Politie overtreedt Arbeidstijdenwet bijna 200.000 keer per jaar

Teveel piketdiensten, te weinig wekelijkse rust en teveel nachtdiensten. De werkdruk bij de politie is zo hoog dat de Arbeidstijdenwet (ATW) dit jaar opnieuw veelvuldig is overtreden: de teller stond eind vorige maand op 173.387 keer.

Voorzitter Jan Struijs van de Nederlandse Politiebond: "Onze 65.000 politiemensen werken structureel over: dit jaar komt het aantal overuren uit op ongeveer 1,36 miljoen. En het ziekteverzuim is nog steeds heel hoog: 7 of 8 procent. Er moet echt iets veranderen. Onze politiemensen zijn op."

Calamiteiten zijn een bron van overuren

Een derde van de van de overtredingen van de Arbeidstijdenwet doet zich voor bij zogenoemde piketdiensten, als agenten worden opgeroepen voor calamiteiten. De andere overtredingen vinden plaats tijdens nachtdiensten en bij de wekelijkse en dagelijkse rust. Struijs: "Een deel van het probleem is ontstaan door de vergrijzing van het politiekorps. Veel oudere agenten zijn vrijgesteld van nachtdiensten, dus die worden gedaan door de jongere collega’s. Dat doen ze in principe graag, maar niet als het ten koste gaat van hun eigen gezin."

Volgens Struijs eist het overwerk zijn tol bij agenten. "Het heeft impact fysiek, mentaal als moreel. Het geldt ook voor de arrestantenverzorgers, niet alleen voor de agenten op straat. Moreel: er wordt al zes jaar geroepen: er wordt wat aan gedaan. Maar steeds wordt dit op de lange baan geschoven. En mentaal: ja je sociale leven na zes jaar overwerken dat krijgt echt een knauw als je voor de vierde keer niet op een feestje komt opdagen of weer niet met je kind naar school kan."

Werkdruk neemt toe door evenementen

Ook is de werkdruk de laatste jaren verhoogd door de toename van het aantal evenementen in Nederland. Syan Schaap van het Event Safety Institute: "Je zou denken dat de politie het rustiger heeft gekregen, omdat de evenementen tegenwoordig veel rustiger verlopen dan in de jaren ’70 en ’80 toen de politie nog hard nodig was op de kermis of de paardenmarkt om de orde te handhaven. Maar toch zie je dat in sommige gemeentes de politie actief de crowds staan te managen. Soms besluiten gemeentes tot een massale inzet van de politie, 'voor het geval dat'. Zoiets drukt natuurlijk enorm op een politiekorps. Op dit vlak is echt winst te behalen."

"De politie heeft moeite met nee zeggen", gaat Schaap verder. "Als een burgemeester zegt: 'Nou dit evenement kan er nog wel bij op mijn kalender', dan kun je als politie wel wat meer stelling nemen. Maar dan moet je helder hebben: Waar zijn wij nou eigenlijk voor? Wat zijn onze kerntaken? En welke aspecten van de veiligheid kunnen door een ander gedaan worden?"

'Het aantal overuren is gedaald'

Leonard Kok, lid korpsleiding Politie, erkent de problemen. "Het kan zeker beter en we zijn zeker nog niet tevreden." Toch wil Kok ook stilstaan bij de vooruitgang die in de afgelopen vijf jaar is geboekt. "In 2013 zaten we nog op 355.704 overtredingen. Dus dat is toch een daling van 150.000 overtredingen." 

Samen met de OR en de vakbonden werkt het korps aan nieuwe afspraken. "Juist om de werkdruk te verminderen. Zo staat er nu in de cao een afspraak over een ‘sociaal maximum’. Dat gaat over zaken als werken in de nacht en piketdiensten, maar ook overwerk. Zodra een agent het sociaal maximum overschrijdt, krijg hij of zij verlof. Dit systeem moet over een half jaar in werking gaan. Want we streven naar zo min mogelijk ATW-overtredingen: de nul van Bouman zou mooi zijn. Maar het politievak is complex en de actualiteit en calamiteiten zijn niet te voorspellen. En het blijft een flinke uitdaging in een organisatie waar ruim 65.000 mensen werken en elke maand ongeveer 1000 roosters in elkaar gedraaid moeten worden."