Na een aantal zaken met fatale afloop worden er steeds meer stalkers voor de rechter gebracht. Ook het aantal contactverboden is verviervoudigd. Toch stopt dat de stalker vaak niet. "Ik dacht, nu krijg ik rust, maar ik kreeg brieven uit de gevangenis."

Eind maart dit jaar besloot Joyce* (echte naam bekend bij de redactie) haar lat-relatie na 10 jaar te verbreken. Maar hoe meer weerstand ze bood, hoe radelozer haar ex werd. "Hij wilde het niet accepteren. Nog steeds niet."

'Als ik jou niet krijg, dan niemand'

Uit angst voor haar ex wil Joyce haar verhaal alleen anoniem en onherkenbaar vertellen. "In zijn hoofd was ik zijn bezit, geen persoon meer." Hij uitte de dreiging ook tegen haar volwassen dochter. "'Als ik haar niet krijg, dan niemand', zei hij tegen haar. "Bij elke bedreiging gebruikte hij die woorden."

Joyce werd 30 tot 40 keer per dag gebeld door haar ex. Hij stuurde haar berichten met doodsbedreigingen, het ging achter elkaar door. "Hij liet weten dat hij me dood zou maken als ik niet bij zijn huis kwam, hij wilde mijn huis in de fik steken, iedereen zou doodgaan. Dat boeide hem niet, want hij was toch alles al verloren, dat moest ik dan ook meemaken", vertelt ze. "Het engste was dat hij ook mijn kids ging bedreigen."

info

Verviervoudiging contactverboden, 9 op de 10 stalkers veroordeeld

In 5 jaar tijd is het aantal contact-, locatie- en gebiedsverboden verviervoudigd. Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag opvroeg bij de Raad voor de Rechtspraak. In 2016 kwamen er 543 zaken voor de rechter waarin de rechter een, of een combinatie van de verboden, oplegde.

In 2020 waren dit er 2069. Tot en met augustus van dit jaar zijn al 1689 zaken voor de rechter gekomen waarin het opgelegd werd. Ook het aantal stalkers dat voor de rechter kwam (art. 258b) is gestegen met zo'n 20 procent van 599 in 2016 naar 717 in 2020. In het eerste half jaar van 2021 werden er ruim 400 opgelegd. 9 op de 10 stalkers werden door de rechter schuldig bevonden en krijgen straf.

'Ik ga gaten in je lichaam prikken'

Bij berichten bleef het niet voor Joyce. "Hij sliep in de tuin met een mes. Als ik naar buiten kwam stond hij opeens in een portiek, hij prikte mijn banden lek", vertelt ze. Haar kinderen belden de politie, maar hij vluchtte nog voor ze er waren. "We hadden het allemaal op camera. De politie zag de beelden en beloofde dat ze met man en macht naar hem op zoek zouden gaan."

Joyce ging slapen met bedreigingen en werd ermee wakker. Haar voicemail stond elke dag vol en ze kreeg zoveel berichten van hem dat haar inbox geleegd moest worden. "De politie wilde dat ik een ander nummer nam, maar toen werd het nog erger. Hij stond nog vaker voor deur, de berichten werden extremer." Aan haar dochter liet de stalker van Joyce weten dat hij haar moeders leven kapot zou maken. "Hij zou gaten in mijn lichaam prikken."

Binnen 4 uur verbroken

Het leven van Joyce en haar gezin stond onder hoogspanning. "Ik durfde niet meer naar buiten, was een gevangene in mijn eigen huis." Ze werd overal naartoe gebracht en weer opgehaald. Ondanks de schaamte die ze voelde, besloot ze toch haar werkgever in te lichten. "Anders zou ik mijn baan verliezen."

Nadat haar stalker ook haar 16-jarige dochter bedreigde, volgde er een contactverbod voor 3 maanden. Nog dezelfde dag verbrak hij het. "Door ons te bellen, precies 4 uur later." Uiteindelijk kreeg ze het gevoel dat niemand iets deed om hem te stoppen. Een keer werd hij gearresteerd voor het overtreden van het contactverbod, maar al snel hervatte hij het stalken. Omdat de buren hem zagen en zijzelf niet, deed de politie niets. "Toen begon de ellende weer."

Bekijk ook

Contact vanuit gevangenis

Hij mocht op geen enkele manier contact met het gezin zoeken, ook niet via een ander. Ook mocht hij niet in een straal van 500 meter bij haar in de buurt komen. "Maar hij stond in de straat, bij de deur, op school, volgde me. Wat voor nut heeft zo'n verbod dan?" Het ergste vindt Joyce dat er niets meer werd gedaan.

"Wie beschermt mij en wie beschermt de kinderen als er iets met mij gebeurt?" vraagt Joyce zich af. "Hij heeft ons van ons vrijheidsgevoel beroofd, buiten de deur voelde ik me bang." Nu zit hij sinds anderhalve maand vast. Niet voor het overtreden van het contact- en locatieverbod, maar vanwege winkeldiefstal. "Ik dacht, nu krijg ik rust, maar dat was niet zo. Ik kreeg brieven uit de gevangenis."

'Er is een groep die zich er niets van aantrekt'

Dat stalkers zelfs vanuit de gevangenis niet stoppen, hoort ook slachtofferadvocaat Nelleke Stolk. "Ik kan er met mijn pet niet bij. Hij zit in detentie, er ligt een uitspraak, simpeler dan dat is handhaving niet, lijkt mij." Ook zij heeft een cliënt die vanuit de cel gebeld werd. "Er ligt een verbod, dan moet je daar als penitentiaire inrichting toch bovenop zitten. Hij zit daar in een setting waar hij gecontroleerd kan worden."

Problematisch noemt ook criminoloog Tamar Fischer van de Erasmus Universiteit Rotterdam het dat stalkers door kunnen gaan vanuit de bajes. De criminoloog deed onderzoek naar contact-, locatie- en gebiedsverboden en concludeerde dat opgelegde verboden vaak niet worden nageleefd. "Voor een deel van de daders heeft het echt een afschrikwekkende werking, omdat ze iets te verliezen hebben als ze een verbod overtreden." Maar er is een groep die zich er niets van aantrekt, ziet ook advocate Stolk. "In mijn praktijk is het 50/50. Bij de groep narcisten helpt het niet."

Bekijk ook

'Er was lang te weinig oog voor'

Dat was ook het geval in de zaak van de 16-jarige Hümeyra, waar advocate Stolk bij betrokken was. Haar ex-vriend schond het contactverbod en schoot haar dood. Het is deze zaak en die van de vermoordde Linda van der Giesen die de aanpak van stalkers onder de aandacht brachten. Stolk: "Het heeft ervoor gezorgd dat mensen sneller aangifte doen, er zijn geweldscentra en rechters zijn serieuzer gaan kijken omdat er aandacht is geweest voor de gevolgen voor slachtoffers en kinderen."

"Er was lang te weinig oog voor, maar dat neemt toe door alle aandacht", zegt criminoloog Fischer. "Het past in de ontwikkeling dat er meer aandacht is voor het slachtoffer in het strafrecht, de bescherming van het slachtoffer krijgt steeds meer aandacht. Het zit meer tussen de oren bij mensen die maatregelen op kunnen leggen."

Toch een belangrijk middel

Volgens criminoloog Fischer heeft de politie niet altijd de juiste kennis en is er te weinig capaciteit voor handhaving. Een ander probleem zit hem in de bewijslast, zegt ze. "Hoe maak je hard dat iemand een verbod heeft overtreden?" Toch zijn de verboden een bruikbaar middel. "Voor slachtoffers geeft het erkenning en het is een instrument om veiligheid en rust terug te kunnen krijgen."

Ook Stolk benadrukt dat het voor het veiligheidsgevoel van het slachtoffer heel belangrijk is. "Ik ben serieus genomen, er is iets dat zou kunnen helpen, dat is heel belangrijk. Dat is de voornaamste reden om toch te blijven verzoeken om een contactverbod, want als het geen zin heeft, hoeven we het niet te doen." Nu de ex van Joyce vastzit, heeft ze meer rust. Na tussenkomst van Slachtofferhulp heeft ze geen brieven meer ontvangen. Ze heeft haar leven weer opgepakt. "Zolang hij weg is, maar ik houd mijn hart vast. Wat als hij vrijkomt?"

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.