De situatie aan het Oekraïense front is schrijnend. Munitie raakt op en hulp van het Westen is hard nodig. Ook de rest van Oost-Europa maakt zich zorgen. En dus sluiten steeds meer mensen zich aan bij het vrijwilligersleger. Zoals in Estland.

"Dit is m'n broek, m'n jas, m'n pet en een van m'n slaapzakken", vertelt Kaidor Kahar, terwijl hij zijn gecamoufleerde rugtas op zijn slaapkamer uitpakt. "En dit is m'n gasmasker. Hopelijk hoef ik die nooit te gebruiken. Maar je moet helaas op alles voorbereid zijn."

Poetin als uithangbord

Kaidor is een van de duizenden mannen die zich bij het Estse vrijwilligersleger hebben aangesloten. "Poetin is het beste uithangbord", luidt de slogan van dat leger. Sinds de inval in Oekraïne is het aantal leden met 3000 mannen en 1200 vrouwen hard gegroeid. En daar komen nog steeds mensen bij.

"We hebben veel Esten die we kunnen inzetten om ons land te verdedigen", vertelt Tuuli Duneton, onderminister voor Defensiebeleid. "Onze oorlogsstructuur kent zo'n 44.000 mensen. Daarbovenop hebben we nog zo'n 20.000 vrijwilligers, waaronder reservisten."

Dreiging voor Russische aanval

Estland ligt net als Oekraïne aan de grens met Rusland. Het gevoel van dreiging is daarom nooit ver weg, zeker niet in grensstad Narva. In het uiterste oosten van het land scheiden alleen de gelijknamige rivier en een brug beide landen.

"Soms is het beangstigend, door de geruchten dat Rusland ons zou kunnen aanvallen", vertelt een Ests tienermeisje in het Russisch op de promenade in Narva. "Ik heb familie in Oekraïne", vertelt een jongen even verderop. "Dus ja, ik ben wel een beetje bang dat dat ook hier kan gebeuren."

Voorbereiden op het slechtste scenario

Maar ook voor Kaidor, die 2,5 uur verderop in een buitenwijk van hoofdstad Tallinn woont, is die angst er. "Ik herinner het me dat nog heel goed. Het was 24 februari 2022, de dag dat Rusland Oekraïne binnenviel. Dat is de dag dat ik bij het leger wilde."

"Ik dacht: wat kan ik doen om mijn familie, m'n land en m'n mensen te beschermen? Hoe kan ik trainen om klaar te zijn voor het slechtste scenario, als Rusland ook hier komt?", vertelt hij. Kaidor is verantwoordelijk voor de strategische communicatie en heeft daarin een brede training gevolgd. "Ik kan graven, mijnen leggen en de rivier over met een rubberboot", vervolgt hij.

'Geen indicatie dat Rusland binnenvalt'

Volgens de onderminister maakt een groot deel van de bevolking zich zorgen. "Maar op dit moment hebben we nog geen indicatie dat Rusland binnen het komende halfjaar of jaar binnenvalt. Maar we maken ons wel zorgen over de opbouw van troepen langs de grens. Dat is iets wat Rusland al aan het voorbereiden is."

En ook de hybride oorlogsvoering is iets waar Estland steeds meer rekening mee moet houden. Zo kreeg Finland al te maken met illegale migrantenstromen vanuit Rusland. En in februari zei de Estse premier Kallas dat Estland een operatie van de Russische geheime dienst heeft verijdeld. Tien verdachten met Russische banden zouden een auto van de minister van Binnenlandse Zaken hebben vernield.

Meer geld naar defensie

"De Russische dreiging is een existentiële als het gaat om de Baltische staten. De focus moet nu liggen op het verbeteren en vergroten van onze militaire middelen", aldus Tuuli Duneton, de onderminister Defensiebeleid.

Ze doelt daarmee op de bijdrage van de NAVO-lidstaten. "Het minimum is 2 procent. Als Estland geven we 3,2 procent van onze economie uit aan defensie. En ik denk dat het van alle lidstaten sympathiek zou zijn om 3 procent uit te geven. We moeten defensie serieus nemen", benadrukt de onderminister.

'Met z'n allen'

Nederland zat jarenlang onder die 2 procent. Dit jaar schuren we daar met 1,95 procent tegenaan. "Als we dit niet serieus nemen, zou dit weleens een historisch moment voor Rusland kunnen zijn, als ze zien dat het Westen niet sterk genoeg is. En dan zullen ze ons testen", vreest Duneton.

"Als we weten dat onze bondgenoten ons steunen, weten we dat we niet alleen zijn", zegt Kaidor zelfverzekerd. "En als de boel hier dan escaleert, verdedigen we met z'n allen ons thuisfront. Want wij weten van de bosjes, bomen, rivieren en moerassen. En dan is het voor Rusland heel dom om hier te komen."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.