Reconstructie: vier direct betrokkenen vertellen over de eerste uren na de moordaanslag op misdaadjournalist Peter R. de Vries

De moordaanslag op misdaadverslaggever Peter R. de Vries ging deze zomer als een schokgolf door het land. De Amsterdamse burgemeester, politiechef, hoofdofficier van justitie en vriend Peter Schouten vertellen hoe ze de uren na de schietpartij beleefden.

Het is dinsdag 6 juli, iets voor half acht, als Peter R. de Vries via de achteruitgang van de studio van RTL Boulevard naar de parkeergarage loopt. Niet veel later wordt Nederlands bekendste journalist neergeschoten door een schutter die hem op een trappetje heeft opgewacht, zo vertellen ooggetuigen die anoniem willen blijven.

Advocaat en vriend van Peter R. de Vries, Peter Schouten

Bron: EenVandaag

"Ik was thuis en weet het tijdstip nog precies: 19.35 uur. Toen werd ik gebeld door iemand die van een ooggetuige had gehoord dat Peter R. de Vries was neergeschoten. Die persoon wist dat, omdat hij net RTL Boulevard had zitten kijken. De man die op straat lag, had dezelfde kleding aan als Peter in Boulevard. Hij had een hoofdwond, vertelde de beller. Ja, toen schrok ik enorm. Verdomme, die is er geweest, dacht ik."

"Ik heb eerst Royce gebeld, Peters zoon, om te vragen of hij dit wist. 'Waar ben je? Ga even rustig zitten. Heb je het gehoord?' Royce wist van niets en schrok enorm. Toen ik klaar was met al het bellen en op tv een foto van Peter zag, moest ik janken. Dat was een zwaar moment."

'Zo snel mogelijk naar hem toe'

"Mijn hele straat werd afgezet. M'n beveiligingsteam trok anti-terreurpakken aan, met van die helmen en lange geweren. Er was een verhoogde staat van alertheid, ook wel logisch. We stonden met z'n drieën (ook advocaat Onno de Jong - red) op een dodenlijst. Misschien was die avond voor ons allemaal een aanslag beraamd. Ik keek een keer uit het raam, toen werd ik meteen gebeld dat ik dat niet moest doen. Maar ik wilde zo snel mogelijk naar Peter toe."

"Op het moment dat je in de auto zit, hoor je: 'ingeblikt en rollen'. En dan kom je aan, is het allemaal voor je geregeld. Je loopt tussen mensen naar een ingang. Weet niet eens waar je bent op dat moment. Ze zorgden ervoor dat ik bij de familie in ziekenhuis kon komen. Ik was ontsteld, nerveus, emotioneel."

'De vriendschap mis ik het meest'

"Ik heb verschillende malen aan z'n bed gestaan. Dan zag ik een beer van een vent liggen. Zo kende ik hem ook. Ik heb in het verleden vaak samen met hem gesport, dan won hij meestal. Nu lag hij voor z'n leven te knokken. Ik ken Peter als een man die enorm goed kan vechten en nooit opgeeft. Samen hadden we altijd zoiets van: 'als je aan iets begint, maak je het af'. Hij was zo gespierd, zo gezond. Ik dacht: nu gaat zich dat uitbetalen."

"De vriendschap mis ik echt het meest. En het dagelijkse, zeer intense contact over de zaak van de kroongetuige. We spraken elkaar zoveel, dat viel stil. Ik mis zijn WhatsAppjes. Die krijg ik niet meer sinds 6 juli 19.28."

Burgemeester van Amsterdam, Femke Halsema

Bron: EenVandaag

"Ik zat de avond van de aanslag in deze kamer te eten met premier Rutte, om bij te praten. Dat doen we eens per jaar. Toen belde mijn woordvoerder. Dat was gek, want hij zou nooit bellen als er niets aan de hand was. Omdat hij wist dat ik een afspraak had met de premier. Ik nam onmiddellijk op en het bleek inderdaad dringend. We schrokken allebei heel erg."

"Ik zei meteen: 'ik moet Grapperhaus bellen'. Dus ik belde de minister van justitie. Die nam niet op, want hij zat in het Veiligheidsberaad. Dus toen vroeg ik aan de premier: 'Mark kun jij even bellen?' Toen nam Grapperhaus wel op. En zei de premier: 'ik geef je even aan Femke'."

"Ik heb Grapperhaus gemeld dat het een onbevestigd bericht was en daarmee heel vertrouwelijk. Dat we het bericht hadden gekregen dat Peter R. de Vries was neergeschoten in de Lange Leidsedwarsstraat. Mijn hoofd was meteen aan het werk gegaan. Ik moest naar het bureau, het etentje met de premier verbreken. Ik vroeg me vooral af wat het voor de stad betekende."

'Je voelde de emotie door het land zinderen'

"Op veel momenten vind ik het politieapparaat indrukwekkend, maar die avond spande de kroon. De operationeel commandant kwam eens in het half uur bij ons zitten om updates te geven. Vrijwel onmiddellijk kwam er informatie binnen over de auto, het kenteken. Iedereen was zo ongelooflijk geconcentreerd. Tegelijk waren we ook in afwachting van berichten uit het ziekenhuis. Het was een avond in een snelkookpan."

"Die snelle arrestaties vond ik enorm belangrijk. Daarmee lieten we zien dat de rechtstaat functioneert. Politie en justitie deden hun werk heel goed. Dat was belangrijk voor het rechtsgevoel, maar ook voor de enorme emoties die door het land zinderden. Het verdriet, de angst voor chaos, dat er mogelijk meer aanslagen zouden volgen. Die aanhoudingen brachten overzicht, kalmte. Het repareerde iets van de enorme krenking die zo'n moordaanslag is."

'Vrede in de stad doorbroken'

"Peter R. de Vries was een journalist zoals we die in Nederland niet vaak tegenkomen. Hij heeft het recht veranderd. Hij heeft zich hard gemaakt om het recht en de wetten te veranderen. Om beter gewapend te zijn tegen dwalingen. De moord is een gruwelijke onmenselijke daad op een buitengewoon rechtschapen mens. Ik ben daar nog altijd heel boos over."

"Eigenlijk houd je dit niet voor mogelijk. Ik ben niet naïef, bepaald niet en weet wat er in deze stad en het land omgaat. Je houdt altijd rekening met zoiets gruwelijks. En ergens hadden we het al gezien bij de moorden op de broer van de kroongetuige en advocaat Derk Wiersum. Maar toch: de stad baadde in het licht, de terrassen stonden uit. Mensen waren vrolijk. En toen dit."

'Elementen van terrrorisme'

"De moorden op Peter R. de Vries, de broer van de kroongetuige en advocaat Derk Wiersum hebben elementen van terrorisme in zich. Ze zijn daarin anders dan afrekeningen in het criminele circuit, want de bedoeling is overduidelijk: onze rechtstaat ontwrichten. Het doel is mensen angst aan te jagen: zoals journalisten en advocaten. Om daarmee te verhinderen dat mensen hun werk uitvoeren."

"Gelukkig is onze rechtstaat is heel stevig en heel solide. Criminelen zitten gevangen, ze worden vervolgd en opgespoord. De politie is aan 't werk. Het OM is aan 't werk. Onze advocaten ook, ondanks flinke bedreigingen. Dus onze rechtstaat functioneert. We hebben alleen helaas te maken met hele zware en grove criminelen."

Politiechef van Amsterdam, Frank Paauw

Bron: EenVandaag

"Ik was thuis, het was de avond van een van de halve finales voor het EK voetbal: Spanje-Italie. Een officier van dienst belde me met de mededeling dat er een schietpartij was geweest. Hij vertelde dat het erop leek dat Peter R. de Vries was neergeschoten. Het zag er ernstig uit. Er ging van alles door me heen. Wat betekent dit voor ons als politie, de stad en de maatschappij?"

"Het eerste wat je als Driehoek (gemeenten, politie en OM, red) doet, is feitelijk duiding geven aan de situatie. Is het inderdaad Peter R. de Vries? Is het een aanslag? Hoe is zijn toestand? Hoe draait de operatie? Dat gaat zo snel. Met vaste regelmaat kregen we updates. Hoe het onderzoek verliep, hoe het in de wijken ging, wat er op social media gebeurde, hoe de jacht op de verdachten verliep."

In het vizier

"Hoe zo'n onderzoek verloopt? Er wordt eerst gekeken waar het schieten heeft plaatsgevonden en wat er op dat moment is aan signalementen. Je gaat kijken of er camerabeelden zijn. Dan zie je een auto die in beeld komt. Vervolgens wordt die auto met grote mate van zekerheid geduid met een kenteken. Dan komt hij in een aantal portals te staan en dan krijg je er een hit op. Iets buiten Amsterdam kregen we ze in het vizier."

"Op dat moment weet je nog niet zoveel zeker. Want als het verkeerde kenteken is ingevoerd, krijg je ook een verkeerde hit. Maar als je ervan uitgaat dat het werk goed gedaan is, kun je met grotere zekerheid zeggen dat de verdachten erin zitten. Wij worden dan gebriefd met slagen om de arm. Het zag er hoopvol uit, gelet op kleding en signalementen."

'Goede luis in de pels'

"We zijn weer over een nieuwe grens heen gegaan. Kijk naar Pim Fortuyn, Theo van Gogh, Derk Wiersum. We zijn niet naïef; die grens wordt steeds verder opgerekt. Ik houd rekening met het ernstigste. Peter R. de Vries kon op veel waardering en respect van de politie rekenen. Door zijn doorzettingsvermogen, zijn gevoel voor rechtvaardigheid, zijn nimmer aflatende inzet om waarheid boven tafel te krijgen."

"En tegelijkertijd, laat ik dat ook maar gewoon gezegd hebben: soms was hij lastig voor de politie. En terecht ook hé. Hij had niet alleen waarde voor nabestaanden, maar hield de politie en het OM scherp. Maar we hebben hem altijd als een goede luis in de pels ervaren, nooit als vervelend."

René de Beukelaer, hoofdofficier van justitie

Bron: EenVandaag

"Ik was thuis en werd gebeld door Frank Paauw. Die zei: 'Peter R. de Vries is neergeschoten, hij leeft nog en hij is naar het ziekenhuis overgebracht. Het raakt als iemand als Peter R. de Vries zo op klaarlichte dag in het centrum van Amsterdam wordt neergeschoten. Omdat het aangeeft dat er bijna geen grenzen meer zijn aan wat er in ons land gebeurt. Ons werk is het om die grenzen wel te stellen."

"Het raakt mij sowieso als er iemand wordt neergeschoten en later blijkt te zijn doodgeschoten. Dat het in de openbaarheid gebeurt, waar veel mensen bijstaan, dat vind ik extra heftig. Natuurlijk denk je dan: 'houdt dit nooit op?' Dat is een menselijke reactie. Maar tegelijkertijd: dit is mijn werk, dus ik ga ook over in de actiestand."

'Er is een grote vastberadenheid'

"Het gebeurde in het centrum van Amsterdam. Daar hangen veel camera's en veel mensen hebben iets gezien. Dan is het heel snel schakelen om alles bij elkaar te leggen en een soort klopjacht te organiseren. Dat heeft de politie heel goed gedaan."

"De mensen die direct zijn aangehouden na de klopjacht worden van twee zaken verdacht: allereerst de moord op Peter R. de Vries. En in de tweede plaats verboden wapenbezit." Op de vraag of het moordwapen bij de verdachten is aangetroffen, antwoordt de hoofdofficier: "Daar wordt op dit moment forensisch onderzoek naar gedaan. Als dat bekend is, zullen we dat ter zitting presenteren."

Aanstaande maandag staan de twee vermoedelijke huurmoordenaars voor het eerst in het openbaar voor de rechter. Tijdens deze pro forma zitting zullen de officieren van justitie een toelichting geven op het politieonderzoek 'Iraklia' naar de moordaanslag op Peter R. de Vries. De advocaten van Delano G. en Kamil E. willen tot die tijd geen enkel commentaar geven, zo laten zij desgevraagd weten.

'Mooi dat Nederland opstond'

"Ik vond het heel mooi dat Nederland opstond, na de moord op Peter R. de Vries. Dat is precies wat we nodig hebben: 'dit moet stoppen'," zegt hoofdofficier De Beukelaer. Mijn mensen zijn in shock, maar er is ook een grote vastberadenheid bij het Openbaar Ministerie. We willen dit oplossen, OM-ers doen echt een stap vooruit."

"Peter R. de Vries was iemand die streed voor rechtvaardigheid. Hij heeft ontzettend veel voor slachtoffers gedaan. Hij heeft met het OM samengewerkt, maar ons ook regelmatig een kritische spiegel voorgehouden. Hartstikke goed vind ik dat. We gaan hem daarom heel erg missen."