Dat ze gevaarlijk zijn, dat weten we al een tijd. Maar alle PFAS zijn in Nederland nu ook bestempeld als 'zeer zorgwekkende stoffen'. Bedrijven die PFAS produceren of verwerken zijn verplicht om de uitstoot ervan terug te dringen.

Het zit in pizzadozen, regenkleding, gitaarsnaren en medicijnen. PFAS is een risico voor mens en milieu en daarom zijn er sinds 2014 al verschillende stoffen verboden. Maar de overheid heeft nu alle PFAS geclassificeerd als zeer zorgwekkend en verplicht bedrijven daarmee om zoveel mogelijk te doen om de uitstoot te verminderen.

Ene giftige stof omruilen voor de ander

"Dat is een goede stap, want dan voorkom je dat er weer nieuwe PFAS-stoffen bij komen", reageert hoogleraar milieuchemie van de Vrije Universiteit Amsterdam Jacob de Boer. Hij denkt dat het voor bedrijven nu onaantrekkelijk wordt om naar nieuwe giftige stoffen op zoek te gaan. "Voorheen zagen we: als je er één verbiedt, dan komt de industrie met een andere."

De overheid wil nu dat bedrijven voorkomen dat ze PFAS uitstoten naar lucht en water. En als dit echt niet mogelijk is, dan moeten ze die uitstoot zoveel mogelijk verminderen. Hoeveel bedrijven PFAS gebruiken, uitstoten en het afval in het milieu lozen, is niet bekend. Volgens De Boer zou het zeker om tientallen bedrijven gaan. "Maar het zou me niet verbazen als het er een paar honderd zijn."

Ernstig ziek door uitstoot

Fabriek Chemours in Dordrecht is het enige bedrijf in Nederland dat zelf PFAS produceert. De uitstoot daarvan is de afgelopen tijd al verminderd, maar bewoners maken zich nog altijd grote zorgen. Een van de omwonenden die al lang actie voert is Meta Kamphuis. Ze verloor haar ouders en partner aan kanker en werd zelf ook ernstig ziek. Ze vermoedt dat dit komt door de uitstoot van de fabriek.

"Het is wel een stap vooruit natuurlijk dat de regering het eindelijk erkent", zegt ze. Maar ze vindt de maatregel nog te vrijblijvend. Ze is bang dat Chemours alsnog doorgaat met het uitstoten van PFAS. "Dus wat mij betreft zeggen ze: 'jullie stoppen nu met uitstoten en als dat niet kan, dan ga je maar dicht'."

Europees verbod

Nederland heeft samen met een aantal andere landen een voorstel voor een Europees verbod voor PFAS ingediend. Dat moet gaan gelden voor de productie, het gebruik, de verkoop en import van de stoffen. Maar dat voorstel ligt nog op tafel.

"De lobby van de industrie tegen het verbod is erg sterk", zegt Jacob de Boer. Maar als de overheid het laat gaan, dan komt er volgens hem ook geen goed alternatief voor PFAS.

'Verbod zou een goed idee zijn'

Uiteindelijk moet er wel een verbod komen, vindt De Boer. "Je kunt zeggen dat ze zorgwekkend zijn, maar daarmee is het nog niet verboden om ze te maken." Hij vindt het daarnaast belangrijk dat de overheid beter gaat monitoren of bedrijven zich ook aan de afspraken houden.

Maar nog belangrijker vindt hij dat dit soort stoffen verplicht getest zouden moeten worden, voordat ze gebruikt worden. Net zoals dat gaat met nieuwe medicijnen. "Het is zo geregeld dat je eigenlijk gewoon je gang kan gaan met produceren." Voor Meta Kamphuis is dit initiatief van de regering nog maar een eerste stap. Ze gaat door met actievoeren en hoopt op een gesprek met de staatssecretaris. "Je zit niet stil zolang er nog te weinig verandert."