'Saoedische kroonprins moet van moord Khashoggi geweten hebben'

“Het lijkt erop dat de Saoediërs op de een of andere manier schuld gaan bekennen voor de dood van journalist Jamal Khashoggi. Er wordt intern een zondebok gezocht, waarbij de koninklijke familie, de koning en zijn zoon, buiten schot zullen blijven.” Dat zegt docent internationale betrekkingen Paul Aarts van de Universiteit van Amsterdam.

De prominente Saoedische journalist en criticus verdween op dinsdag 2 oktober toen hij huwelijkspapieren wilde ophalen bij het consulaat van zijn land in Istanbul. “De koning heeft misschien niet van de dood van Khashoggi geweten, maar zijn zoon Mohammad bin Salman zeker wel. Ik denk dat er heel weinig kan gebeuren zonder dat hij ervan op de hoogte is”, denkt Aarts. Mohammad is kroonprins en sinds 2015 minister van defensie van het land.

Turken mogen onderzoek doen

Vandaag werd bekend dat de Saoedische koning Salman een intern onderzoek heeft laten instellen naar de verdwijning. Turkse agenten mogen het consulaat op korte termijn betreden voor onderzoek.

“Het is goed nieuws dat Turkse agenten onderzoek mogen doen in het consulaat. Het is natuurlijk zeer de vraag of de onderzoekers nog iets kunnen aantreffen. Je mag aannemen dat als de Saoediërs die moord hebben gepleegd, dat ze hun sporen goed hebben uitgewist. Maar je weet nooit wat er nog mogelijk is,” zegt Aarts.

‘Familie buiten schot houden’

“Het is kijken in een kristallen bol, want we weten het nog niet zeker. Waarschijnlijk wordt er ergens een geschikte kandidaat gevonden om te offeren. Misschien een prins van minder statuur”, vertelt Aarts. “Maar waarschijnlijker is dat iemand hoog in het apparaat van de veiligheidsdiensten hiervoor aansprakelijk wordt gesteld.”

“Die wordt dan geofferd, om de koninklijke familie zelf buiten schot te houden. Dit nieuws van vanochtend zou daarbij passen”, legt Aarts uit.

Gebaar naar de buitenwereld

Op de vraag wat voor straf die persoon dan kan krijgen, zegt Aarts: “Die vraag is veel te vroeg. Zo ver zijn we nog lang niet. Maar Saoedi Arabië zal een gebaar naar de buitenwereld willen maken. Er zal wel ergens een pittige straf volgen, als dit traject gevolgd gaat worden. Want dat weten we nog niet zeker,” zegt Aarts.

“Het hangt er ook vanaf of de druk uit de Verenigde Staten verder wordt opgevoerd. Wat Trump gaat doen, wat er in het congres gebeurt en of de rest van de wereld de druk gaat opvoeren. En niet in de laatste plaats: wat de Turken gaan doen.”

Relatie tussen Saoedi Arabië en Turkije

“Het is heel spannend hoe de Turkse overheid zich gaat opstellen. De relatie tussen de twee landen is heel slecht. Aan de andere kant hebben de Turken de Saoediërs ook wel nodig, omdat de Saoedische economische belangen in Turkije vrij groot zijn,” legt Aarts uit.

“De Turken kunnen niet al te zeer op de lange tenen van de Saoediërs staan. Daarom vermoed ik ook dat er een soort deal in de maak is tussen Turkije en Saoedi Arabië. Maar ook dit is giswerk.”

Eigen invulling aan opdracht

“Misschien is er een opdracht gegeven tot: we moeten Khashoggi de mond snoeren. Die opdracht is gekomen uit de hoogste kringen, dat kan haast niet anders. Vervolgens is dat de kanalen in gegaan van de veiligheidsdiensten. Daar is iemand met deze opdracht aan de haal gegaan, en heeft het zijn eigen invulling aan gegeven,” speculeert Aarts.

“Dat is natuurlijk totaal uit de hand gelopen. Die persoon zou wel eens kunnen gaan hangen. Maar het maar een theorie, we weten het niet zeker. Misschien gaat het ook een totaal andere kant op. Ik sta open voor alle verassingen die mogelijk zijn.”