Of je nou over straat loopt, een dagje gaat winkelen of je trein moet halen: je bent zo goed als zeker vastgelegd door bewakingscamera's. In de chat kregen wij de vraag: wat gebeurt er met die beelden? We zochten het uit.

"Er is een verschil tussen camera's in de 'echte' openbare ruimte, zoals camera's op straat, en camera's in de semi-openbare ruimte, zoals camera's in winkels", vertelt Gerard Ritsema van Eck. Hij is universitair docent IT-recht over privacy en gegevensbescherming aan de Rijksuniversiteit Groningen.

Taakverdeling

De gemeente gaat over de plaatsing van camera's op straat, zegt hij. "Dat staat vastgelegd in de gemeentewet. De burgemeester beslist samen met de gemeenteraad in welke gevallen, waar en hoe lang cameratoezicht wordt ingezet. Op Europees niveau zijn daar nog geen wetten over, dus in principe mogen ze overal hangen."

De verwerking van de camerabeelden valt niet onder de verantwoordelijkheid van de burgemeester. Die taak ligt bij de korpschef van de politie.

Live meekijken

Het is meestal niet zo dat er altijd iemand 'live' meekijkt, legt Ritsema van Eck uit. Een belangrijke reden om cameratoezicht te installeren is vooral het ontmoedigen van mogelijke misdaden.

Soms wordt er wel meegekeken: "Het kan voorkomen dat de politie meekijkt tijdens grote evenementen. Dat is vooral bedoeld als crowd control. Als er een opstootje wordt gesignaleerd, kunnen collega's op straat bijvoorbeeld worden ingelicht dat ze erheen moeten."

info

Politieregister 'Camera in Beeld'

In totaal hangen er nu 337.609 geregistreerde camera's in ons land. Het totaal bestaat uit camera's van particulieren (75.218), bedrijven (239.499), en de overheid (22.892). Deze aantallen worden bijgehouden in Camera in Beeld, een registratiesysteem van de politie in Nederland. Het is een database waarin eigenaren van beveiligingscamera's vrijwillig hun camera's kunnen registreren.

"Dankzij deze informatie weten wij welke beveiligingscamera's beschikbaar zijn", zegt een woordvoerder van de politie. "Als er een misdrijf is gepleegd waarbij camerabeelden kunnen helpen om de daders op te sporen, kunnen wij die beelden gericht opvragen bij de camera-eigenaren."

Omdat registratie van camera's niet verplicht is, ligt het daadwerkelijke aantal van camera's in Nederland vermoedelijk hoger.

Verschil tussen gemeenten

Omdat de burgemeester samen met de gemeenteraad beslist hoe cameratoezicht wordt ingezet, zijn er grote verschillen tussen gemeenten.

"In Groningen zijn er bijvoorbeeld een stuk minder camera's geplaatst dan in Rotterdam", zegt Ritsema van Eck. "Of er meer camera's komen en waar, heeft dan ook heel erg te maken met de politieke kleur van de gemeenteraad."

28 dagen

Meestal worden beelden van camera's in de openbare ruimte 28 dagen opgeslagen, zegt Ritsema van Eck. "Daarna worden ze automatisch verwijderd. Alleen als beelden relevant zijn in een strafrechtelijk onderzoek kunnen ze voor langere tijd bewaard worden. Maar daar moet dan wel écht een reden voor zijn."

Die maximale opslagduur van 28 dagen heeft meerdere redenen. "Deels vanwege privacy, maar ook vanwege de kosten. Videobeelden van politiecamera's leveren namelijk hele grote bestanden op. Het gaat vaak om goede camera's, met scherp beeld. Als er 50 tot 100 camera's hangen in een gemeente, heb je het al snel over terabytes aan videodata."

Bekijk ook

Beelden in winkels

Voor bedrijven gelden andere regels. Winkeleigenaren moeten zich houden aan de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), de algemene privacyregels. "Er is geen wettelijk vastgelegde termijn. Je ziet heel vaak dat die 28 dagen worden overgenomen. Dat vinden mensen een goede balans tussen 'het nog even hebben', en niet te veel opslaan."

Bedrijven moeten volgens de AVG wel duidelijk maken dat er gefilmd wordt, en de beelden goed beveiligen. Als blijkt dat dat niet gebeurt, kunnen boetes worden opgelegd door de Autoriteit Persoonsgegevens. "Maar in de praktijk zie je dat dat weinig tot niet gebeurt. Het is namelijk lastig om te controleren of mensen zich aan de regels houden."

Recht op bezwaar

Mensen hebben een aantal rechten als organisaties hun persoonsgegevens gebruiken. Die staan ook in de AVG, en worden ook wel 'privacyrechten' genoemd. Dit is bedoeld om mensen controle te laten houden over hun persoonsgegevens. Als je bent gefilmd door een camera van een bedrijf, bijvoorbeeld een kledingwinkel, heb je hierdoor het recht om die beelden op te vragen, zegt Ritsema van Eck.

Je kunt zelfs verzoeken om tijdelijk te stoppen met het verwerken van de beelden als je twijfelt of dit op de juiste manier gebeurt. Ook heb je het recht om bezwaar te maken tegen het gebruik van jouw beelden als je vindt dat je privacy wordt geschonden.

Bekijk ook

Inzage aanvragen

Ook als je bent gefilmd door een camera op straat, kun je die beelden opvragen. "Je hebt onder de Wet politiegegevens het recht op inzage. Je kunt hierdoor de politie vragen of je de beelden op het politiebureau mag bekijken", legt een woordvoerder van de Autoriteit Persoonsgegevens uit.

"Maar als dat politietaken hindert, dan kan de politie weigeren jou de beelden te laten zien. Bijvoorbeeld als de politie bezig is met een onderzoek en het verstrekken van de beelden dat onderzoek in gevaar zou kunnen brengen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.