Staatssecretaris Tamara van Ark stuurt een brief naar de Tweede Kamer. Een 'breed offensief'. "We moeten flink aan de bak! Ik wil een inclusieve samenleving waarin mensen met en zonder beperking naast elkaar werken. Zeker in deze krappe arbeidsmarkt hebben we iedereen nodig", zegt Van Ark.

Ze vindt het onacceptabel, staatssecretaris Tamara van Ark van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW), dat meer dan de helft van de mensen met een arbeidsbeperking geen werk heeft. En dat terwijl de Participatiewet er juist voor moest zorgen dat ook arbeidsgehandicapten een baan konden vinden. Niet meer bij een sociale werkplaats, maar bij een reguliere werkgever.

'Iedereen met een beperking moet werk kunnen vinden'

Al sinds de invoering van de Participatiewet in 2015 klinkt er kritiek. Iedereen met een beperking, achterstand of afstand tot de arbeidsmarkt moet werk kunnen vinden in het bedrijfsleven. Het Sociaal Cultureel Planbureau (CPB) concludeerde echter onlangs dat werkzoekende arbeidsgehandicapten de afgelopen drie jaar minder kans hebben op een baan: zeventig procent van de doelgroep zit thuis.

Veel werkgevers zijn bang voor de administratieve rondslomp, elke gemeente hanteert andere regels en de arbeidsbeperkten zelf vrezen de onzekerheid en zien dat als ze in deeltijd werken ze er in de portemonnee helemaal niet op vooruit gaan. Van Ark: "Mijn plannen moeten ervoor zorgen dat werk voor mensen die gaan werken lonend is en dat het aannemen van arbeidsbeperkten simpeler wordt voor werkgevers."

Mogelijk boetes voor overheidsinstellingen

Overheidsinstellingen hadden ook in de oude plannen een quotum: een hoeveelheid mensen met arbeidsbeperking die ze moesten aannemen. Maar nog altijd lukt het niet alle overheidsinstellingen om hun aandeel te leveren. Staatssecretaris van Ark: "Ik heb natuurlijk een knuppel achter de deur. Als overheidsinstellingen het quotum niet halen kan ik heffingen opleggen."

"Wat mij betreft moet de overheid ook aan de bak. Ze kunnen veel leren van werkgevers in de markt die soms hele creatieve manieren hebben bedacht om mensen te helpen", zegt Van Ark. Als de gemeentes de doelen niet halen kan een boete volgen. "Mijn doel is niet om zoveel mogelijk boetes binnen te halen. Ik wil zoveel mogelijk mensen aan het werk helpen. Maar als een gemeente niet levert moeten ze betalen."

'Het moet een inclusieve samenleving zijn'

De staatssecretaris ziet niks in het idee om sociale werkplaatsen weer open te stellen voor een brede groep arbeidsgehandicapten. Niet alleen oppositiepartijen PvdA en SP riepen haar hiertoe op, zelfs werkgeversorganisatie VNO-NCW ondersteunt dat plan.

Van Ark: "Op zich waren de klassieke sociale werkplaatsen waar mensen aan het werk waren heel fijn. Maar ik denk dat het voor heel veel mensen prettig is als ze bij een regulier bedrijf werken. En als je mensen in een apart gebouw zet heb je ze misschien aan het werk, maar dat is geen inclusieve samenleving. Het moet normaal zijn dat je ook een collega met een arbeidsbeperking hebt."

Steeds meer gemeenten bouwen ze: speciale containerwoningen voor huurders die overal overlast veroorzaken. Maar buurtbewoners komen hier volop tegen in protest. "We weten niet wat deze mensen op hun kerfstok hebben."

Het is een wat afgelegen plek, aan de rand van Hilversum Zuid. Gelegen aan de rand van een industrieterrein staan de zes containerwoningen van Keerpunt Zuid: speciale woningen voor daklozen met een drank- of drugsverslaving. Het gaat om mensen die op straat kwamen te staan, omdat ze in hun huurwoning voortdurend overlast veroorzaakten in de buurt.

'Het is een fijne plek'

Dit geldt ook voor Hennie. Jarenlang ging ze van kliniek naar kliniek en belandde ze uiteindelijk weer op straat. 9 jaar geleden kwam ze hier wonen.

Hennie: "Het is een fijne plek. Er komen ook geen mensen meer langs. Die heb ik er allemaal uitgeflikkerd. Als je niemand binnen laat, is het een hele fijne plek."

Bewoners mogen drinken en gebruiken

Een poging om van de drank en drugs af te komen, doet Hennie niet meer, vertelt ze terwijl ze een slokje bier neemt. "Ik lig een beetje op de bank. Ik drink en gebruik ook af en toe. Maar soms ook een paar dagen niet. Ik doe wat ik wil."

En dat is precies de kern van wat dit project volgens initiatiefnemer Harrie Koeleman - manager van Kwintes - tot een succes maakt. "De bewoners mogen hier gewoon de hele dag drinken en gebruiken. Hiervoor gingen ze steeds de afkickkliniek in en uit. En hier mag je gewoon zijn wie je bent. Verslaving is een ernstige ziekte en we accepteren dat ze drinken en gebruiken. En dan zie je dat er een soort rust ontstaat bij deze bewoners."

Regel: geen overlast veroorzaken

De bewoners moeten zich wel aan een paar basisregels houden. Ze moeten accepteren dat ze onder bewindvoering worden geplaatst, en ze moeten een paar uur begeleiding per week accepteren.

En tot slot het belangrijkste: ze mogen geen overlast in de buurt veroorzaken. En daar is Koeleman heel streng op: "Deze afspraken zijn heel duidelijk, en die worden er ook echt in geramd. Je krijgt deze kans, maar dan moet je je wel aan de voorwaarden houden. En dat blijkt goed te werken. De bewoners zien dit ook echt als een laatste kans, want ze zijn overal uitgegooid. Dus ze weten waar ze het voor doen."

Onrust en protest

Uit een inventarisatie van EenVandaag blijkt dat steeds meer gemeenten heil zien in deze onorthodoxe aanpak. In tientallen gemeenten zijn ze bezig met plannen om dit soort speciale container-woningen voor overlastgevers uit de grond te stampen.

Maar alleen de aankondiging van deze speciale woningen, leidt in bijna iedere gemeente al tot onrust en protest onder buurtbewoners.

'Hoe gevaarlijk zijn deze mensen?'

Zo ook in Amersfoort. Het gemeentebestuur heeft besloten dat in de wijk Vathorst ook containers moeten komen voor overlastgevende huurders. Iets waar de buurt volgens Jacco de Feijter, voorzitter van de bewonersvereniging Belang van Vathorst, bepaald niet blij mee is.

De Feijter: "Het zijn mensen die veel drinken en gebruiken. Die soms verzamelwoede hebben. Het is niet zo dat wij als buurt vinden dat deze mensen geen woning moeten krijgen, maar er wonen hier veel gezinnen met jonge kinderen. En om wat voor mensen gaat het eigenlijk? Zitten er ook bewoners tussen die gevaarlijk kunnen zijn? We krijgen amper informatie van de gemeente hierover. En daardoor ontstaat onrust."

Geen duidelijke communicatie

Wat de Feijter ook stoort is dat gemeente vanaf het begin in zijn ogen niet eerlijk hierover heeft gecommuniceerd. "We kregen in eerste instantie een brief van de gemeente. Daarin stond dat het om mensen gaat die rust nodig hebben en ruimte. Dan denk je in eerste instantie: dat klinkt goed en dat is een nobel streven."

Hij gaat verder: "Maar dan blijkt het om huurders te gaan die in hun eigen buurt vanwege overlast niet meer te handhaven waren. Dan wordt het wel een totaal ander plaatje."

'Laat je niet afschrikken'

Koeleman - die veel gemeenten adviseert op dit terrein - erkent dat het heel belangrijk is dat gemeenten open en eerlijk communiceren met burgers. En dat het ook 'moed en lef'-bestuurders vergt.

Koeleman: "Je moet er als gemeentebestuur echt voor gaan staan. En alles goed uitleggen. En je krijgt in het begin alles en iedereen over je heen. Maar daar moet je je niet door laten afschrikken, want dan kom je nergens."

Minder overlast

In Hilversum merkte hij dat er ook veel onrust was toen de plannen werden aangekondigd, maar dat dit protest snel verdween.

Koeleman: "Zes van de negen mensen die hier nu wonen op dit terrein, waren goed voor 150 meldingen van overlast bij de politie per jaar. Nu zijn er amper meldingen. Nu is er weinig overlast en dat scheelt een hoop ellende hier in Hilversum. En dat beeld zie ik ook in andere gemeenten."

'Heb eindelijk rust gevonden'

Hij begrijpt de bezorgde buurtbewoners ook, vertelt hij. "Ik snap heel goed dat het spannend is, mensen in je buurt hebben die verslaafd zijn. Die wil je niet in je achtertuin. Maar mijn ervaring is ook dat het weinig problemen in de buurt geeft. Sterker, dat het rustiger wordt in de buurt."

Hennie woont inmiddels al 9 jaar in haar containerwoning en denkt er voorlopig nog niet aan om weg te gaan. Hennie: "Ik heb het fijn hier, samen met mijn hondje. Ik ga hier niet meer weg. Ik heb eindelijk rust gevonden."

Na een urenlang spoedoverleg tussen de coalitiepartijen en premier Dick Schoof gisterenavond, gingen de overleggen vandaag verder. En daarbij worden de ergernissen tussen de partijen steeds groter, ziet ook politiek commentator Joost Vullings.