Mag je aan iedereen die het wil een middel verkopen waarmee je zelfmoord kan plegen? Die vraag staat centraal in de zaak tegen Alex S., die erin zou handelen. "Je moet de kwetsbare groep beschermen, dat doen zij niet."
Randy Knol is helemaal niet tegen zelfbeschikking. "Dat er een wens is om bij voltooid leven te sterven, dat begrijp ik en die ruimte moet er zijn", zegt hij. "Dat moet dan wel op een nette en humane manier gebeuren."
'Je staat er iedere dag mee op'
En dat gebeurt volgens hem niet. In ieder geval niet door Coöperatie Laatste Wil, zegt hij. Zelf verloor Knol in maart 2018 zijn dochter Ximena (19) die leed aan PTSS. "Veroorzaakt door misbruik", vertelt hij. "En uiteindelijk was de herbeleving voor haar zo zwaar, dat ze ervoor heeft gekozen uit haar leven te stappen."
"Het is iets waar wij elke dag mee opstaan en mee naar bed gaan", vertelt hij. "Het is niet te bevatten, zeker ook omdat ze psychologische hulp had." Knol en zijn vrouw hebben nog procedures lopen tegen de psycholoog. "Ze had kunnen overleven, ze had behandeld kunnen worden, als dat allemaal goed was gegaan."
Een 'wondermiddel'
Maar het loopt anders. Midden in Ximena's kwetsbaarste periode komt volgens Knol de Coöperatie Laatste Wil (CLW) naar buiten met het bericht over het bestaan van een zelfmoordpoeder, het 'Middel X'. Volgens Knol propageerden ze het als een wondermiddel dat zorgt voor een snelle, pijnloze en zekere dood. "Valse beloftes", noemt Knol het. Het middel is volgens de vader allesbehalve humaan.
De Coöperatie zegt niet hoe het zelfmoordpoeder heet, maar geeft volgens Knol voldoende informatie waardoor zijn dochter eenvoudig via internet een zelfdodingsmiddel kon bestellen. "Aan een van die twee heeft Ximena kunnen komen en ze heeft het ingenomen", vertelt hij. "Ze heeft het rond 03.00 uur ingenomen en rond 10.30 uur in de ochtend is ze gestorven." Ximena bestelde het middel uit het buitenland, niet via Alex S. of een ander lid van de CLW.
Bekijk ook
De zaak tegen handelaar Alex S.
Afgelopen juli maakt het Openbaar Ministerie in Oost-Brabant bekend een 28-jarige man te hebben gearresteerd voor het handelen in een zelfmoordpoeder onder andere via Marktplaats. Het OM verdenkt hem het middel aan honderden mensen te hebben verstrekt, 6 personen zouden zijn overleden. Hij wordt verdacht van hulp bij zelfdoding. In hetzelfde onderzoek zijn ook een 72-jarige vrouw en een 78-jarige man uit Den Bosch gearresteerd. Hij wil het debat over de euthanasiewet in beweging brengen. Alle drie zijn ze lid van de coöperatie Laatste Wil.
Onder gruwelijke omstandigheden gestorven
Zijn dochter is gestorven onder gruwelijke omstandigheden, vertelt hij. "Dat gaat met braken, ze lag niet prettig in bed. Ze was blauw als een spijkerbroek. Het is een middel dat het lichaam verstikt", zegt Knol. "Mensen die sterven zullen niet terugkomen om te klagen."
Volgens de vader ligt er in Amerika bewijs dat er zelfs gevaar is voor naasten en hulpverleners die iemand vinden. "Ik heb via het Amerikaanse RIVM gevonden dat het middel x in combinatie met zuur en water ontzettend giftig is, zelfs het braaksel." Je wilt niet dat geliefden jou zo vinden, zegt hij. Knol schreef een handleiding hoe omstanders moeten handelen.
Middel X niet verboden
Knol en zijn partner zijn overigens niet tegen euthanasie. "Dat er een wens is om bij voltooid leven te sterven, dat begrijp ik en die ruimte moet er zijn", zegt hij. "Dat moet dan wel op een nette en humane manier gebeuren. Ik ben niet tegen een eigen keuze, maar wel met richtlijnen."
Hij vindt het 'bizar' dat het middel niet verboden is. "Ik heb ook gesproken met minister De Jonge", vertelt hij. "Hij zei: dan moet ik het in een wettekst zetten en dan kunnen mensen het vinden." Maar volgens Knol kun je het mindel zo vinden op internet. "Ik vind het een hele rare beslissing." Knol is een meldpunt gestart waar naasten van iemand die gestorven is door zelfdodingspoeder zich kunnen melden.
Bekijk ook
Zelfdoding niet strafbaar, hulp bij zelfdoding wel
Zelfdoding is zelf niet strafbaar, maar het bieden van hulp bij zelfdoding wel. Ook het verstrekken van informatie over zelfmoord, zoals CLW deed in bijeenkomsten, is niet strafbaar. "Het moet gaan om het leveren van middelen of het echt behulpzaam zijn bij de zelfdoding doordat je meewerkt", zegt hoogleraar Gezondheidsrecht Martin Buijsen (EUR). Er staat een straf op van maximaal 3 jaar.
De zaak rond Alex S. wordt volgens hem een 'spannende zaak'. "Het Openbaar Ministerie moet wel bewijzen dat er sprake is van hulp bij zelfdoding", legt hij uit. Rond hulp bij zelfdoding wordt nadrukkelijk gekeken naar de wilsonbekwamen, of mensen met een psychische aandoening. "Als door de handelswijze kwetsbare mensen - die dat helemaal niet willen - overgaan tot zelfdoding, doordat ze dat middel verstrekt krijgen, dan is dat kwalijk. "Maar dat weten we nog niet", benadrukt Buijsen.
'Het moet stoppen'
De zaak de morgen start tegen Alex S. noemt hij een goede ontwikkeling. "Wat ik heel zorgelijk vind, is dat er nog meer mensen blijken te zijn die erin handelen", vertelt hij. Een paar jaar geleden gaf hij ook een website waarop het middel aangeboden werd. "Die was 2 weken geleden nog online. Er moet iets aan gebeuren. Het moet stoppen."
"De mensen die het verkopen moeten begrijpen dat ze mensen een hele inhumane dood brengen", zegt hij. "Wat je nu ziet, is dat het ook bij mensen komt die jong zijn en een psychisch probleem hebben. En in een bepaald moment zeggen dat ze niet meer willen." Dan moet zo'n middel niet zomaar beschikbaar zijn, vindt Knol. "Hulp bij zelfdoding is in Nederland gewoon strafbaar."
Verleiden van kwetsbare mensen
De Coöperatie Laatste Wil zou je eigenlijk moeten verbieden, vindt Knol. De doelstelling van CLW begrijpt Knol, maar niet de uitvoering. "Het middel willen verspreiden via ledengroepen, dan ineens huiskamergesprekken waar blijkt dat het middel verhandeld wordt."
Knol vindt dat de coöperatie kwetsbare mensen verleidt. "Die kwetsbare groep moet je beschermen en dat doen zij niet. Het is absoluut onverantwoordelijk."
Denk jij aan zelfmoord of maak je je zorgen om iemand anders? Bel 0800-0113 of chat via 113.nl.
Vragen? Stel ze!
Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.
