Het referendum over de aftapwet gaat er definitief komen. De Kiesraad heeft vandaag bepaald dat we op 21 maart, tegelijkertijd met de gemeenteraadsverkiezingen, mogen gaan stemmen over die zogenaamde sleepwet. Dat referendum wordt gehouden omdat veel mensen bang zijn voor de gevolgen van die wet.

Op 21 maart mogen we dus stemmen, maar de wet zou al op 1 januari ingaan. Dat was inderdaad eerst het plan, maar de invoering is nu uitgesteld tot 1 mei. 

Wat gaat er met de uitslag gebeuren?

Het uitstellen van het invoeren van de wet suggereert dat er ook écht iets met die uitslag gaat gebeuren. Maar is dat ook zo? Dat is inderdaad de grote vraag. Het nieuwe kabinet heeft al aangegeven achter de wet te staan en CDA leider Buma stelde afgelopen weekend zelfs onomwonden dat ze de uitslag van het referendum naast zich neer gaan leggen en dat die wet er hoe dan ook komt. 

Voor spek en bonen naar de stembus?

Dat doet natuurlijk denken aan wat er met het vorige raadgevend referendum over Oekraïne is gebeurd. Daar was de opkomst met 32,2% net hoog genoeg om geldig te zijn, het kabinet trok maar liefst 30 miljoen euro uit voor dat referendum en uiteindelijk werd er niks met de uitslag gedaan. Sterker nog: mede naar aanleiding van dat referendum wil het kabinet nu helemaal af van alle raadgevende referenda. Het is dan ook de vraag of we straks niet voor spek en bonen naar de stembus gaan. 
De nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Ollongren heeft vandaag gezegd dat het kabinet de uitslag van het referendum ‘zorgvuldig in overweging’ zal nemen.

Welke uitslag?

Dat is misschien nog een beetje vroeg om te zeggen, want beide kampen zullen zich flink in gaan zetten om ons allemaal te informeren en over te halen om voor of tegen te stemmen. Deelnemers aan het Eenvandaag Opiniepanel is 2 weken geleden gevraagd of ze voor of tegen de invoering van deze wet zijn en dan zie je dat 34% van hen voor is en 53% tegen.

Normaal gesproken zijn er jaarlijks oefeningen onder de vlag van de NAVO waar de VS en Europa gezamenlijk aan meedoen. Maar volgens een bron uit het netwerk van hoogleraar internationale betrekkingen Rob de Wijk wil Amerika hier per direct mee stoppen.

"Het is echt één voor twaalf voor Europa", waarschuwt De Wijk in EenVandaag. "We staan er compleet alleen voor en moeten nu héél snel gaan handelen", zegt hij over de verdere terugtrekkende beweging van de Amerikanen.

Oefening zonder Amerikanen?

Op 31 maart staat er een NAVO-oefening gepland, maar de kans is dus groot dat daar geen Amerikaanse troepen aan zullen meedoen. Volgens De Wijk is er vandaag vanuit Amerika een aanwijzing gekomen richting de NAVO dat het land niet meer zal meedoen aan oefeningen in NAVO-verband.

"Dit zegt veel over hoe Amerika denkt over Europa en over de bijdrage die Amerika zou kunnen leveren aan de verdediging van Europa", reageert hij. "Amerika geeft als reden aan: we gaan bezuinigen en dat gaat ten koste van Europa, onze prioriteit ligt niet bij Europa."

'Trump schrijft ons af'

Het lijkt een nieuwe stap in de verwijdering tussen de Verenigde Staten en Europa, die in een stroomversnelling is gekomen sinds het aantreden van Donald Trump als president eind januari. Dit laat volgens De Wijk opnieuw zien dat we in Europa op onszelf zijn aangewezen.

"Het geeft aan dat we niet langer moeten denken dat het wel goed komt met onze band met Amerika binnen de NAVO", benadrukt de hoogleraar. "Trump schrijft ons af."

'NAVO niet meer levensvatbaar'

Dat de Amerikanen niet meer samen met de Europeanen willen oefenen is echt een relevant signaal, gaat De Wijk verder. "Kijk naar de daden van Trump, dan moet je inzien dat de NAVO met hem niet meer levensvatbaar is."

"Want als hij zegt dat zijn troepen niet meer naar Europa gaan om te oefenen, dan hoef je de NAVO niet eens op te heffen, dan functioneert de NAVO al niet meer", legt hij uit.

Kan Rutte nog iets doen?

De Wijk heeft niet het idee dat de secretaris-generaal van de NAVO, sinds oktober vorig jaar oud-premier Mark Rutte, nog iets kan doen om een breuk binnen het militaire bondgenootschap tussen de Verenigde Staten en de Europese lidstaten te voorkomen.

"Nee, dan had hij allang succes gehad", zegt de hoogleraar daarover. "De continue neiging om Trump te pleasen en om met hem in gesprek te gaan op zijn voorwaarden lijkt verspilde moeite", stelt De Wijk somber vast.