Drinkwater, voer voor huisdieren, kleding: alles dat in bussen past, gaat de komende dagen vanuit Nederland mee naar Polen. Maar dat kan alleen als de wegen begaanbaar zijn en de familie weer bereikbaar is, zegt de Poolse Asja Latos uit Den Haag.

Sinds afgelopen weekend zorgden zware regenbuien voor wateroverlast in Oostenrijk, Slowakije, Roemenië, Tsjechië en Polen. De rivieren in Midden- en Oost-Europa konden de hoeveelheid regen niet aan en traden buiten hun oevers. Ook hielden sommige dammen het water niet meer, wat leidde tot meer overstromingen.

'De schade is enorm'

In de dagen na de grote overstromingen kreeg de Poolse Asja filmpjes en foto's van haar familie uit Polen. Zij wonen in het zwaar getroffen Lądek Zdrój waar op dit moment geen stroom meer is vanwege waterschade. Via de brandweerkazerne, waar haar broers werken, kan er af en toe contact worden gemaakt. "Zo konden ze aan mij doorgeven dat het goed ging, daardoor ben ik nu een beetje gerustgesteld."

"De schade is enorm, het dorp naast die van mijn moeder is helemaal weggevaagd", vertelt ze. Op de filmpjes is te zien hoe het water soms tot 8 meter hoog staat en aan het balkon van Asja's moeder voorbij raast.

Inzamelacties

Mede doordat zo duidelijk te zien is hoe groot de ramp is, willen Asja en haar man Frank graag naar Polen toe om te helpen. "Ik ben een actie gestart voor extra centjes."

Met het geld dat ze ophalen, hopen ze in Nederland en onderweg naar Polen producten mee te nemen die slachtoffers van de overstromingen goed kunnen gebruiken. "Brood, verse melk voor kinderen, gasflessen om eten op te warmen, bijvoorbeeld", zegt Asja. "Ze zitten maandenlang zonder jas, zonder water en riolering. Die mensen hebben hulp nodig."

Zelfstandig naar Polen

Het stel is niet de enige uit de Poolse gemeenschap in Nederland, die inmiddels zo'n 194.000 mensen telt, die hun familie en andere slachtoffers probeert bij te staan. Ook Jack Bielec en zijn dochter Patrycja hebben plannen om af te reizen naar Polen.

Deze week hebben de twee, samen met een aantal Poolse werknemers van Jacks bouwbedrijf, hard gewerkt aan een inzamelingsactie. "We hadden dit niet verwacht, maar het is heel groot geworden. Vrijdagochtend wil ik richting Polen rijden", vertelt Jack.

Weggespoelde huizen

"Er is behoefte aan alles, de mensen hebben helemaal niets meer", vervolgt Jack. "Ze zijn weggerend voor hun leven, ze hebben alleen nog de kleding die ze toen droegen. Meer niet."

Toen Jack samen met zijn dochter de inzameling begon, hadden ze geen idee dat ze vijf à zes bussen nodig zouden hebben om alle spullen te vervoeren. Ze zijn erg tevreden met de opkomst. En die hulp is hard nodig, ziet hij. "Complete huizen zijn weggespoeld."

'Tranen in mijn ogen'

Volgens persvoorlichter Nicole van Batenburg van het Rode Kruis gaan dit soort overstromingen steeds vaker voorkomen. "Ook binnen Europa zien we dat er nu gigantische overstromingen zijn, die ook langer aanhouden." Het is iets van de laatste jaren, vertelt ze. "Niet alleen overstromingen, maar bijvoorbeeld ook extreme hitte."

Volgens Jack is er op dit moment nog niet genoeg aandacht voor de situatie. De ernst van de overstromingen wordt niet duidelijk gemaakt, vindt hij. "Als ik de beelden zie, dan heb ik tranen in mijn ogen. Alles is volledig weggespoeld. Sommige golven waren 15 meter. Dan staat alles onder water en kan je niets meer doen."

'Het nieuwe normaal'

We moeten ons beter gaan voorbereiden op dit soort weersomstandigheden, meent Van Batenburg. "Dit wordt echt het nieuwe normaal. Ook in Nederland is die kans op overstromingen groot." Uit onderzoek van het Rode Kruis blijkt dat 7 op de 10 Nederlanders amper voorbereid zijn op een overstroming.

"Mensen denken dat het bij ons niet gebeurt. Het is een ver-van-ons-bedshow, maar ook hier in Nederland kan het gebeuren." In extreme situaties kan een noodpakket goed van pas komen, maar het is iets dat nog te weinig mensen in huis hebben, vertelt ze. "Minder dan 1 op de 4 Nederlanders heeft een noodpakket in huis. Mensen zijn er gewoon niet mee bezig."

'We zijn al te laat'

De organisatie adviseert mensen die willen helpen om geld te doneren. Zelfstandig afreizen naar Polen en andere landen die zijn getroffen, kan juist door de schade een hele opgave worden.

Maar Jack wil daar op dit moment niets over horen. "Ik kan wel geld geven, maar wat kunnen die mensen nu kopen", reageert hij. "Ik wil spullen hebben en mensen direct helpen. Als ik doneer duurt het zo lang voordat mensen hulp krijgen. Mensen hebben nu hulp nodig, we zijn nu eigenlijk al te laat."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".