radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Slachtoffers seksueel grensoverschrijdend gedrag vertellen wat zij meemaakten sinds #MeToo

Slachtoffers seksueel grensoverschrijdend gedrag vertellen wat zij meemaakten sinds #MeToo
Illustratie van seksuele intimidatie op de werkvloer
Bron: ANP XTRA

Je baas die seksueel getinte grapjes maakt, een klap op je billen tijdens het uitgaan, misbruik door een bekende. Zes op de tien vrouwen (62 procent) en één op de vijf mannen (19 procent) maakten wel eens seksueel grensoverschrijdend gedrag mee.

Duizenden slachtoffers vertellen hierover in een onderzoek van EenVandaag naar aanleiding van de uitzending van BOOS over The Voice of Holland. EenVandaag onderzocht in het bijzonder wat mensen sinds de #MeToo beweging, die eind 2017 wereldwijd aandacht kreeg, hebben meegemaakt. Hoewel #MeToo sommige mensen aan het denken heeft gezet, zijn er nog steeds veel slachtoffers; veel gevallen in het onderzoek dateren van de afgelopen vier jaar.

Op straat, tijdens uitgaan en op werk

Hoewel mensen van alle leeftijden grensoverschrijdend gedrag meemaken, komt het de afgelopen vier jaar het meeste voor bij mannen en vrouwen onder de 55 jaar. Hun ervaringen variëren van ongewenste opmerkingen en blikken tot aanranding en verkrachting.

De ongewenste ervaringen van mensen in die leeftijdsgroep kwamen de afgelopen jaren vooral voor op straat, tijdens het uitgaan maar ook op het werk. Bij mannelijke slachtoffers is de werkvloer zelfs de meest voorkomende plek van hun ervaringen.

Niet altijd machtsverhouding

Toch is er niet altijd sprake van een machtsverhouding: bij ongeveer een op de vijf (22 procent) vrouwelijke slachtoffers was dat het geval, bij mannen gaat dat om 15 procent.

Wel zijn de slachtoffers van het grensoverschrijdende gedrag vaak jong: bij zowel mannen als vrouwen was ongeveer de helft van de slachtoffers jonger dan 25 jaar.

Bekijk ook

Opmerkingen

De meest gedeelde ervaring van de slachtoffers in het onderzoek is het krijgen van ongewenste seksueel getinte opmerkingen of grappen. Tegen drie op de tien (29 procent) vrouwen onder de 55 jaar en één op de tien (10 procent) mannen zijn zulke grappen of opmerkingen gemaakt.

"De bedrijfsleider greep in zijn kruis terwijl hij een opmerking maakte", deelt iemand haar ervaring.

Soms gevleid door opmerking

Iemand anders beschrijft hoe een arts over haar gewicht begon toen ze haar trui omhoog hield. "Ik denk niet dat hij dezelfde opmerking gemaakt zou hebben tegen een man", aldus de deelneemster. "Ik vond dat seksistisch."

De meeste mensen kijken negatief naar de opmerkingen of grappen die over en tegen ze worden gemaakt, al lijken mannen hier iets milder over te denken. Sommigen van hen geven in het onderzoek toe zich soms ook gevleid te voelen als ze opmerkingen over hun uiterlijk krijgen.

Bekijk ook

Dickpics

In veel gevallen gebeurde het grensoverschrijdende gedrag op een meer expliciete manier. Zo is een kwart (25 procent) van de vrouwen en 7 procent van de mannen ongewenst aangestaard op een seksuele manier en heeft 12 procent van de vrouwen en 5 procent van de mannen ongewenst een geslachtsdeel gezien.

Dat laatste gebeurde in het echt, of online. Zo schrijft een mannelijke werknemer in de horeca dat een andere man zijn geslachtsdeel op zijn schouder legde tijdens het ophalen van de glazen en hebben meerdere deelnemers zogeheten 'dickpics' ontvangen.

Seksueel voorstel

Een op de vijf (21 procent) vrouwen is sinds #MeToo ongewenst aangeraakt op hun billen of borsten en een even vrijwel grote groep (18 procent) heeft een direct seksueel voorstel gekregen. "Ik fietste alleen naar huis, wat ik zo vaak deed", deelt iemand haar ervaring.

"Op ongeveer 200 meter van mijn huis kwam er een jongen, onherkenbaar door muts en sjaal, naast mij fietsen. Ik had wat gedronken maar goed, nog helder genoeg. Hij kwam dichterbij en heeft mijn borsten aangeraakt/geknepen. Ik schrok, deed niks en hij fietste weg."

Bekijk ook

Ongewenst aangeraakt

Ook 8 procent van de mannen is ongewenst aangeraakt of heeft seksuele voorstellen gekregen. "Er was een feestje bij een oudere collega. We kregen heel veel alcohol te drinken", schrijft een mannelijke deelnemer. "Geleidelijk aan gingen steeds meer mensen weg en op den duur bleef ik alleen over met de oudere collega bij hem thuis."

"Ik kreeg nog meer alcohol en was op den duur zo zat dat ik het gevaar van de situatie niet inzag. Voor ik het wist zat ik naast hem op de bank en ineens had hij zijn broek uitgetrokken. Hij pakte mijn hand en legde die op zijn geslachtsdeel, om daarna trekkende bewegingen te maken."

Schaamte

Deze deelnemer schrijft dat hij vervolgens weg is gegaan maar, net als veel anderen, nooit melding heeft gemaakt van het voorval. Sommige slachtoffers schrijven dat ze zich schamen, denken dat melding maken geen zin heeft of dingen erger maakt, of proberen hun ervaring te vergeten door het te negeren.

"Ik heb altijd gedacht dat wat ik mee had gemaakt aan mij lag. Dat ik geen nee zei en mijn grens niet aangaf. Dat ik ermee akkoord ging."

Bekijk ook

Gebeurtenissen van jaren geleden

Dat geldt niet alleen voor recente voorvallen. Veel deelnemers vertellen (ook) over gebeurtenissen van soms al tientallen jaren geleden waar ze nu nog mee rondlopen.
Een oudere vrouw schrijft hierover in het onderzoek: "Ik ben als kind misbruikt door een aangetrouwde oom."

"Dit heb ik nooit iemand verteld, want het was misschien mijn eigen schuld, dacht ik. Ik heb het 25 jaar weggedrukt en ben nu in therapie. Maar ik heb nog een lange weg te gaan "

Media-aandacht

Dat grensoverschrijdend gedrag nu uitgebreid media-aandacht krijgt, is niet voor alle slachtoffers even makkelijk. Andere deelnemers geven aan dat ze juist blij zijn met de aandacht voor dit onderwerp.

Want, zo schrijft deze deelnemer, het kan ook helpen: "Als dit onderwerp zoals nu weer in de schijnwerpers komt raakt me dat wel even. Ik besef dan dat velen dit meemaken en dat het niet aan ons ligt. Dat het wel aanranding was. Inmiddels durf ik het wel dat label te geven."

info

Over het onderzoek

Het onderzoek is gehouden van 31 januari tot en met 4 februari 2022. Aan het onderzoek deden 28.673 leden van het EenVandaag Opiniepanel mee, waaronder 8563 mensen die in de afgelopen 4 jaar seksueel grensoverschrijdend gedrag meegemaakt hebben.
Het onderzoek is na weging representatief voor zes variabelen, namelijk: leeftijd, geslacht, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Het Opiniepanel bestaat uit 70.000 leden.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ongeteste hulpmiddelen en onbetaalde rekeningen: hoe leverancier MobileCare onrust veroorzaakt in de thuiszorg

Ongeteste hulpmiddelen en onbetaalde rekeningen: hoe leverancier MobileCare onrust veroorzaakt in de thuiszorg
Directeur Patrick Landsman van MobileCare
Bron: EenVandaag

Medicijndispensers, personenalarmering en zorgrobots helpen ouderen langer thuis te wonen. Maar in de praktijk zijn dit soort MobileCare-systemen niet gecertificeerd. Ook zijn er vragen over de kosten en effectiviteit, blijkt uit onderzoek van EenVandaag.

In het appartement van de 92-jarige Ad van Eerd piept een medicijndispenser wanneer het tijd is voor zijn medicatie. Naast het apparaat staat zorgrobot Sara, die hem regelmatig aanspoort om voldoende te drinken. "Die geeft een gil als ik te weinig drink. Om de zoveel tijd krijg ik een reminder van, 'je moet wat drinken man'.", vertelt hij.

Apparatuur die zorg ontlast

Voor de thuiszorg zijn dit soort technologische hulpmiddelen een uitkomst, legt verpleegkundige Maikel Zee uit. "Als deze hulpmiddelen er niet staan, zou het zorgteam twee keer per dag voor de medicijnen langs moeten komen. En als het qua eten en drinken ook echt de verkeerde kant opgaat, komen we daar ook voor langs."

In een complex met 300 appartementen voor ouderen telt dat op, zegt hij. "Als je bij iedereen tien minuutjes langs moet gaan, ben je toch heel wat tijd kwijt. Vandaar dat die apparatuur ook gewoon echt geweldig is om de zorg te ontlasten."

Alles in een pakket

Een van de partijen die deze diensten levert is MobileCare, zij werken als een tussenpersoon tussen zorginstellingen en leveranciers. "We zijn één loket", legt MobileCare-eigenaar Patrick Landsman uit.

"En er komen steeds meer technologieën en oplossingen beschikbaar, daarom is het handig om één gezamenlijk inkooppunt te hebben." Inmiddels werkt MobileCare samen met ruim 60 zorgorganisaties voor 7.000 cliënten.

Bekijk ook

Scheuren in samenwerking

Lelie zorggroep, één van de grootste zorgaanbieders in de regio Rotterdam, is ambassadeur van MobileCare. "Onze virtuele thuiszorg is eigenlijk een mandje van oplossingen", vertelt bestuurder Hendrik Jan van den Berg in een YouTube-video van 2 jaar geleden. 'Het mandje' is een pakket van apparaten waaruit de thuiszorgmedewerker kan kiezen om in te zetten bij een cliënt, zoals een zorghorloge, een digitale weegschaal of een noodknop.

Maar, afgelopen zomer ontstaan er scheuren in die samenwerking. Het begint met bericht van DeZorgcentrale.nl, een organisatie waar verpleegkundigen en medisch geschoold personeel klaarzitten om de ernst van binnenkomende telefoontjes en meldingen te beoordelen. Via de mail laten zij weten niet meer voor MobileCare te willen werken.

Betalingsachterstand

De breuk - die directe gevolgen heeft voor de kwaliteit en snelheid van zorg omdat verschillende organisaties hun apparaten hebben aangesloten bij MobileCare - ontstaat door een meningsverschil tussen de twee partijen: In een e-mail aan klanten stelt MobileCare dat telefoontjes niet op tijd worden beantwoord. Maar directeur Lies Rijniers van De ZorgCentrale.nl spreekt dit tegen.

"Wij hebben dat nooit op die manier van hen gehoord", zegt ze. "Eén van onze belangrijkste prestatie-indicatoren is juist dat we snel en actief reageren en dat doen we ook." Betaling vanuit MobileCare blijft rond die tijd uit en de achterstand loopt op tot 500.000 euro. De samenwerking wordt daarna vanuit de ZorgCentral.nl stopgezet.

Beveiligingsbedrijf

MobileCare communiceert daarna aan de aangesloten zorgorganisaties dat ze snel een nieuwe zorgcentrale vinden om de rol over te nemen, maar dat lukt niet. Uiteindelijk zetten ze hun diensten naar een beveiligingsbedrijf over.

Volgens directeur Landsman kan dat bedrijf de telefoon en alarmen net zo goed aannemen als een zorgcentrale, ondanks dat zij daar geen geschoold zorgpersoneel voor hebben. Dit geldt echter alleen voor hulpdiensten zoals politie en brandweer, niet voor ambulances.

Bekijk ook

Medicijndispenser

Tegelijkertijd wordt de medicijndispenser van Medido, een apparaat dat op gezette tijden medicijnen uitgeeft aan cliënten en een van de meest tijdbesparende apparaten, uit het 'mandje' van MobileCare gehaald. Er ontstaat onenigheid tussen de leverancier en MobileCare omdat zij ondanks afspraken een ander apparaat wil inzetten. MobileCare wil een Scandinavische dispenser introduceren, waar meer marge op gemaakt wordt.

"Er was al een verschil van inzicht over een langere periode", zegt Managing Director van Medido Peter Nijhuis hierover. "Het ging over hoe we deze technologie zouden moeten inzetten. Toen werd de indruk gewekt dat het vervangen van het apparaat geen probleem zou zijn. Maar volgens ons is dat niet zo want een apparaat is niet alleen een technisch ding, maar vergt ook coaching en begeleiding."

'Dit schaadt het vertrouwen'

Het nieuwe product van MobileCare is nog niet medisch goedgekeurd voor gebruik in de thuiszorg, kent vele storingen en niet alle medicijnrollen van de apotheek passen in het apparaat. Hierdoor moet de wijkverpleging de hele zomer en het najaar alsnog dagelijks meerdere keren langs cliënten.

Voor veel zorgorganisaties zorgt dit niet alleen voor veel extra werk, maar ook de kosten stijgen flink voor deze zorgorganisaties. "Dit brengt onnodige kosten met zich mee en schaadt het vertrouwen in zorgtechnologie bij cliënten en personeel", zegt een betrokkene.

MobileCare erkend fouten

MobileCare geeft de fouten toe: "Dit is misgegaan. We hebben onze eigen regels niet gevolgd om eerst partijen te trainen."

"Normaal doen we eerst een basistraining, dan pas implementatie. We kwamen er tijdens het proces achter dat we dat vergeten waren. We hebben de cliënt en de zorgmedewerker niet meegenomen in die omwisselingsactie."

info

Rechtszaak en geldproblemen

Er loopt inmiddels een rechtszaak over de afwikkeling tussen medicijndispenser Medido en MobileCare. Medido zegt nog tientallen apparaten niet terug te hebben ontvangen van MobileCare. De rechtszaak dreigt op te lopen tot een bedrag van meerdere tonnen. Verschillende leveranciers die EenVandaag sprak melden een flinke betalingsachterstand van MobileCare, die dat weer wijt aan de dreigende rechtszaak. Maar daar is nog geen euro aan betaald. Deze dient over 6 weken in Groningen.

Bekijk ook

Gebrek aan begeleiding

Ook andere zorgleveranciers zoals Zorgrobot TinyBots en Sensara werken niet (meer) samen met MobileCare. Dit komt deels door de gevraagde winstmarge, maar ook door het gebrek aan ondersteuning en toepassen van de technologieën.

"Deze technologieën moeten gepaard gaan met coaching en implementatiebegeleiding, maar MobileCare levert de apparatuur zonder voldoende ondersteuning", zegt een ingewijde uit de branche van de zorgtechnologie.

'Over de schutting geflikkerd'

"Ze worden grof gezegd over de schutting geflikkerd", gaat de ingewijde verder.

Bij ouderenzorgorganisatie Aafje 300 stonden bijvoorbeeld geplaatste sleutelkluizen voor woningtoegang die het niet deden door gebrekkige ondersteuning. Deze verhalen verspreiden zich snel via appgroepen van zorgmedewerkers die EenVandaag heeft ingezien.

Kritische blik op het aanbod en kosten

Sinds de wisseling van medicijndispenser kijken verschillende grote organisaties kritischer naar het aanbod van MobileCare. Wat overblijft zijn vaak nieuwe apparaten die MobileCare zelf importeert. Bij verschillende organisaties wordt weer kritisch gekeken naar 'het mandje'.

Zo worden bij een zorgorganisatie 80 slimme weegschalen ingezet voor 150 euro per maand, terwijl ze los 140 euro kosten. En een eigenmerk zorghorloge worden ingezet. "Dit rechtvaardigt niet de hoge kosten van 95 tot 150 euro per cliënt per maand", staat in interne stukken. "Zelf aanschaffen is veel goedkoper." Landsman reageert hier als volgt op: "Bij sommige cliënten zet ik meer in dan bij andere, maar gemiddeld komt het wel goed uit."

info

Over dit onderzoek

EenVandaag sprak met tientallen werknemers en bestuurders van zorginstellingen, met verpleegkundigen, leveranciers en experts. De meesten willen anoniem blijven vanwege afspraken die ze maakten met hun werkgever. Daarnaast lazen we onderzoeken, interne documenten en contracten van zorgorganisaties.

Apparaten zonder medische certificering

Ook hebben veel van de aangeboden apparaten nog geen medische certificering. "Het is een Winkel van Sinkel waarvan de doelmatigheid vaak onduidelijk is met producten die niks met zorg te maken hebben. Er worden Google Homes, iPhones, iPads, Fitbits, een goedkoop trilbandje en ongeteste saturatiemeters ingezet", zegt een manager innovatie van een thuiszorgorganisatie.

"Dat zijn apparaten die niks met zorg te maken hebben en niet veilig zijn voor dat doel. Het is schijnveiligheid", zegt een manager innovatie van een thuiszorgorganisatie. Ook wordt 'Mijn PIA' gebruikt om via WhatsApp berichten door te sturen over dagritme, meetwaardes, medicatie-momenten. Dat is vanuit privacy-oogpunt niet verantwoord."

'Niet alleen focussen op laagste prijs'

Volgens Landsman is ook dat geen probleem. "Certificeringen lopen achter. En waarom zouden we meer betalen voor dure zorgtechnologie, zoals een zorgrobot, als een Google Home mogelijk hetzelfde kan?"

Verpleegkundige en kenner van zorgtechnologie Jennifer Bergkamp deed 2 jaar geleden mee aan een pilot van MobileCare. Zij begrijpt de zorgen wel. "Het is logisch om kritisch te kijken naar kosten en opbrengsten, maar alleen focussen op de allerlaagste prijs werkt meestal niet."

Afwegingen tussen kosten en kwaliteit

Er moet een zorgvuldige afweging worden gemaakt tussen kosten en kwaliteit, vindt Bergkamp. "Terwijl in dit geval te snel werd gekozen voor de goedkoopst mogelijke optie. En daarna ging het al snel over het inzetten van technologie. Dat werkt niet. Je moet goed kijken naar de vraag en naar de bewezen technologieën."

Veel apparaten die MobileCare inzet, vallen nu niet in die categorie. Slechts een van de door MobileCare aangeboden producten is momenteel getoetst door Digizo. Dat is het programma voor het opschalen van bewezen digitale zorgprocessen, die waarde toevoegen voor zorgverleners, patiënten en burgers. Dat betekent dat een technologie veilig en verantwoord kan worden ingezet en opgeschaald in de Nederlandse zorg.

Bekijk ook

Dwang om producten aan te schaffen

Zorgorganisaties zien dat MobileCare door zorgverzekeraars CZ en VGZ wordt aanbevolen bij inkopers van zorgverzekeraars. Partijen voelen dwang om deze producten aan te schaffen bij de leverancier. MobileCare biedt een pakketdeal van tussen de 93 en 150 euro vergoeding per cliënt per maand, ongeacht welke technologie wordt afgenomen.

Uit contracten die EenVandaag heeft ingezien, blijkt dat afspraken over prestaties en de inzet van specifieke technologieën niet duidelijk zijn meegenomen. Een manager van een zorgorganisatie verklaart: "Dit geeft het bedrijf onbedoeld een machtspositie. Zij kunnen diensten doordrukken en wijzigen, maar wij kunnen niet zomaar stoppen omdat we veel kennis en regie uit handen hebben gegeven."

Grote onrust

Een andere zorginkoper van een grote instelling zegt: "Veel organisaties zijn gewend personeel in te zetten in de wijk, maar zij moeten nu anders gaan werken en andere kennis in huis halen." Dit alles leidt tot grote onrust binnen thuiszorgorganisaties, die vaak niet goed weten wat ze nu moeten doen. Stoppen kan niet zomaar omdat dan alles wat nu is ingezet niet meer werkt en vervangen moet worden.

Veel partijen willen dan ook rustig uitfaseren. Zorgverzekeraar Zilveren Kruis vergoedt niet meer het volledige pakket van MobileCare, maar alleen onderdelen. Bronnen bevestigen aan EenVandaag dat onder andere de Lelie zorggroep, voorheen ambassadeur, de samenwerking met MobileCare op termijn wil beëindigen. De organisatie wil dit zelf niet bevestigen vanwege het lopende contract.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant