Het personeelstekort in de zorg loopt met de dag op. Over 10 jaar komt de sector zo'n 190.000 medewerkers tekort. Dat personeel zal er ook nooit komen. Het moet echt anders wil de druk op de zorg worden verlicht.

De arbeidsmarktplaatjes stemmen niet bepaald vrolijk. Er is nu al een tekort aan 43.000 mensen. En over 10 jaar tikken we de 190.000 aan. Strategisch manager van zorgverzekeraar VGZ Charlotte Oldenburg ziet het over de hele linie: in de ouderenzorg, bij de huisartsen en in het ziekenhuis. "De situatie is echt nijpend. We zien nu al dat vleugels van verpleeghuizen leeg staan, omdat er simpelweg geen personeel is. We horen wekelijks dat mensen uit de zorg de roosters niet meer rond krijgen."

Thuismonitoring

Iedereen voelt de urgentie van mensen die we nodig hebben, vertelt Oldenburg. Dus ontstaan er allerlei initiatieven, die ervoor moeten zorgen dat we die 190.000 mensen niet allemaal nodig gaan hebben.

Ziekenhuizen zetten bijvoorbeeld meer in op thuismonitoring, waarbij patiënten met COPD of met hartklachten thuis in de gaten worden gehouden door de inzet van speciale apps. "Voorheen ging deze patiënten vaak drie keer per jaar naar het ziekenhuis op herhaalconsult, ook als er niets aan de hand was", zegt Oldenburg. "Nu worden ze via een app in de gaten gehouden. Dat geeft minder druk op het personeel."

Innovaties in de ambulance

De ambulance wordt uitgerust met innovatieve apparatuur. Er is een apparaat ontwikkeld waarmee ambulancepersoneel bij mensen thuis kan bepalen of er sprake is van hartschade of niet bij vermoedens van een hartinfarct. Zo niet hoeven mensen niet naar de spoedeisende hulp.

Daarnaast worden in de thuiszorg middelen ingezet die mensen meer zelfredzaam maken, zoals bijvoorbeeld een oogdruppelbril. Dat is een speciale bril waardoor mensen zelf hun ogen kunnen druppelen. "Zo hoeft de thuiszorg daar niet speciaal voor te komen en heeft die weer tijd voor iemand anders."

'Het zet ons in de actiestand'

In Tilburg worden de personeelstekorten nu al gevoeld, ondervindt wethouder van gezondheid, zorg en cultuur Marcelle Hendrickx. "Wij zien hier dat het zorgtekort heel hard oploopt. In 2032 hebben we 10 procent tekort aan zorgmensen hebben we uitgerekend."

"Ik ken partners hier in de buurt die weten dat binnen 5 jaar 30 procent van hun personeel uitstroomt, doordat ze oudere mensen in dienst hebben die met pensioen gaan." Toch ziet ze de toekomst niet zo somber in. "Ik zie het met een dubbele bril, want het zet ons ook in de actiestand."

Zorgzame buurt

Die actiestand betekent niet alleen inzetten op medische innovaties, maar vooral ook op welzijn en zorg voor elkaar. "Een van de voorbeelden die wij hier uitwerken heet community care. Zorg voor elkaar in de buurt zou je het kunnen noemen", vertelt wethouder Hendrickx.

"Mensen blijven veel langer thuis wonen, maar staan wel in verbinding met een zorginstelling. Er komt iemand bij je langs die zich op een positieve manier met je leven bemoeit en met eventuele kwalen die je hebt. Het zijn een soort leefstijlcoaches die zich ook richten op hoe je je leven versterkt en hoe je aan je gezondheid werkt."

500 initiatieven

Ook bij zorgverzekeraar VGZ zien ze andere oplossingen ontstaan die ervoor te zorgen dat schaars personeel kan worden vrijgespeeld, vertelt strategisch manager Charlotte Oldenburg. "We zien dat als je met oudere mensen praat dat een van hun grootste zorgen eenzaamheid is."

"Alleen al in Limburg zien we meer dan 500 initiatieven die ervoor zorgen dat mensen meer naar elkaar omkijken. Dat mensen een kop koffie bij elkaar gaan drinken, een keertje koken, een lift naar naar het ziekenhuis geven. Door die eenzaamheid te verminderen, daalt de druk op de mantelzorger en gaan mensen ook minder naar de huisarts."

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."