radio LIVE
meer NPO start

Premier Boris Johnson staat schaak, maar staat hij ook schaakmat? – brexitchat met Vanessa

Premier Boris Johnson staat schaak, maar staat hij ook schaakmat? – brexitchat met Vanessa
Bron: eenvandaag

Boris Johnson roept dat hij geen verkiezingen wil, toch hoopt hij dat het parlement instemt met een motie waardoor de Britten weer naar de stembus moeten. Vanessa Lamsvelt over of dit een uitgekookte strategie is, of dat Boris zijn hand overspeelt.

Vanessa, eerst even, wat een puinhoop gisteravond bij die eerste zitting van het parlement!

Zoals de Britten zeggen, 'this is history in the making', hier wordt geschiedenis geschreven. Ik moet me inhouden om niet te veel superlatieven te gebruiken, maar wat we gisteravond zagen was echt ongekend in 400 jaar Britse parlementaire geschiedenis.

Hoezo?

Het gevecht tussen regering en parlement is nog nooit zo hard gespeeld. Allereerst het parlement dat de macht teruggrijpt en vervolgens de reactie van Boris Johnson. Die zet meedogenloos 21 van zijn partijleden die tegen hem stemden uit de partij. Daarbij zitten niet de minste: 8 voormalige kabinetsleden, 2 oud-ministers van Financiën en zelfs de kleinzoon van Winston Churchill, de grote held van Johnson. Daarnaast slaat Johnson terug door te roepen dat er dan maar nieuwe verkiezingen moeten komen.

Nicholas Soames
Bron: ANP
Nicholas Soames, de kleinzoon van Winston Churchill, is ook uit de partij gezet

Waarom wil hij die nieuwe verkiezingen?

Door de stemming gisteren heeft het parlement de macht naar zich toe getrokken. De parlementariërs zullen vandaag doorpakken door een wet aan te nemen waardoor Boris Johnson om uitstel voor brexit moet vragen bij de EU. Als Johnson dat doet, pleegt hij politieke zelfmoord. Hij is verkozen als nieuwe premier vanwege zijn belofte dat de Britten op 31 oktober uit de EU zullen stappen, met de inmiddels legendarische woorden 'do or die', slikken of stikken. Als hij daarop ingeeft kan hij inpakken en wegwezen.

En nieuwe verkiezingen, gaat dat hem redden?

Eerst moet hij ervoor zorgen dat er ook echt verkiezingen komen. Oppositiepartij Labour wil heel graag verkiezingen, alleen Labour eist wel dat uitstel van brexit eerst wettelijk wordt vastgelegd. Ze vertrouwen Boris Johnson namelijk voor geen cent en zijn bang dat hij anders misschien zelfs verkiezingen ná 31 oktober houdt. Gevolg: onverhoopt een no-deal brexit.

Wacht even, Johnson roept dat hij geen verkiezingen wil maar gaat wel proberen ze af te dwingen. En Labour wil graag verkiezingen maar gaat ze tegenhouden??

Ja, volg je het nog?! Zo ingewikkeld is dit hele spel dus geworden... Johnson hoopt in ieder geval dat hij met nieuwe verkiezingen een meerderheid gaat halen door te roepen: 'Ik heb er alles aan gedaan om brexit door te voeren, alleen het parlement werkt tegen. Wil je brexit, stem op mij'. Of deze strategie gaat lukken is zeer de vraag, want ook al staat hij voor in de peilingen, het is niet gezegd dat hij bij verkiezingen een meerderheid haalt.

Maar heeft Boris Johnson dit van tevoren uitgedacht of overspeelt hij zijn hand?

Daar zijn de meningen over verdeeld. Ik denk zeker dat het zijn strategie is om het keihard te spelen en veel risico te nemen. Alleen vermoed ik dat hij in eerste instantie wel had gehoopt eerst brexit door te voeren en daarna verkiezingen te houden. Dan had hij zeker glansrijk een meerderheid gewonnen. Nu is dat maar zeer de vraag. Boris Johnson staat na gisteren schaak, of hij ook schaakmat staat moet de komende tijd duidelijk worden.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Omsingeling als 'militaire oefening': waarom China juist nu druk op Taiwan opvoert

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt
Asielminister Marjolein Faber en premier Dick Schoof bij het Kamerdebat over de lintjesaffaire
Bron: ANP

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

Bekijk ook

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Bekijk ook

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."

Wat 'eenheid van kabinetsbeleid' is en waarom politiek Den Haag dat zo belangrijk vindt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant