Soms wel 3 jaar wachten op rechtszaak: slachtoffers en nabestaanden in ‘pauzestand’ en kunnen niet verder

Slachtoffers en nabestaanden van ernstige verkeersongelukken en misdrijven moeten vaak lang wachten op hun rechtszaak. De wachttijd loopt soms op tot wel 3 jaar. Dat moet echt anders, vindt Slachtofferhulp Nederland.

Dubbel belastend, noemt Rosa Jansen van Slachtofferhulp Nederland de wachttijd tussen een misdrijf en een rechtszaak. Die loopt regelmatig op tot meerdere jaren. Het zit het herstel na een misdrijf in de weg. Slachtoffers leven in een 'pauzestand' en kunnen niet verder.

Versnellen

"We moeten kijken hoe we op een andere manier kunnen versnellen", zegt Jansen. Nu heeft de weg naar een strafzaak een vaste volgorde. Voordat een zaak bij de rechter komt, doen politie en justitie onderzoek om te kijken of er ook een strafzaak moet komen.

Maar die moeten helemaal 'niet op elkaar zitten wachten', zegt Jansen. "Kijk ook eens in overleg met ons wat alternatieven kunnen zijn."

Slachtoffer en verdachte in gesprek

Jansen denkt aan herstelbemiddelingen waarin slachtoffer en verdachte met elkaar in gesprek gaan. Dat gebeurt nog voor het proces. "Of kun je misschien in een aantal zaken toch een andere manier van schadevergoeding en tegemoetkoming regelen?", vraagt ze zich hardop af.

Daar moeten volgens Jansen nog wel stappen voor worden gezet. "De handen moeten ineen geslagen worden."

Achterstanden en capaciteitsproblemen

"Je zou hopen dat elke zaak vlot voor de rechter kan worden gebracht", zegt Jansen. Maar in maart 2020 lag het aantal strafzaken in afwachting van behandeling op ruim 40.000. En dat zijn er waarschijnlijk niet minder geworden.

De hele strafrechtketen kampt met een capaciteitsprobleem. "Zaken zijn complexer geworden en corona heeft geen positieve invloed gehad."

Zaken seponeren

Die capaciteitsproblemen liepen in Oost-Nederland zo op, dat het OM daar onlangs 1500 zaken wegens personeelstekort bij de rechtbank seponeerde. Het gaat volgens hen om 'lichte' misdrijven.

Jansen vindt dat een relatief begrip. "Misschien in de totale criminaliteit, maar het kan voor slachtoffers ongelooflijk zwaar zijn."

Plankzaken

Vaak zijn het slachtoffers die al hoorden dat hun zaak een 'plankzaak' was. Dat zijn rechtszaken die al langer bleven liggen vanwege andere prioriteiten.

"En dan krijg je een briefje. Sorry, vanwege personeelsgebrek komt uw zaak niet voor afhandeling in aanmerking, dus dit is het", zegt Jansen.

Enorme belasting

Dat er zolang gewacht moet worden op een rechtszaak is voor slachtoffers en nabestaanden enorm belastend, zegt Jansen. "Wij weten van slachtoffers dat die zitting een heel belangrijk moment in hun herstel is", zegt Jansen.

Maar doordat het zolang duurt, zitten nabestaanden in pauzestand. Zo is bijvoorbeeld in het geval van een verkeersongeluk niet altijd duidelijk wat de toedracht was. Heeft een slachtoffer zelf niet goed uitgekeken of was het toch de andere betrokkene? Dat knaagt aan nabestaanden, legt Jansen uit.

'Ben er duidelijk over'

De communicatie over zaken die langer op zich laten wachten, loopt lang niet altijd goed. "Dat is wel iets waarvan wij hebben gezegd: communiceer duidelijk daarover. Blijf in contact in die periode. Geen stilte de hele tijd, maar neem mensen mee."

We leven nou eenmaal in een samenleving waar veel druk staat op diverse branches, zegt Jansen. "Dit zijn volwassen mensen die iets ernstigs hebben meegemaakt, maar nog steeds kunnen begrijpen dat dit aan de orde kan zijn. Maar wees er duidelijk over."

Verlies van geduld en vertrouwen

Mensen zijn best sterk, zegt Jansen. "Ze kunnen een hoop begrijpen, maar neem ze ook mee en laat ze niet 3 jaar in het ongewisse."

"Dat je ze laat bellen en dat ze geen antwoorden krijgen. Dan krijg je dat mensen het geduld gaan verliezen en ook wel het vertrouwen dat hun zaak ooit nog op zitting komt."