Niet anoniem aangifte kunnen doen en persoonlijke gegevens die via een strafdossier bij een verdachte belanden. Te vaak wordt de privacy van slachtoffers en nabestaanden geschonden. "Daders krijgen een zwart balkje. Waarom slachtoffers geen witte?"

Het is de vraag die Slachtofferhulp Nederland opwerpt bij de minister van Rechtsbescherming, Sander Dekker. In een speciaal samengesteld witboek hebben zij slachtoffers en experts gevraagd hun ervaringen uit de praktijk te delen. Wat blijkt? "De privacy van slachtoffers en nabestaanden wordt nog lang niet altijd voldoende beschermd", zegt Rosa Jansen van de hulporganisatie.

info

Hier gaat het mis

Slachtofferhulp Nederland verzamelde verschillende voorbeelden waar het mis ging. Zo belandde het huisadres van een verdachte in een strafdossier en werd dus inzichtelijk voor de verdachte. De namen van slachtoffers worden bijvoorbeeld in rechtszaken volledig genoemd. Ook belandt het medisch dossier van een slachtoffer in een strafdossier als er een schadevergoeding wordt gevraagd. Daarnaast ziet Slachtofferhulp dat de politie niet alert genoeg is op de mogelijkheid om anoniem aangifte te doen of aangifte te doen zonder woonadres. "Als slachtoffers goed worden geïnformeerd, kan veel leed worden voorkomen", zegt Jansen.

Twee keer slachtoffer

"Als slachtoffer neemt iemand anders de regie van je leven", legt ze uit. "Iemand doet vreselijke dingen die je niet wilt. Dan ga je naar de autoriteiten om je te beschermen en dan wordt daar je privacy over het hoofd gezien. Dan ben je voor de tweede keer slachtoffer", zegt Jansen.

Jansen denkt dat het hele strafproces is ingericht op vervolgen en straffen. Het is dadergericht, zegt de voorzitter van Slachtofferhulp. "De eerste drive van politie en OM is opsporing en vervolging", vertelt ze. "Er zit veel energie in om dat voor elkaar te krijgen. Maar in slachtoffers en nabestaanden moet ook energie zitten."

'We waren totaal overrompeld'

Dat er niet altijd goed nagedacht wordt over de privacy van slachtoffers en nabestaanden, bleek toen de rechter van Amsterdam 21 passages uit een boek over de zaak van Nicole van den Hurk schrapte. De schrijver, een Brabantse journalist, had jarenlang achter de schermen meegekeken hoe de politie de cold case oploste. Ook kreeg hij inzage in vertrouwelijke stukken politiedossier over de familie. De journalist moest geheimhouding ondertekenen.

Hij verwerkte ze wel in een boek, terwijl de familie niet eens op de hoogte was dat er een boek kwam, laat staan dat er een verslaggever meeliep met het team. "Wij wisten totaal van niets", vertelt vader Ad van den Hurk. De familie kreeg de boodschap op de dag dat het Hof verdachte Jos de G. veroordeelde tot een 12-jarige celstraf. "Even hadden we dat 'yes'-gevoel, terwijl je niet kunt winnen als je je kind niet terugkrijgt. We waren totaal overrompeld."

info

De zaak Nicole van den Hurk

De 15-jarige Nicole van den Hurk verdween in oktober 1995 toen ze in de vroege ochtend naar haar vakantiebaantje fietste. Ze werd pas 6 weken later teruggevonden. Ze blijkt met geweld om het leven gebracht. Bijna 20 jaar bleef de moord op de tiener onopgelost, tot in 2014 ineens een man werd gearresteerd na een DNA match: Jos de G.

In eerste instantie veroordeelde de rechtbank hem alleen voor verkrachting van Nicole. Maar 23 jaar na dato kwam het Hof in Den Bosch tot een ander oordeel. Zij veroordeelden Jos de G. tot 12 jaar cel voor verkrachting en doodslag van het meisje. De G. zelf heeft altijd ontkend.

Schending van privacy

Over welke details de verslaggever wilde schrijven, wil vader Ad zich verder niet uitlaten. "Ik heb niets tegen een boek waarin justitie laat zien dat de politie goed en zwaar werk heeft verricht in een moeilijke zaak zoals die van mijn kind", vertelt Van den Hurk. "Maar we zijn wel tegen een boek waarin privégegevens over straat gesmeten worden."

De familie stapte naar de rechter die, volgens vader Ad, uiteindelijk een groot gedeelte van het boek verbood omdat de privacy van de familie wordt aangetast. "Het waren passages die niets te maken hadden met het verloop van de zaak", vertelt hij. "Het liefst hadden wij dat hele boek weg gehad."

info

Wat zijn jouw rechten?

Wanneer je zelf slachtoffer bent geworden van een misdrijf, heb je de volgende rechten:

  • Bij aangifte mag je een ander adres opgeven, zodat je adres niet bij de verdachte beland
  • Je kunt dit adres later nog aanpassen in de aangifte
  • Je mag de rechter verzoeken je naam niet te noemen in de aangifte, maar om je bijvoorbeeld als nummer te benoemen
  • Je kunt aanvragen een deel van de zitting achter gesloten deuren te houden

Kijk op de website van Slachtofferhulp Nederland voor meer informatie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.