Ondanks spanningen vaart Nederlandse marine mee op missie door Zuid-Chinese Zee: 'We staan voor vrije internationale wateren'

De Nederlandse marine doet mee aan een missie naar Japan. Ze varen door de Zuid-Chinese Zee: de zee die China steeds meer als 'hun territorium' beschouwt. Door mee te varen met de missie benadrukt Nederland het belang van vrije internationale wateren.

Het Nederlandse marinefregat Zijne Majesteit's Evertsen vertrekt over 2 weken naar Japan. Het schip vaart mee met een Engelse missie van het vliegdekschip Queen Elizabeth. Ook de Amerikanen doen mee.

Zuid-Chinese Zee

De tocht naar Japan voert dwars door de Zuid-Chinese Zee. En dat stukje zee wordt door China in toenemende mate beschouwd als 'hun' territorium. Er doorheen varen met een robuust konvooi kan zomaar verkeerd vallen.

Daarom was er vooraf discussie of Nederland zich wel in de Zuid-Chinese Zee moest vertonen. Beijing geeft steeds meer signalen af dat zíj de Zuid-Chinese Zee niet als een internationale, maar als 'territoriale' wateren beschouwen. Dat doen ze door her en der kunstmatige eilanden in de zee aan te leggen die ze vervolgens bestempelen als 'Chinees grondgebied'.

Stevigere toon tegen China

Daarmee doet China afbreuk aan een fundamenteel principe van de vrije internationale wateren waar iedereen evenveel rechten heeft. Volgens Tweede Kamerlid Ruben Brekelmans (VVD) is het daarom juist goed dat een Nederlands fregat als onderdeel van een konvooi met NAVO-partners benadrukt dat Nederland, de NAVO en ook China baat hebben bij dit principe dat internationale handel mogelijk maakt.

En betekent deze trip ook een nieuwe stevigere toon tegen China? "We zien dat de dreiging van China steeds serieuzer wordt. Of het nu gaat om zeerecht, de militaire ambities van China, cybercrime, spionage of mensenrechten. We moeten daar krachtiger tegen optreden. En gelukkig wordt dat de laatste tijd ook heel breed zo gevoeld in de Nederlandse politiek", zegt Brekelmans.

Allemaal baat bij handel

Hij voegt er nadrukkelijk aan toe dat er geen misverstanden moeten ontstaan over de missie: "We willen heel duidelijk maken waar we voor staan, maar we zijn daar niet om onnodig te provoceren. Dus we gaan geen uitgebreide oefeningen houden in gevoelig gebied om te laten zien dat wij iets vinden."

We moeten volgens Brekelmans vooral goed uitleggen waarvoor we staan. Voor Nederland zijn de vrije internationale wateren, de 'Mare Librum', bedacht door de Nederlander Hugo de Groot, een fundamenteel principe dat internationale welvaart mogelijk maakt. "Daar hebben wij als handelsnatie, maar ook de Chinezen alle baat bij", zegt Brekelmans.

Straat van Taiwan

Maar toch blijft Nederland ook voorzichtig. In de Kamerbrief waarin de oefenmissie wordt toegelicht, staat ook expliciet dat het konvooi niet door de straat van Taiwan zal varen. Dat ligt namelijk nóg gevoeliger. Beijing windt er geen doekjes om dat zij Taiwan niet als onafhankelijk land beschouwen, maar als een 'afvallige Chinese provincie'.

De Chinese marine is steeds nadrukkelijker en steeds dichterbij Taiwan aanwezig om dat nog eens onderstrepen. "Dat is een vrij klein stukje zee", zegt Brekelmans. "En als je daar dwars doorheen vaart, kan dat makkelijk als provocatie opgevat worden." Dat wil Nederland voorkomen.

'We doen mee op Champions League niveau'

Ondanks de discussies is Commandant Zeestrijdkrachten Rob Kramer enthousiast over de oefening. "Het laat zien dat de Nederlandse marine op het allerhoogste niveau - zeg maar de Champions League - meekan. En het is voor het eerst sinds lange tijd dat we zo'n lange en zo'n verre oefening doen."

Dat de route door de Zuid-Chinese voert is volgens Kramer 'business as usual': "Er varen om de haverklap Chinese en Russische marineschepen door het Kanaal en de Noordzee. Daar hebben we als marine keurige afspraken over. En de route naar Japan over de Zuid-Chinese Zee is volgens VN zeerecht een internationale route. Dus niks aan de hand eigenlijk."