Online reageren? Eerst een quiz doen!

De Noorse nieuwswebsite NRK had haar buik vol van lezers die commentaar spuien zonder eerst het artikel te lezen. Daarom begon ze aan een gewaagd experiment. Voor elk artikel verzint de redactie voortaan drie basisvragen over de inhoud van het artikel. Wie op de reageer-knop klikt onder een artikel, moet de vragen eerst beantwoorden voordat de commentaarsectie van de website toegankelijk is. 

De Noorse redactie probeert op deze manier kwetsende of agressieve commentaren te weren en het niveau van het debat te verhogen.

Is dit ook een goed idee voor de Nederlandse nieuws-websites? Of wordt hiermee de vrijheid van meningsuiting ingedamd, het openbare debat monddood  gemaakt en de lezer gemuilkorfd? Beginnen de lezers ook genoeg te krijgen van de tendentieuze, ongefundeerde en nodeloos kwetsende uitlatingen van de reaguurders? Gaan we weer voor het fatsoen?

Desillusie

Een van de beloften van internet was ooit dat lezers een substantiële bijdrage zouden leveren aan de nieuwsproductie. Iedereen zou gehoord worden. De burgerjournalistiek zou zijn intrede doen, met lezersreacties en blogs. Nu is er een trend gaande dat kranten de reactiemogelijkheid op berichten gaat uitzetten omdat ze het open riool van platte meningen, scheldkanonnades en bedreigingen beu zijn.

En het zijn niet alleen pubers die zich schuldig maken aan ongenuanceerde opmerkingen. Ook de vijftigers houden zich niet aan de huisregels en beroepen zich daarbij op de vrijheid van meningsuiting.

Prikkelend idee

Ronald Ockhuysen, hoofdredacteur van Het Parool, vindt het een ‘goed en prikkelend’ idee: “je mag pas reageren als je toont dat je het waard en de intentie hebt om serieus te reageren.”

De Nederlands columniste Ebru Umar  vindt het echter een belachelijk idee. “Echt NRC, zo hautain en denigrerend. Alleen beschaafde mensen mogen reageren.. Wen er maar aan, dit is Nederland, dit zijn de gebruikers. Je kan als journalist geen eisen stellen aan de lezer. Die visie heeft ook het vertrouwen in de politiek uitgehold.”

Modereren

De reguliere Nederlandse media worstelt ook met lezersreacties. AD sloot in februari 2017 tijdelijk haar reactiemogelijkheid. Andere media, waaronder Elsevier het Financieele Dagblad en Vice sloten de reactiemogelijkheid al in in 2016, omdat ze te veel tijd kwijt waren aan het modereren van reacties. Bij NRC is er sinds 2015 is geen reactiemogelijkheid meer.

Ook buitenlandse sites kampen met dit probleem. Bij The New York Times is het bij één op de tien artikelen mogelijk om gedurende een week te reageren. The Guardian sluit gevoelige onderwerpen af voor comments. 

Delfi arrest

Websites kunnen aansprakelijk worden gesteld voor daarop geplaatste kwetsende opmerkingen. Haatdragende reacties moeten proactief verwijderd worden.  Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens bepaalde in 2015 dat  de Estlandse nieuwssite Delfi een boete moest betalen. Nieuwssites staan de reactiemogelijkheid daarom ook graag af aan Facebook, die dan de juridische en morele verantwoordelijkheid draagt. 

Manifest: stop advertenties op Dumpert en GeenStijl

Eerder dit jaar werd weer eens duidelijk hoe ver reacties op nieuwssites kunnen gaan. NRC-columnist Rosanne Hertzberger en Volkskrant-columnist Loes Reijmer kregen een berg aan hatelijke reacties over zich heen omdat zij een manifest publiceerder waarin adverteerders werden opgeroepen niet meer op de websites Dumpert en GeenStijl te adverteren.

Dit zijn een aantal reacties op het manifest op Twitter:

Volkskrant-columnist Loes Reijmer kreeg na haar column in Volkskrant talloze verkrachtingsfantasieën van GeenStijl bezoekers over haar heen. Dit na een oproep van GeenStijl-auteur Bart Nijman:  “Zou u haar doen? Graag alleen antwoorden met seksistische complimentjes.”

GeenStijl sprak na het manifest van Hertzenberger en Reijmer van een ‘hertze’  en vindt de commotie ‘buiten alle proporties’. Volgens oprichter Dominique Weesie “gaat het over veertien jaar opgekropte haat tegen GeenStijl en nu zien ze eindelijk een kans om GeenStijl de mond te snoeren.“

Overschreden

Als er iemand in Nederland is die veel te maken heeft gehad met hatelijke reacties online is dat Sylvana Simons. In de zaak rond online beledigingen aan haar adres heeft de rechter geoordeeld dat de verdachten de grens van het toelaatbare hebben overschreden.

Twintig van de 22 verdachten zijn bestraft. Ze maakten zich schuldig aan opruiing, bedreiging, belediging of discriminatie. De man die het lynchfilmpje maakte waarin afbeeldingen van Sylvana gebruikt werden krijgt 80 uur werkstraf opgelegd. De rest krijgt werkstraffen of een geldboete.