Rechters veroordelen verdachten vaker tot tbs

Rechters hebben dit jaar vaker vaker tbs opgelegd dan in voorgaande jaren. Sinds de moord op Anne Faber ligt tbs in Nederland onder een vergrootglas.

Uit de meest recente cijfers van de Raad voor de Rechtspraak blijkt dat het aantal tbs-veroordelingen licht is gestegen. in 2015 werden nog 145 mensen tot tbs veroordeeld, in 2017 lag dat aantal op 205. Eind augustus stond de teller voor dit jaar al op 165. Als je die lijn doortrekt, zouden we in 2018 uitkomen op 242 tbs-veroordelingen. 

Lees ook:

• Toch diagnose voor helft tbs-weigeraars door nieuwe aanpak

'Michael P. had tbs moeten krijgen'

De vraag is of de zaak-Anne Faber invloed heeft gehad op de toename van het aantal tbs-veroordelingen. Anne Faber werd op 29 september 2017 verkracht en vermoord. Verdachte Michael P. was al eens veroordeeld voor een dubbele verkrachting in 2010, maar had destijds geweigerd mee te werken aan een psychologisch onderzoek in het Pieter Baan Centrum. Bij gebrek aan informatie over zijn geestesgesteldheid legde de rechter hem daarom toen geen tbs, maar een gewone gevangenisstraf op. 

Rechters mogen ook zonder een rapport van het Pieter Baan Centrum beslissen om tbs op te leggen. Volgens de vader van Anne Faber had hij dat in dit geval ook moeten doen. In een interview in De Volkskrant vroeg hij zich af of de rechters in 2010 wel genoeg naar de omstandigheden van de dubbele verkrachting hebben gekeken. Met name het geweld dat Michael P. gebruikte, wijst volgens hem op gestoord gedrag. Had de rechter dat niet gewoon zelf moeten constateren? 

Rechters bewust maken

Faber heeft een punt, zegt voormalig directeur van het Pieter Baan Centrum Hjalmar van Marle. Recent kondigde minister Sander Dekker van Rechtsbescherming aan dat er een campagne komt om rechters meer bewust te maken van deze mogelijkheid om tbs te geven, ongeacht of er een onderzoek ligt van het Pieter Baan Centrum. Weigeren van dat onderzoek moet er niet automatisch toe leiden dat iemand die schuldig is verklaard de tbs-maatregel ontloopt.

Lees ook:

• Rechter: 'Zoek mogelijkheden om tbs op te leggen'

Omdat tbs eindeloos kan worden verlengd, is het niet ondenkbaar dat Michael P. destijds bij een tbs-veroordeling nog vast had gezeten voor zijn daad in 2010. Maar op het moment van de verkrachting en moord op Anne Faber was Michael P. al bijna weer voorwaardelijk vrij. Hij werkte aan terugkeer in de maatschappij in een kliniek in Den Dolder en had daar veel vrijheid. Voor de dag die Anne Faber fataal werd, had hij de kliniek al meerdere keren onbegeleid verlaten.  

De cijfers

Wat opvalt is dat het aantal tbs-veroordelingen sinds 2015 licht stijgt, terwijl het totaal aantal veroordelingen de laatste 10 jaar enorm is gedaald.  Relatief gezien lijkt er de laatste jaren een lichte stijging van tbs-maatregelen te zijn. De zaak-Faber speelt pas vanaf 2018, dus die stijging is daarmee niet te verklaren. 

De Raad voor de Rechtspraak zegt dat het te ver zou gaan om deze lichte stijging toe te wijzen aan de zaak-Anne Faber. Ook benadrukt de Raad dat het nog te vroeg is om te spreken van een trendmatige stijging. Het kan ook toeval zijn. Of rechters ook vaker tbs opleggen zonder medewerking aan psychologisch onderzoek, is niet uit de cijfers te halen.