Rechtspraak op 1,5 meter van start: 'Je ziet mensen toch liever écht voor je'

Strafzaken werden 2 maanden lang vooral op afstand behandeld. Nu de rechtbank en gerechtshoven weer opengaan, kampt de 'anderhalvemeterrechtspraak' met forse achterstanden. Vooral in straf- en familiezaken: "Die gaan we nu versneld oppakken."

Dat zegt Robine de Lange, rechtbankpresident in Rotterdam. Haar rechtbank is inmiddels 'coronaproof'. Vrijwel overal zijn schermen van plexiglas bevestigd, er zijn extra zittingszalen gecreëerd in vergaderruimtes die niet worden gebruikt en stickers herinneren bezoekers aan de afstandsregel.

Op afstand blijven

"We zorgen ook dat er bodes en beveiligers rondlopen die zorgen dat de mensen op 1,5 meter afstand blijven", vertelt De Lange. Behalve rechtbankpresident is ze, als voorzitter van de presidentenvergadering, ook lid van het coronacrisisteam van de Rechtspraak.

Op 17 maart sloten alle rechtbanken en gerechtshoven hun deuren. "Dat was toen helemaal in overeenstemming met de richtlijnen van het kabinet", motiveert De Lange de sluiting.

Tele-horen nog niet altijd soepel

Het behandelen van strafzaken ging op afstand verder: via Skype en tele-horen. Dat verliep niet overal even vlekkeloos. Verbindingen haperden of gedetineerden waren niet aanwezig. "Het gaat lang nog niet overal goed", ziet ook De Lange. "Maar er wordt ontzettend hard aan gewerkt om dat te verbeteren."

"Je moet je voorstellen dat wij als rechtbank Rotterdam 25 verschillende verdachten willen horen. Die zitten in vijftien verschillende inrichtingen, en daar is één installatie voor tele-horen. Tegelijkertijd zijn er ook andere rechtbanken die op diezelfde dag ook verschillende verdachten willen horen", legt De Lange uit. Hier is een landelijk systeem voor gemaakt. "Duidelijk is wel dat er een uitbreiding van die capaciteit moet komen." De rechtspraak is erover in gesprek met de Dienst Justitiële Inrichtingen (DJI).

Inrichten op anderhalvemeternorm

De Lange zegt dat de laatste maanden in 75 procent van de zaken gewoon beslissingen zijn genomen. "Wij hebben ons eerst gericht op rechtspraak op afstand", zegt De Lange. "Zo hebben we gezorgd dat een heel aantal zaken is doorgegaan."

"Toen vervolgens duidelijk werd dat die anderhalvemeternorm een blijvertje zou worden, hebben we ons daar op ingericht." Een fysieke behandeling van een rechtszaak heeft voor haar duidelijk de voorkeur. "Met name waar het gaat om kwetsbare partijen blijkt dat contact dichterbij toch echt belangrijk is voor een goede behandeling van de zaak", zegt ze. Met kantoren en bedrijven is goed te skypen. Mensen in het strafrecht, jeugdrecht en familierecht hebben die mogelijkheden niet altijd. "Je ziet ze liever écht voor je."

'Dat er zorgen zijn over de achterstand in strafzaken, die heb ik ook'

In een onlangs verschenen interview zei de nieuwe politiebaas Henk van Essen dat er 40.000 strafzaken op de plank liggen. "Die 40.000 zaken, die zien wij nog niet", zegt De Lange. Hoewel zij ook wel ziet dat de achterstand met name ligt in het behandelen van strafzaken. "En dat is zorgelijk. Daarom zetten we daar primair op in, om die te gaan behandelen."

Deze zaken worden nu versneld opgepakt, vertelt de rechtbankpresident. "We hebben gesproken met het OM en met de politie om gezamenlijk de voorraad te bekijken hoe we ons er doorheen kunnen slaan." Al benadrukt ze dat het goed is om te realiseren dat er ook sprake is van een dalende instroom. Bij strafzaken zou het zelfs gaan om een 'enorme daling'. Maar, 'dat er zorgen zijn over de achterstand in strafzaken, die heb ik ook'.

Ook in de avond naar de rechtbank

Om de achterstanden weg te werken, is besloten de openingstijden van de rechtbanken en gerechtshoven te verruimen. "We hebben afgesproken dat we ook in de avond kunnen en dat gaan we ook doen", vertelt de Lange. In de rechtbank Rotterdam betekent dit dat er vanaf 1 juni twee avonden per week in de avond politierecht-zittingen worden gedaan.

De rechtspraak doet volgens De Lange jaarlijk 1,8 miljoen zaken. "En dat is voor 80 procent geen strafrecht", kleurt De Lange het beeld in. "We zijn nu begonnen om de rechters en de juridisch medewerkers te vragen wie er bereid is 's avonds te gaan zitten", zegt de Lange. Zij heeft zichzelf ook aangemeld. "We voelen die verantwoordelijkheid."