Het referendum over de aftapwet gaat er definitief komen. De Kiesraad heeft vandaag bepaald dat we op 21 maart, tegelijkertijd met de gemeenteraadsverkiezingen, mogen gaan stemmen over die zogenaamde sleepwet. Dat referendum wordt gehouden omdat veel mensen bang zijn voor de gevolgen van die wet.

Op 21 maart mogen we dus stemmen, maar de wet zou al op 1 januari ingaan. Dat was inderdaad eerst het plan, maar de invoering is nu uitgesteld tot 1 mei. 

Wat gaat er met de uitslag gebeuren?

Het uitstellen van het invoeren van de wet suggereert dat er ook écht iets met die uitslag gaat gebeuren. Maar is dat ook zo? Dat is inderdaad de grote vraag. Het nieuwe kabinet heeft al aangegeven achter de wet te staan en CDA leider Buma stelde afgelopen weekend zelfs onomwonden dat ze de uitslag van het referendum naast zich neer gaan leggen en dat die wet er hoe dan ook komt. 

Voor spek en bonen naar de stembus?

Dat doet natuurlijk denken aan wat er met het vorige raadgevend referendum over Oekraïne is gebeurd. Daar was de opkomst met 32,2% net hoog genoeg om geldig te zijn, het kabinet trok maar liefst 30 miljoen euro uit voor dat referendum en uiteindelijk werd er niks met de uitslag gedaan. Sterker nog: mede naar aanleiding van dat referendum wil het kabinet nu helemaal af van alle raadgevende referenda. Het is dan ook de vraag of we straks niet voor spek en bonen naar de stembus gaan. 
De nieuwe minister van Binnenlandse Zaken Ollongren heeft vandaag gezegd dat het kabinet de uitslag van het referendum ‘zorgvuldig in overweging’ zal nemen.

Welke uitslag?

Dat is misschien nog een beetje vroeg om te zeggen, want beide kampen zullen zich flink in gaan zetten om ons allemaal te informeren en over te halen om voor of tegen te stemmen. Deelnemers aan het Eenvandaag Opiniepanel is 2 weken geleden gevraagd of ze voor of tegen de invoering van deze wet zijn en dan zie je dat 34% van hen voor is en 53% tegen.

Het is nog niet duidelijk hoe het gisteravond uit de hand heeft kunnen lopen in Scheveningen. Honderden jongeren raakten in gevecht met elkaar en keerden zich tegen de politie toen die ingreep.

Statiegeld Nederland opent deze maand twee winkels waar mensen hun blikjes en flessen kunnen inleveren. De winkels moeten het makkelijker maken om de lege verpakkingen weg te brengen. Dat gaat met het huidige systeem in grote steden niet altijd goed.

Vooral in supermarkten staan nog lange wachtrijen voor statiegeldmachines. Dit zorgt soms voor irritaties tussen klanten en 'statiegeldverzamelaars'. De twee winkels in Rotterdam en Amsterdam moeten het begin zijn van een oplossing voor dit probleem. Maar hoe realistisch is die?

'Niet genoeg'

"Die twee statiegeldwinkels zijn een mooie service voor de supermarkten. Die worden zo ontlast. Maar verder lossen ze helemaal niks op van het probleem waar we nu mee zitten", zegt Dirk Groot, die met zijn stichting Zwerfinator zwerfafval probeert te verminderen. Hij vindt de nieuwe winkels een 'stap in de juiste richting', maar merkt op dat er nog veel moet gebeuren.

Volgens hem zijn er vooral in de grote steden te weinig inleverpunten. En dat is hét grote probleem. "Je kunt overal blikjes en flesjes kopen, maar je kunt ze bijna nergens inleveren. En voor een zo'n winkel ga je niet van Amsterdam-West naar het centrum lopen om je blikje in te leveren", denkt hij.

Geen innameplicht

Het kleine aantal innamepunten waar hij zo kritisch over is, zou vooral komen doordat er geen innameplicht is. Mensen zijn het namelijk niet verplicht om gebruikte blikjes, flesjes en kratten in te leveren. Het wordt niet gestimuleerd, zegt Groot.

"De verhouding tussen statiegeld en het product dat je koopt is helemaal zoek. Heel veel mensen vinden het gewoon niet de moeite waard." Juist doordat die stimulans uitblijft, wordt er weinig gedaan om meer innamepunten te creëren. En de drukte echt onder controle te krijgen.

'Hoe slechter ze het doen, hoe meer ze verdienen'

Bedrijven als Statiegeld Nederland maken winst op elk blikje en flesje dat niet wordt ingeleverd, legt Groot uit. "Ze doen niet meer dan nodig is. Ze verdienen er juist aan als er minder wordt ingeleverd."

"Al die miljoenen aan statiegeld die niet worden ingeleverd, dat blijft gewoon bij statiegeld Nederland", vervolgt hij. "Ze zeggen dat ze investeren in allerlei nieuwe innamepunten, verbetering van het systeem, enzovoort, maar daar zien we weinig van. Hoe slechter ze het doen, hoe beter ze verdienen."

Overlast en ongedierten

Een gevolg van dit systeem is dus dat de groep mensen die niet in een lange rij in de supermarkt wil staan, de statiegeldproducten in een normale prullenbak in huis of op straat gooit.

Bij dat laatste komen vervolgens 'verzamelaars' of 'jagers' kijken, die de afvalbakken op straat niet altijd even netjes achterlaten wanneer ze klaar zijn, volgens Groot. In grote steden zoals Rotterdam en Amsterdam zorgt dat voor overlast en soms ongedierten.

Wettelijk verplichten

Ook stevige hulp van de politiek om dit probleem op te lossen blijft uit, zegt Groot. Hij vindt dat er meer kan worden gedaan. "Een statiegeldplicht en innameplicht, dat kun je gewoon wettelijk afdwingen. In Duitsland doen ze dat ook. Daar hebben ze het zelfs op zuivelverpakkingen."

"Er worden steeds redenen verzonnen waarom het niet kan", gaat hij verder. "Maar dat is als je iets niet wil. Als je iets wel wil, dan zoek je naar oplossingen."

'Ze hebben de kennis niet'

Wat zouden de bedrijven zelf dan moeten doen om dit op te lossen? "Meer inleverpunten", herhaalt Groot. "Maar ook moet het statiegeldbedrag omhoog en moeten platte blikjes en flessen zonder etiket worden geaccepteerd. Die mag je nu niet inleveren."

Groot roept dit vanuit zijn expertise al langer, maar volgens hem is dit nog niet doorgevoerd omdat er vaak aan de verkeerde knoppen wordt gedraaid. "Ze hebben niet de kennis van de straat, maar alleen de kennis van kantoor."