Nabestaanden van patiënten van een oncoloog willen dat er een tuchtzaak komt tegen de specialist. De arts was door het Radboudumc in Nijmegen op non-actief gezet, omdat er sprake zou zijn van slechte zorg. Maar van de rechter mag ze niet worden ontslagen.

Het gerechtshof sprak vorige week uit dat niet is gebleken dat er sprake is van disfunctioneren of medische missers. Bovendien heeft het ziekenhuis de arts niet de kans gegeven haar werk te verbeteren. Dossieronderzoek van een medisch adviseur van een letselschade-advocaat die twaalf nabestaanden van overleden patiënten bijstaat, laat volgens emeritus hoogleraar Patiëntveiligheid Jan Klein zien dat er wel degelijk 'sprake is van medische missers'.

'Wél medische missers'

Zo blijkt volgens Klein uit verschillende dossiers dat kankertherapie niet op het juiste moment kwam, of dat niet de juiste dosis van het medicijn werd gegeven. "Of de patiënt werd niet geopereerd terwijl dat wel nodig was."

"In één geval was er geen diagnose van het type kanker voordat een behandeling werd ingezet", vervolgt hij. "Dat is niet allemáál veroorzaakt door oncoloog, maar voor een belangrijk deel wél. Alles bij elkaar is hier, zo zou je dat kunnen zeggen, sprake van meerdere medische missers."

Onbegrijpelijk

"De rechter zoekt naar een oorzakelijk verband tussen overlijden en de uitkomst van een behandeling", zegt Klein. "Dat wordt bijna nooit aangetoond, tenzij een arts onder invloed was, of helemaal geen behandeling heeft ingezet. Kanker is levensbedreigend, daar ga je aan dood. Wil je dat voorkomen, dan moet een arts echt alle zeilen bijzetten en moet er topsport bedreven worden door de behandelaar en de rest van het team om op het juiste moment goede dingen te doen. Er is geen oorzakelijk verband, maar naar mijn idee waren die medische missers er wel."

Nabestaanden zijn verbaasd en teleurgesteld over de uitspraak van het hof. Letselschade-advocaat Bram Jansen: "Ze vinden het onbegrijpelijk, ze waren ervan overtuigd dat er veel fouten zijn gemaakt en dan komt de uitspraak: geen sprake van medische missers. Ik denk dat je moet lezen dat het niet is aangetoond door het Radboud dat er sprake was van medische missers, dat is natuurlijk een heel verschil."

Teleurgesteld

Ook Ingrid Oomen was teleurgesteld toen ze via het Radboudumc vernam dat de oncoloog niet mocht worden ontslagen. "Ik snap niet dat de rechter tot die uitspraak is gekomen." Haar 74-jarige moeder overleed drie jaar geleden aan uitgezaaide darmkanker. Ze was in het ziekenhuis behandeld door de oncoloog.

"De chemo was te hoog ingezet, de chemo was bovendien niet geschikt voor haar omdat ze hoge bloeddruk had", vertelt ze. "Scans en mri's zijn verkeerd beoordeeld. De arts ontkende dat darmkanker kon uitzaaien naar de hersenen. Het werd afgedaan met artrose." Oomen heeft een advocaat in de arm genomen. Het dossier van haar moeder ligt nu bij de medisch adviseur ter beoordeling.

Non-actief

De arts werd vorig jaar augustus op non-actief gezet. Er waren klachten binnengekomen van zowel patiënten als artsen. Gesprekken om tot betere zorg te komen, leverden volgens het ziekenhuis niets op. Een interne onderzoekscommissie concludeerde dat er sprake was van disfunctioneren. En het ziekenhuis begon een ontslagprocedure bij de kantonrechter. Die zaak verloor het Radboudumc omdat het onderzoek niet goed was onderbouwd. Het Radboudumc ging in hoger beroep.

Het ziekenhuis onderzocht 290 dossiers van kankerpatiënten die door de specialist waren behandeld. Bij 45 was volgens het Radboud sprake van ernstige fouten en in één geval van een mogelijke calamiteit. De meeste patiënten zijn overleden omdat ze ernstig ziek waren. Ook zaten er duizenden niet gelezen berichten in de mailbox van de arts, voor een deel gingen die ook over laboratoriumuitslagen.

Vechtscheiding

De arts werkte al meer dan 7 jaar in het Radboudumc. In functioneringsgesprekken is nooit over klachten gesproken. Ze gaf in de rechtszaak aan dat ze privéproblemen had, ze zat in een vechtscheiding en had enkele jaren op en neer op het randje van een burn out gezeten.

Ze zei haar "stinkende best" te hebben gedaan om geen onverantwoorde zorg te leveren. Ze hoopte dat ze de kans kreeg zich te verbeteren. Die kans heeft het Radboudumc, stelt het gerechtshof, haar ontnomen en dat wordt het ziekenhuis zwaar aangerekend.

Ook verwijten richting Radboudumc

Volgens emeritus hoogleraar Klein valt niet alles de oncoloog aan te rekenen. "Zij had geen vangnet, dat is redelijk dramatisch. Daardoor kon ze solistisch te werk gaan," zegt Klein. "Ze had ondersteund moeten worden door haar werkgever en collega's in de moeilijke periode waar ze doorheen ging".

Uit het dossieronderzoek van de medisch adviseur blijkt dat andere leden van het oncologisch team en artsen die betrokken waren bij de patiëntenoverleggen ook steken hebben laten vallen. "Patiëntveiligheid is continu hard werken totdat je een situatie bereikt waarbij iedereen denkt en handelt naar het principe: wat moet ik doen om problemen voor de patiënt te voorkomen", zegt Klein.

Meer veiligheid in de zorg

Hij pleit voor een veiligheidsniveau dat voor personeel in de luchtvaart geldt. Daar wordt structureel het functioneren van piloten beoordeeld, op vaardigheden, kennis, attitude, maar ook op fysieke en mentale gezondheid.

"Dat moet ook onderdeel worden van het registratiesysteem van artsen en specialisten. Het zal hele uitdaging zijn. Want wie bepaalt dat jij goed functioneert of te weinig weet? Maar daar moeten wij wel naar toe."

Naar de tuchtrechter

Letselschade-advocaat Jansen is nog niet klaar met de zaak. Hij stuurt de bevindingen van de medisch adviseur naar de Inspectie Volksgezondheid 'met het verzoek om de zaak aanhangig te maken bij de tuchtrechter'.

"Ook moet de Inspectie het functioneren van de afdeling medische oncologie van het Radboudumc onder de loep nemen", zegt hij.

Vervolgstappen

Het Radboudumc wil niet reageren. Het ziekenhuis laat weten te bekijken welke vervolgstappen er moeten worden genomen. Het ziekenhuis is inmiddels door 17 nabestaanden aansprakelijk gesteld. De advocaat van de oncoloog zegt dat de arts blij is met de uitspraak omdat die bevestigt dat het beeld dat het ziekenhuis over haar naar buiten heeft gebracht, niet juist is.

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man.

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: 'oei, waar gaat dit heen?'. In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, in ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.