radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

1 op 10 slachtoffers van ernstig bijtincident met hond is baby, zeggen plastisch chirurgen

1 op 10 slachtoffers van ernstig bijtincident met hond is baby, zeggen plastisch chirurgen
Foto ter illustratie
Bron: Pexels

In ruim anderhalf jaar registreerden plastisch chirurgen in het land zo'n 100 ernstige bijtincidenten met honden waarbij operatie nodig was. Slachtoffers waren vaak jonge kinderen. "De tijd van halfslachtige maatregelen is voorbij", zegt een van hen.

Als plastisch chirurg heeft hij er wekelijks mee te maken, zegt Nick Brinkman van de Nederlandse Vereniging voor Plastische Chirurgie (NVPC). Veel, vindt hij. En hij ziet vaak 'hele ernstige letsels'. "Het lijken alleen cijfers, maar wij zien ze liggen."

100 ernstige incidenten in 1,5 jaar tijd

"Verminking waarbij echt weefselverlies optreedt, amputaties van vingers, handen, lippen", somt hij op. "Ook bij hele kleine kinderen en dat is heel indrukwekkend. Dat maakt ook dat wij hier werk van willen maken." Ernstiger gebeurt helaas ook. Deze week werd bekend dat een baby in Emmeloord een bijtincident niet heeft overleefd. In 2019 overleed baby Robin na te zijn aangevallen door een herder.

Voor het eerst hielden plastisch chirurgen van de NVPC het aantal bijtincidenten bij. Ruim anderhalf jaar, van oktober 2021 tot en met juli 2023, registreerden ze wie slachtoffer werden, waar het gebeurde, wat het letsel was en welke hond de aanstichter. Ze telden 100 ernstige incidenten waarbij operatie nodig was.

In 2019 overleed Esthers zoontje Robin nadat hij was aangevallen door de herdershond van zijn opa en oma

Jonge kinderen vaakst slachtoffer

Uit de cijfers blijkt dat in 60 procent van de gevallen er letsel was in het hoofd/hals-gebied, 30 procent hand/arm en 8 procent been/voet. De helft ontstond buitenshuis, de meeste slachtoffers waren vaak jong: 44 procent van de slachtoffers is jongers dan 8 jaar, jonger dan 6 jaar en 11 procent is baby.

Type honden die het meest in de registratie van de artsen voorkomt zijn pitbull-types, rottweilers, staffordshires, maar ook herders. "Ik vind elk incident er één te veel en een argument om hier regels voor op te zetten."

'Desastreuze letsels'

Honden die vaak genoemd zijn, worden ook wel hoogrisicohonden genoemd. "Elke hond kan bijten", zegt de arts. "De hoogrisicohond veroorzaakt het ernstigste letsel." Door hun bijtkracht kunnen ze grote schade veroorzaken. Door het 'prooi-schudden' scheurt weefsel los.

"Het zijn desastreuze letsels", zegt hij. Het verschilt per incident maar vaak komt het nooit meer helemaal goed. "Mensen kunnen er hun hele leven schade van ondervinden en dan hebben we het nog niet eens over psychische impact", vertelt hij.

Onderregistratie

Die 100 zijn een onderregistratie, zegt de chirurg. Niet al het letsel komt bij de plastisch chirurg. "Als er alleen een botbreuk is, komen wij er niet aan te pas." Er zijn ook incidenten waarbij de huisarts of eerste hulp handelt, of waarbij het slachtoffer overlijdt.

Daarnaast hebben voornamelijk plastisch chirurgen die ermee te maken hebben het overzicht actief bijgehouden. "We werken aan een completere registratie met andere beroepsgroepen, maar dat heeft veel voeten in de aarde."

info

Wat gebeurt er na een bijtincident?

Naar schatting zijn er jaarlijks zo'n 150.000 bijtincidenten, exacte cijfers ontbreken. Bij een ernstig incident wordt vaak een procedure via het strafrecht opgestart: de hond wordt in beslag genomen en krijgt een gedragstest. Hij mag alleen terug als er geen risico's zijn voor de maatschappij of er maatregelen genomen worden (gedragstraining met baasje, muilkorf of erf beveiligen). Bij andere incidenten kan een burgemeester via de APV (bestuursrecht) een muilkorf- of aanlijnplicht opleggen.

Pitbullwet afgeschaft

Tot 2008 kende Nederland een speciale wet voor agressieve dieren (RAD), ook wel pitbullwet. Die hield in dat het houden, fokken en handelen met pitbullterriërs verboden was. Er gold een uitsterfbeleid. Hij werd ingetrokken toen bleek dat het aantal bijtincidenten niet was afgenomen, vanaf dat moment lag de verantwoordelijkheid bij gemeenten en de politie.

Bijtincidenten worden nu niet meer standaard geregistreerd. In de jaren van de 'pitbullwet' werd volgens arts Brinkman ook al onvoldoende geregistreerd op incidenten en ras. "We hebben nooit kunnen constateren of die wet heeft gewerkt", is chirurg Brinkman die van mening is dat de huidige aanpak flink tekortschiet. "De aanpak moet vanuit Den Haag komen."

info

Ministerie LNV: 555 bijtincidenten in 50 gemeenten

Om toch een vorm van registratie te hebben, is er sinds 2021 het Landelijk Honden Dossier. Gemeenten zijn niet verplicht om deel te nemen: 50 gemeenten van de 342 zijn aangesloten. Zij registreerden in de periode 2021 tot augustus dit jaar in totaal 555 bijtincidenten, blijkt uit een overzicht dat EenVandaag opvroeg. Dat zijn zowel hond-hond als hond-mens bijtincidenten.

352 daarvan zaten in het strafrecht (BRS), onduidelijk is hoevaak dit ging om menselijke slachtoffers. In het bestuursrechtelijke systeem (TRS) was dat in ieder geval in 82 incidenten het geval (van totaal 203). In beide systemen werden ook andere incidenten geregistreerd: agressieve honden (18 keer), honden zonder verplichte muilkorf (88), agressieve hond niet kort aanlijnen (32), hond niet aangelijnd strijdig met aanlijngebod (740) en duizenden andere meldingen rond (overlastgevende) honden.

'Topje van de ijsberg'

"100 is al een getal om van te schrikken, zeker als je weet dat het misschien minder dan 10 procent van het totaal is", zegt Tweede Kamerlid Frank Wassenberg (PvdD) over de cijfers van de NVPC. Ook van het aantal bijtincidenten in het landelijk honden dossier (555) schrok hij. Het 'topje van de ijsberg', noemt hij die. "Als je bedenkt dat 1 op de 7 een registratie bijhoudt."

Wassenberg is benieuwd hoe plaatje eruit ziet als het uitgerold wordt over heet Nederland. "Zeker als je dit langer bijhoudt, want dit is een probleem dat al 20 jaar speelt", vertelt hij. "Dus we moeten écht weten hoe groot het probleem is, hoe ontwikkelt het zich en vooral wat zegt het over honden en wat over baasjes."

Bekijk ook

'Niet aan gemeenten overlaten'

De gemeenten hebben allemaal hun eigen beleid. Niet alleen registratie, maar ook de maatregelen die getroffen kunnen worden na een bijtincident moeten landelijk geregeld worden door de minister, vindt Wassenberg. "De minister moet landelijke regels stellen hoe ermee om te gaan", stelt hij, "niet dat ene gemeente het wel doet, ander niet." Een 'zooitje' noemt hij het nu. "Je kunt dat niet aan gemeenten alleen overlaten."

Wassenberg noemt de belangrijkste risicofactor het baasje van de hond. Volgens het Kamerlid wordt vaak gekeken naar agressieve honden als pittbuls. "Daar gebeuren ongelukken mee, maar er zijn ook ongelukken met kleine honden als ze niet goed zijn opgevoed", zegt hij. "Als het baasje geen controle heeft over de hond, als de hond niet weet wat zijn plek is in het gezin."

'Niet alleen naar agressieve honden kijken'

Dan kunnen er ongelukken gebeuren, stelt Wassenberg. "Een teckel zal misschien niet zo snel iemand doodbijten, maar kan een baby ook ernstig verwonden. Dus je wil niet alleen naar grote agressieve honden kijken."

Bijtincidenten zul je nooit helemaal kunnen uitsluiten, zegt Wassenberg. "Maar je kunt het wel flink omlaag brengen." Het Kamerlid gaat binnenkort met BBB een motie in stemming brengen die een verplichte cursus aanbiedt om je hond goed op te voeden. "Ook om dierenwelzijn te vergroten."

Bekijk ook

'Krachtiger maatregelen'

Plastisch chirurg Brinkman stelt dat er krachtiger maatregelen getroffen moeten worden. "Die centraal aangestuurd worden", zegt hij. "Niet via gemeenten zoals dat nu gaat, niet achteraf, maar vooraf en dat erop gehandhaafd wordt." Hij noemt het zorgelijk dat er geen regels zijn met betrekking tot hoogrisicohonden.

Brinkman noemt zichzelf geen beleidsmaker. "Het is echt aan de politiek om een besluit te maken wat er moet gebeuren." Maar een gedragscursus, ziet hij niet zitten. Net als regels als er al iets heeft plaatsgevonden die per gemeente verschillen. "Ik denk niet dat het aantal slachtoffers daarmee naar beneden gaat."

'Wij zien die mensen liggen'

"Ik vind het verontrustend dat wij als maatschappij accepteren dat deze agressieve honden onderdeel zijn van ons straatbeeld en dat wij daar in berusten", zegt hij. "Ik hoop heel erg dat de politiek hier wat mee gaat doen."

Het lijken alleen cijfers, zegt Brinkman. "Maar wij zien die mensen op operatietafel liggen met al het leed dat er achter zit." Iedereen kan slachtoffer worden, benadrukt hij. "Soms is het totale willekeur, omdat deze honden in ons straatbeeld voorkomen."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'

Sociaal contact en mentale uitdaging: in Kerkrade proberen ze dementie te voorkomen met de 'ontmoetingbus'
Remco van Vliet van Leger des Heils en wethouder Jo Paas van Kerkrade
Bron: EenVandaag

Voor dementie is geen medicijn, maar door je levensstijl aan te passen kan je je hersenen wel actief houden. Een onderdeel daarvan? Sociaal contact. Daarom rijdt in het Limburgs Kerkrade de 'ontmoetingsbus'.

De bus, waar mensen bij elkaar komen om contact te houden, sluit goed aan bij een campagne van Alzheimer Centrum Limburg die gisteren van start ging. Deze campagne, genaamd 'We zijn zelf het
medicijn', moet mensen
bewust maken van de invloed van een gezonde leefstijl op de hersengezondheid.

Gezonde levensstijl

Het initiatief voor de bus
werd opgestart vanuit een vitaliteitsproject van gemeente
Kerkrade, in samenwerking met inwoners en maatschappelijke
partners zoals het Leger des Heils. Remko van Vliet van Leger des Heils vertelt: "Een medicijn is er niet tegen dementie. Wat je wel kunt doen, dat is een gezonde levensstijl nastreven: voldoende bewegen, goede voeding, mentale uitdaging en voldoende interactie."

Dat laatste is waar de 'ontmoetingsbus', omgebouwde SRV-wagen, in het spel komt. Die staat de hele week op zes verschillende locaties in Kerkrade. Mensen komen er bij elkaar onder het genot van een kop koffie en - op z'n Limburgs - een stuk vlaai. "De bedoeling is dat mensen achter de voordeur uitkomen, participeren, meedoen in de maatschappij en het gezellig hebben", vertelt Van Vliet.

'Ze vinden iets hier'

Een vaste ontmoetingsplek - zoals de bus - kan helpen, vertelt hij. Op die manier kunnen ook ouderen die minder mensen om zich heen hebben contact houden met anderen.

"Als ze hier 2 uur zijn, zeggen ze misschien zes zinnen, maar ze komen iedere week terug." Waarom precies, daar kan hij de vinger nog niet op leggen. "Maar ik denk dat ze iets vinden hier, dat ze erbij mogen horen."

info

Dementie in Nederland

In Nederland waren in 2019 114.000 gevallen van dementie bekend bij de huisarts, deze mensen hebben dus een diagnose. Op basis van bevolkingsonderzoek hadden er naar schatting 290.000 mensen dementie in 2021.

In de gemeente Kerkrade leefden in 2023 naar schatting 1.000 mensen met dementie. Naar verwachting zal dat in 2050 stijgen met 60 procent, volgens gemeente Kerkrade.

Hoogste ziektekosten

Ook wethouder van Integraal Ouderenbeleid in Kerkrade Jo Paas kent deze cijfers. "Alleen al de kosten van dementie van 2020: 10,6 miljard. De hoogste ziektekosten van alle ziektes van Nederland. En in 2040 komen we 50.000 bedden tekort voor mensen die in een verzorgingstehuis opgenomen moeten worden als gevolg van dementie", somt hij op.

"We hebben geen bedden, het kost veel te veel geld en er is geen medicijn." Dus, is de wethouder van mening, moeten we zelf zorgen dat we fysiek en mentaal in beweging blijven. "We zijn zelf het medicijn", herhaalt hij de naam van de campagne.

Bekijk ook

Extra functie

Naast dat de bus zorgt voor sociaal contact, heeft die ook nog een andere functie. Van Vliet: "Wij ontmoeten allerlei soorten mensen uit de samenleving en als wij merken dat mensen extra zorg nodig hebben, dan weten we ook bij wie we terecht kunnen in de gemeente Kerkrade."

Hij gaat verder: "Dus ja, de bus heeft als eerste functie: komen, zijn en ontmoeten. Maar als we zien en proeven dat er meer nodig is, dan weten we naar wie we ze kunnen doorverwijzen. En daar zijn we heel blij mee." Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?"

Meer zicht

Ook wethouder Paas voelt dit: "We hebben zicht op wat er gebeurt en je krijgt dan ook een gevoel dat je weet: hoe zit het nou in onze maatschappij?" Hij is dan ook groot voorstander van de campagne en initiatieven zoals de ontmoetingsbus. "Het moet indalen bij mensen dat ze aan het voorkomen of vertragen van het proces van dementie zelf iets kunnen doen." Zelf is hij 71 en probeert zichzelf mentaal uit te blijven dagen, sluit hij af.

De aftrap van de campagne 'We zijn zelf het medicijn' wordt de komende tijd uitgerold over heel Zuid-Limburg.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Eerst Cito, nu de doorstroomtoets: waarom er steeds kritiek is vanuit scholen op de eindtoets

Vier basisscholen die eerder hadden aangekondigd om de verplichte doorstroomtoets niet af te nemen, moeten dat van de staatssecretaris nu alsnog doen. Anders volgen er financiële sancties. De scholen uiten kritiek dat de toets te weinig meet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant