Ruzie in de coalitie, een onhandige uitspraak of een slechte verkiezingsuitslag. Een wethouder kan van het ene op het andere moment werkloos raken. En wie denkt dat een oud-bestuurder vervolgens makkelijk weer aan de bak komt, heeft het mis.

Wim van Engeland (64) was 8 jaar wethouder voor de lokale partij Gemeentebelangen in het Brabantse Heusden. In samenspraak met het partijbestuur besloot hij kort voor de verkiezingen van maart vorig jaar dat het 'mooi genoeg geweest was'. Van Engeland maakte plaats voor een opvolger en ging zelf de arbeidsmarkt op. Met zijn 64 jaar geen eenvoudige opgave, realiseerde hij zich. Een terugkeer naar de politie, waar hij meer dan de helft van zijn leven heeft gewerkt, zat er niet meer in. Zijn zeven sollicitaties naar toezichtsfuncties liepen op niets uit.

Heel ontspannen

In zijn vrienden- en kennissenkring had Van Engeland al laten weten dat hij zoekende was en, dat hij bereid is veel soorten banen aan te nemen. "Toen werd ik plotseling gebeld door de eigenaar van een woonwinkel in Drunen. Hij zocht een chauffeur. De week erop was ik al aan de slag."

Gemiddeld werkt Van Engeland nu zo'n 25 uur per week. Beduidend minder dan de lange werkweken als wethouder, met bijna continu verplichtingen in de avond en het weekend. "Het bevalt me hartstikke goed. Je ontmoet alleen maar blije mensen, die maanden op hun meubels gewacht hebben. We worden altijd vrolijk ontvangen. Het is heel ontspannen."

Lees ook

'Echte workaholics'

Het is niet veel wethouders gegeven om zo snel weer aan de bak te komen, zegt Sander Geerts, directeur van Geerts & Partners, een reïntegratiebureau dat wethouders begeleidt bij de zoektocht naar werk. Het bureau heeft op dit moment zo'n 70 wethouders 'in de portefeuille'. Geerts signaleert dat ze steeds lastiger aan werk komen.

De tendens onderschrijft ook de Wethoudersvereniging: het is voor veel wethouders een hard gelag. "Mijn ervaring is dat ze zo snel mogelijk weer aan de slag willen", zegt Geerts. "Ik heb nog nooit een wethouder gezien die zijn sollicitatieplicht niet nakwam. Het zijn vaak echte workaholics."

info

Wachtgeld: wat zijn de regels?

Een integriteitskwestie, een politieke struikelpartij of een verkiezingsnederlaag. Wat het einde van een wethouderschap ook inluidt; een oud-bestuurder heeft altijd recht op wachtgeld. Wethouders die al binnen 3 maanden vertrekken krijgen een half jaar, wethouders die het tussen 3 maanden en 2 jaar volhouden hebben recht op 2 jaar wachtgeld. Wethouders die langer dan 2 jaar in functie zijn gebleven krijgen evenveel als hun wethouderschap heeft geduurd, met een maximum van 3 jaar en 2 maanden.

De hoogte van het wachtgeld is in het eerste jaar 80 procent van het laatstverdiende salaris. Daarna zakt dat terug naar 70 procent. Sinds 2010 geldt er een sollicitatieplicht. Oud-bestuurders moeten passend werk accepteren en hun pogingen om werk te vinden verantwoorden aan een reïntegratiebureau.

Honderd sollicitatiebrieven

Dat werk vinden een hele opgave blijkt is voor veel bestuurders een tegenvaller. Gemiddeld, zegt Geerts, duurt het anderhalf jaar voordat een wethouder weer een baan heeft. Dat ligt lang niet altijd aan henzelf. "Wethouders zijn gewend dat zij de lakens uitdeelden. Mensen deden het werk voor hén. Managers van bedrijven kunnen zich bedreigd voelen. Of de indruk bestaat dat de oud-wethouder zich niet laat aansturen."

Ook oud-wethouders met wie EenVandaag sprak bevestigen dat ze zich vaak ongewenst voelden. "Ik heb wel honderd sollicitatiebrieven verstuurd", zegt een ervaren bestuurder die anoniem wil blijven. "Ook voor ambtelijke functies. Maar het beeld is: 'Hij was zelf wethouder, dus hij voelt zich vast te goed om nu een ander als wethouder te dienen'." Ook bij burgemeestersposten probeerde hij het. "Maar er zijn honderden werkloze wethouders, die solliciteren daar allemaal op. Hoe groot is dan de kans dat het lukt?"

Lichte managementfunctie

Ook Saskia Schenk (45) stootte een aantal kaar haar neus, toen ze na haar afscheid als wethouder van Roosendaal in mei vorig jaar op zoek ging naar nieuw werk. Met jarenlange ervaring als ambtenaar en griffier dacht ze binnen de overheid wel weer terecht te kunnen.

"Het wethouderschap was best zwaar. Formeel was ik parttime wethouder, maar in de praktijk werkte ik meer dan fulltime. Ik wilde dus een minder zware baan, bijvoorbeeld als beleidsmedewerker of een lichte managementfunctie."

'Ik zou me snel weer vervelen'

Maar Schenk werd meerdere keren afgewezen. "Ze dachten dat een baan onder mijn niveau was. Of dat ik me snel zou gaan vervelen en weer zou opstappen." Dus pakt Schenk haar hobby weer op: het tekenen van interieurs en artist impressions bij verbouwingen. Het levert opdrachten op. Op advies van haar reïntegratiebureau begint ze met een opleiding tot makelaar.

"In het begin had ik er erg last van dat ik wachtgeld kreeg. Ik dacht: 'Ik moet er zo snel mogelijk van af'. Maar mijn coach zei: 'Je hebt er gewoon recht op'. En ik heb er ook heel wat voor opgezegd." Nog steeds probeert Schenk zo snel mogelijk zelf weer haar geld te verdienen. Ze heeft al een aantal sollicitaties lopen. "Doordat ik nu een andere route bewandel duurt het misschien wat langer. Maar ik ben halverwege mijn loopbaan. Dit is hét moment voor een koerswijziging. Ik dacht snel weer een baan bij de overheid te hebben, maar een stem in mijn achterhoofd zei: 'Doe wat je graag wilt, pak die kans'."

info

4 op de 10 wethouders stopten voortijdig

Van de wethouders die na de gemeenteraadsverkiezingen in 2014 aantraden stopte 40 procent voortijdig, blijkt uit onderzoek van De Collegetafel. 158 wethouders kwamen ten val door een politieke vertrouwensbreuk. Andere redenen voor een gedwongen voortijdig vertrek waren onder meer een falende bestuursstijl (24 keer), een integriteitskwestie (25 keer) of het slecht informeren van de gemeenteraad (15 keer).

In totaal haalden 138 colleges de eindstreep zonder verlies van wethouders. Gemeentebesturen in Zeeland bleken het meest stabiel. De grootste politieke onrust heerste in gemeenten in Noord-Holland. Sinds de nieuwe collegevorming na de gemeenteraadsverkiezingen in maart vorig jaar zijn ruim 60 wethouders voortijdig vertrokken.

Bewust boodschappen op zaterdag

Wethouders hebben vaak last van de beeldvorming rond wachtgeld, zegt Sander Geerts. "Ik ken voorbeelden van wethouders die bewust wachten met boodschappen doen tot zaterdag. Dan valt het minder op dat ze niets te doen hebben."

Ook de Wethoudersvereniging maakt zich sterk voor een "genuanceerder beeld" rond wachtgeld. "Niemand geniet zo'n beroerde rechtsbescherming als wethouders en andere politieke ambtsdragers", zegt directeur Jeroen van Gool. "Van het ene op het andere moment kun je op straat komen te staan, zonder enige vorm van ontslagbescherming. Dat maakt het vak van wethouder niet aantrekkelijk. We horen uit het land en van politieke partijen dat het steeds moeilijker wordt nieuwe wethouders te vinden. Het nog verder versoberen van de wachtgeldregeling zou dat verder ondermijnen."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.