in de schoenen van zijn voorganger Joe Biden. "In zekere zin heeft Trump hierin gelijk", stelt Boot.

"Biden heeft veel geld in de economie gestopt. Amerikanen konden daarom meer kopen van hun geld terwijl deze producten er niet waren. Met als gevolg stijgende inflatie", vertelt Boot. "Maar Trump gooit olie op het vuur. Hij wil minder importeren wat leidt tot tekorten op de Amerikaanse markt, in dit geval een tekort aan eieren."

Vakantie naar Amerika betaalbaarder

Naast de negatieve gevolgen voor bedrijven, heeft een Amerikaanse recessie ook effect op de consument. Volgens Boot heeft dit te maken met de waarde van de euro en de dollar.

"Tijdens een recessie gaan de koersen van munten schommelen. In dit geval wordt de dollar minder waard dan de euro." Toch zijn er volgens de hoogleraar enkele voordelen te behalen. "Een vakantie naar Amerika wordt betaalbaarder, en het kopen van een spijkerbroek goedkoper", zegt hij tot slot.

Een paar maanden geleden was de stemming in Syrië gerust euforisch te noemen. Dictator Assad was verdreven. Tijd voor een nieuw hoofdstuk. En toen ging het een paar dagen geleden goed mis. Correspondent Nienke Edelenbosch vertelt over de situatie daar.

Eind vorige week vielen militairen uit het voormalige leger van Bashar al-Assad de nieuwe machthebbers aan van de groepering Hayat Tahrir al-Sham (HTS), onder leiding van interim-president Ahmed al-Sharaa. Inmiddels zouden er meer dan duizend doden zijn gevallen, onder wie veel burgers.

'Spanningen niet meteen verdwenen'

Dat het geweld nu weer oplaait, komt niet helemaal onverwachts, zegt correspondent Nienke Edelenbosch, die in Libanon woont. "Na de val van Assad is er een nieuwe regering gekomen. Maar dat betekent niet dat alle spanningen tussen de verschillende groepen meteen verdwenen zijn", benadrukt ze.

Hoewel de voormalig dictator weg is, zijn de mensen die hem aanhangen lang niet allemaal verdwenen. "Vooral pro-Assad-groepen hebben baat bij escalatie." Onder Assad zijn er veel ernstige misdaden gepleegd. Die plegers hebben geen belang bij een stabiele situatie, dan is het moeilijker om onder berechting uit te komen.

Leger gemobiliseerd

En het escaleerde inderdaad. Als reactie op de aanvallen van pro-Assad-soldaten afgelopen donderdag mobiliseerde de nieuwe overheid het leger. "Dat trok naar de kust om de boel te sussen. Maar er ontstonden juist nieuwe gevechten en meer chaos, waarbij heel veel burgers omkwamen", vertelt Edelenbosch.

Volgens haar heeft dat ermee te maken dat bepaalde groepen binnen het nieuwe leger radicaler zijn dan de andere. "Dit leger is een verzameling van allerlei oud-oppositiegroepen. Dat is HTS, maar er zijn ook andere fracties met extremere ideologische motieven dan het hart van de regering. En dat maakt het moeilijk voor de nieuwe overheid om het onder controle te krijgen."

Geen journalisten in het gebied

Wat het moeilijk maakt om vast te stellen wie het huidige geweld tegen Syrische burgers pleegt, is dat er geen onafhankelijke journalisten in het gebied zijn waar het geweld nu plaatsvindt, legt Edelenbosch uit.

"Zijn het inderdaad de pro-Assad-groepen, of is dat het leger van de huidige overheid? En welke fracties binnen dat leger plegen dan dat geweld?" Het zijn vragen die niemand nu met zekerheid kan beantwoorden.

Een fragiel land

De nieuwe Syrische regering staat voor een enorme klus, zegt Edelenbosch. "Het land ligt in puin. Er heeft 14 jaar een burgeroorlog gewoed. Er is heel veel geld nodig om het weer op te bouwen."

"Tegelijk gaat het economisch erg slecht. Veel mensen hebben geen werk. Er is weinig elektriciteit, weinig voedsel. Mensen staan uren in de rij voor een brood. Bij elkaar zorgt dat ervoor dat het land fragiel is."

Een Syrië voor alle Syriërs

En dat zal niet snel zijn opgelost. De nieuwe Syrische overheid en president willen één Syrië voor alle Syriërs, zeggen ze. Een Syrië waar ook minderheden beschermd worden, vertelt Edelenbosch.

"Maar met de huidige spanningen tussen verschillende bevolkingsgroepen is dat nogal een uitdaging. Dan merk je hoe fragiel het allemaal is. Mensen die ik spreek in Syrië zeggen: 'Ik sta wel achter deze nieuwe president, maar kan hij me beschermen als het misgaat?' Dat dat nog niet lukt, blijkt nu."

Stap in de goede richting

De correspondent hoort dat veel mensen in Syrië op de vlucht slaan. "Die vertrekken met een paar spullen naar de bergen of de bossen." Ook steken Syriërs de grens met Libanon over. Tot nu toe gaat het volgens de lokale autoriteiten om ongeveer 4.300 mensen, weet Edelenbosch.

President Ahmed al-Sharaa heeft inmiddels een nieuwe, onafhankelijke commissie opgesteld die gaat onderzoeken waardoor het nu zo geëscaleerd is. De daders moeten vervolgd worden, zegt hij. "Dus dat is wel een stap in de goede richting."