Roep om verbod nekklem steeds sterker

Een direct verbod op de nekklem. Dat is de inzet van een kort geding dat vandaag dient in Den Haag. De roep om een dergelijk verbod klinkt steeds vaker, sterker en richt zich niet alleen meer op de politie. Ook in de gevangenis zou het verboden moeten worden. Dat stellen deskundigen en families die vermoeden dat hun geliefden zijn omgekomen na toepassing van het geweldsmiddel.

De toepassing van het geweldsmiddel is niet alleen voorbehouden aan de politie. Alle diensten met een geweldsinstructie gebruiken de nekklem. Hieronder vallen gevangenismedewerkers zoals leden van het Intern Bijstandsteam (IBT) dat optreedt bij calamiteiten.

Ook bij de 36-jarige, verwarde, Harold werd een nekklem toegepast. De man verbleef op een speciale psychiatrische afdeling van de gevangenis toen hij zich hevig verzette tegen een overplaatsing, slechts daags voor zijn vrijlating. Het IBT- team nam hem in de nekklem om hem tot bedaren te krijgen. Harold werd kort na de ingreep onwel en belandde in het ziekenhuis. Die nacht overleed hij. Zijn familie vermoedt dat dit komt door het geweldsmiddel.

“Om de zaak niet verder te laten escaleren werd door één van de IBT-leden bij de gedetineerde een nekklem aangelegd om hem onder controle te krijgen,” aldus de commandant van het IBT tijdens een verhoor. Er zou regelmatig gecontroleerd zijn of Harold genoeg lucht kreeg. Zijn familie kreeg van een arts te horen dat er ‘iets heftigs’ moest zijn gebeurd met de man. Het Hof in Den Bosch concludeert in een artikel 12 procedure dat het niet bewijsbaar is dat Harold is gestorven door de nekklem. 

Ook bij twee andere gevallen wordt vermoed dat gedetineerden zijn overleden na toepassen van de nek- of beenklem. Advocaat Richard Korver, advocaat van de familie Henriquez en in twee andere zaken waarin de nekklem mogelijk een rol speelt, vindt dat de nekklem niet meer ingezet moet worden. 

Nekklem in opspraak

Vandaag buigt de rechter in Den Haag zich over de vraag of de nekklem niet per direct verboden moet worden. Het kort geding is aangespannen door een advocaat en een beroepsactivist. Maar ook in gevangenissen moet de methode onmiddellijk worden verboden, vinden nabestaanden.

De nekklem is sinds het overlijden van de Arubaan Mitch Henriquez onderdeel van fel debat. De 43-jarige man vierde in Nederland vakantie. Na het bijwonen van een concert van UB40 zou hij op het festivalterrein geroepen hebben dat hij een wapen op zak had. De politie ging over tot arrestatie van Henriquez. De man verzette zich tegen zijn arrestatie, agenten pasten hierop een nekklem toe. De Rijksrecherche doet onderzoek naar de zaak van Henriquez. De familie van de man hebben een advocaat in de arm genomen.

Kort na de gebeurtenissen rond Mitch Henriquez, komt in EenVandaag nog een vermoedelijk sterfgeval na een nekklem aan het licht. De Surinamer Wensley Udenhout stierf tijdens zijn vakantie in Amsterdam nadat hij in verwarde toestand door een arrestatieteam werd opgepakt. Udenhout moest in bedwang worden gehouden door middel van een nekklem. In het ziekenhuis overlijdt hij aan de gevolgen van een zuurstoftekort. Het Hof besluit binnenkort of de betrokken agenten alsnog vervolgd moeten worden voor betrokkenheid bij zijn overlijden. 

De Inspectie Veiligheid en Justitie doet onderzoek naar het gebruik van de nekklem. Dit rapport zal vermoedelijk in 2016 klaar zijn. Tot die tijd mag de nekklem gewoon worden ingezet. 

Vanavond in EenVandaag advocaat Richard Korver die drie verschillende families bijstaat die vermoeden dat hun geliefde is overleden aan de gevolgen van een nekklem. We spreken met Sharon Vredeman, zus van Harold. En, praten met Anton van Kalmthout, emeritus hoogleraar straf- en vreemdelingenrecht, gespecialiseerd in detentierecht. Ook is hij de Nederlandse vertegenwoordiging van de commissie tegen folteren en onmenselijke behandeling.