Snel nieuwe, veilige woningen nodig jaar na aardbeving Turkije: 'Modulaire bouw kan oplossing zijn'

Na de grote aardbeving in Turkije en Syrië raakten vorig jaar miljoenen mensen dakloos. Er moeten snel nieuwe huizen worden gebouwd, maar experts waarschuwen voor de veiligheid. Modulaire woningen, vooraf gebouwd in de fabriek, kunnen een oplossing zijn.

In de getroffen regio's wordt hard gewerkt aan de wederopbouw, maar voor veel mensen gaat dat niet snel genoeg. Zij wonen nog in tijdelijke containerwoningen of tenten en willen zo snel mogelijk terug naar een permanente woning. Maar voor het neerzetten van al die nieuwe gebouwen loop je tegen een heleboel obstakels aan, vertellen architect Emir Çekmecelioğlu en modulair bouwer Ahmet Aydogan.

Kale vlaktes

We spreken Emir en Ahmet in Hatay, de grootste stad in de gelijknamige provincie in het zuiden van Turkije. De stad werd zwaar getroffen door de aardbeving van 6 februari 2023. "Zo'n 85 procent van de gebouwen raakte beschadigd", vertelt Emir. "Sommige gebouwen bleven overeind maar hebben versteviging nodig en andere raakten zo erg beschadigd dat ze gesloopt moeten worden."

Dat ziet ook Ahmet, die met zijn bedrijf DMT modulaire woningen maakt in Turkije. Hij is betrokken bij de wederopbouw. "Je ziet in de stad veel kale vlaktes, met hier en daar gebouwen." Vooral het oude stadscentrum is zwaar getroffen, vertelt hij. "Dat waren vaak gebouwen van 100 of zelfs 150 jaar oud, slechts gedeeltelijk gerenoveerd."

'Grond in tweeën gespleten'

Emir vertelt dat het qua veiligheid veel uitmaakt wanneer een gebouw is neergezet. "De regels waren vóór het jaar 2000 nog heel anders. Ze zijn toen aangescherpt, na de aardbeving die Istanboel in 1999 trof. Maar hier in Antakya (de andere naam voor Hatay, red.) stonden en staan nog veel gebouwen van voor 2000. Die zijn vaak erg beschadigd."

Toch zijn er ook nieuwere gebouwen ingestort, vertelt Ahmet. "In sommige gevallen werd bijvoorbeeld zand uit zee gebruikt, terwijl dat niet mag omdat het slecht is voor het cement." Maar hij zegt dat ook veel goede, stevige gebouwen zijn ingestort. "Op sommige plaatsen is de grond letterlijk in tweeën gespleten, daar kun je als bouwer niks tegen doen."

Tijdelijke containerwoningen

Om de miljoenen mensen die dakloos werden door de aardbeving zo snel mogelijk onderdak te bieden, zette de Turkse overheid volop in op tijdelijke containerwoningen. "In 6 maanden tijd werden er zo'n 200.000 containers geleverd", vertelt Ahmet. "Die kwamen uit Qatar of zijn in Turkije gebouwd."

Ahmets bedrijf leverde 14.000 containers van ongeveer 3 bij 7 meter. "Het is eigenlijk een klein appartementje, met twee kamers en een badkamertje." Toch zijn niet alle containers van even goede kwaliteit, volgens Emir. "Sommige containers zijn niet zo goed geïsoleerd, wat voor problemen zorgt in de winter of als het regent."

'Spanning tussen snelheid en veiligheid'

De behoefte aan het snel bouwen van nieuwe woningen zorgt wel voor een dilemma, zien Emir en Ahmet. "Er zit spanning tussen de snelheid waarmee we willen bouwen en het belang van veiligheid", vertelt Emir. "We moeten voorzorgsmaatregelen nemen om te voorkomen dat een ramp als die van een jaar geleden zich kan herhalen", vult Ahmet aan.

"We moeten niet te snel en tegen lage tarieven willen bouwen, want dan gaat de kwaliteit omlaag", vertelt hij. "Maar mensen hebben ook enorm veel behoefte aan een woning. Het is een race tegen de klok." En Ahmets komt met zijn bedrijf meer obstakels tegen bij de wederopbouw. "Sommige gebouwen die nog overeind staan mogen niet gesloopt worden omdat niet duidelijk is wie de erfgenaam is." Dat maakt het plannen van een nieuwe woonwijk volgens hem heel ingewikkeld.

'Ondergronds hele infrastructuur ontregeld'

Ook is er volgens Ahmet veel meer schade dan je op het eerste gezicht ziet. "De schade boven de grond is echt maar het topje van de ijsberg", zegt hij. "Ondergronds is ook de hele infrastructuur ontregeld, zoals het riool, elektriciteitskabels en waterleidingen. Dat moet eerst helemaal uitgegraven en opnieuw aangelegd worden voordat je nieuwe gebouwen kunt neerzetten."

Hij vertelt dat dat niet alleen veel tijd kost om uit te voeren, maar dat daar vooraf ook goed over nagedacht moet worden. "Het oude systeem was niet meer toereikend dus je wilt nu echt iets beters maken." Een belofte zoals die van Erdogan vlak na de aardbeving, dat alle huizen binnen een jaar hersteld zouden worden, vindt hij dan ook heel onrealistisch. "Er zijn ook niet genoeg betoncentrales, machines en mensen om dat uit te voeren."

Legoblokjes

Volgens Ahmet zijn zijn modulaire woningen mogelijk een oplossing. "Wij kunnen veel sneller, in een gecontroleerde omgeving, woningen maken op de lopende band." Modulaire woningen zijn volgens hem eigenlijk een soort legoblokjes, die je los van elkaar kunt produceren. "We maken de kamers helemaal af met kabels en leidingen en zelfs complete badkamers, die je alleen nog op locatie aan elkaar hoeft te koppelen."

Dat systeem is niet alleen sneller maar ook veiliger, zegt hij. "De constructie is van staal, dus mocht er weer een aardbeving plaatsvinden, dan is de overlevingskans veel groter." Ook neemt de kans op fouten volgens hem af, doordat de woningen in de fabriek geproduceerd worden.

Stad opnieuw opbouwen

Hoewel er nog een lange weg te gaan is, hebben beide mannen vertrouwen in de toekomst. Ahmet werkt met zijn bedrijf aan plannen om een nieuwe woonwijk neer te zetten met modulaire woningen. "Daar moeten 450 woningen komen voor ongeveer 1.500 mensen." Ook komen er winkels, want naast een dak boven hun hoofd hebben mensen werk nodig om een nieuw bestaan op te bouwen, vertelt hij.

"Ik verwacht dat als je hier over 5 jaar rondloopt, het enorm veranderd is", zegt Ahmet. Ook Emir heeft goede hoop. "De eerste nieuwe huizen worden al opgeleverd en mensen willen graag terugkeren naar de stad", vertelt hij. "Het is een bijzondere stad waar veel verschillende geloven vredig samenwoonden. We moeten samen herstellen van deze ramp en de stad weer opnieuw opbouwen."