Schadevergoeding voor slachtoffers steeds gewoner in de rechtbank

De ouders van Ximena Pieterse willen zes jaar na de moord op hun dochter alsnog een schadevergoeding van 45.000 euro van de dader. De gebeurtenissen rondom de moord hebben bij hen geleid tot een trauma. Ook de stiefvader van de tot val gekomen Sharleyne Remouchamps eiste 100.000 euro schadevergoeding van moeder Hélène J, die verdacht wordt van de moord. Hij zou last hebben van een posttraumatische stresstoornis (PTSS). Een schadevergoeding in deze vorm wordt ook wel 'shockschade' genoemd en lijkt steeds meer een gewoonte te worden in de rechtbank.

Shockschade is psychische schade als gevolg van een traumatische gebeurtenis van een naaste. Degene die shockschade lijdt kan bijvoorbeeld ook verlies van inkomsten eisen, omdat werkzaamheden niet meer uitgevoerd kunnen worden. 

Strijdbare slachtoffers

Jan van Dijk is criminoloog en emeritus hoogleraar victimologie en maakt zich al jaren sterk voor een betere positie van slachtoffers in het Nederlands recht. Volgens Van Dijk noemt het een goede ontwikkeling dat slachtoffers steeds beter de weg weten te vinden naar een advocaat die hen kan helpen bij het eisen van een schadevergoeding. “Deze ontwikkeling past in het opkomende beeld van strijdbare slachtoffers. Daar hoort bij dat ze spreekrecht eisen in een proces en ook dat ze de dader aansprakelijk stellen voor de aan hen veroorzaakte schade.” 

Geldwolf

Wie echter shockschade eist van een dader, kan door het publiek verweten worden alleen maar op geld uit te zijn. Zo ook de moeder van studente Nadia van de Ven, die in 2002 werd vermoord. Nadia's zus, Lucinda van de Ven vertelt erover: "In overleg met haar advocaat besloot mijn moeder dat ze een schadevergoeding ging eisen van zowel de dader, als haar ouders. Ze stelde hen aansprakelijk voor inkomstenderving, shockschade en voor de begrafeniskosten van mijn zus."

Het inkomensverlies van de moeder van Nadia werd geschat op 7 ton. Uiteindelijk kreeg ze na tien jaar ruim een ton toegewezen. Lucinda van de Ven: "Het was echt heel pijnlijk om te zien dat er mensen waren die mijn moeder een geldwolf noemden. Ieder normaal mens kan toch begrijpen dat een moord ernstig traumatiserend is voor een slachtoffer?" 

Symbolisch

De zaak nam tien jaar in beslag. Bij de toekenning van het geld viel er een last van de schouders van de familie Van de Ven. Lucinda: "Er ligt een vonnis waar mijn moeder samen met haar advocaat voor gestreden heeft. Het gaat ook om een erkenning van het feit dat nabestaanden, die niet direct getuige zijn geweest van de moord, wel degelijk ernstige psychische schade kunnen hebben waardoor zij in aanmerking komen voor shockschade." 

Criminoloog Jan van Dijk roemt de vasthoudendheid van de familie in deze zaak en hekelt de manier waarop mensen die shockschade eisen soms voor geldwolf uitgemaakt worden. "Ik vind dat een hele ouderwetse conservatieve opvatting, wat voortkomt uit het idee dat je de dader maar moet vergeven." Van Dijk vind het niet meer dan normaal dat een dader opdraait voor geleden schade. "Geld is niet alleen economisch belangrijk, maar heeft ook een enorme symbolische waarde in onze cultuur. Zo'n vonnis is een erkenning voor het leed dat is aangedaan en heeft ook een hele belangrijke psychologische waarde voor de slachtoffers." Volgens Van Dijk kunnen criminelen in spé er ook nog eens wat van leren: "Je krijgt tegenwoordig niet alleen de politie achter je aan, maar ook de advocaat van het slachtoffer."