Terwijl Londen feestelijk wordt aangekleed voor de kroning van koning Charles III, leven miljoenen Britten in armoede. In het noordoosten van Engeland groeien inmiddels 2 op de 5 kinderen op in armoede: "Zonder hulp kunnen we niet overleven."

De ogen van de wereld zijn morgen gericht op het Verenigd Koninkrijk: met de kroning van Charles wil het land zich van haar beste kant laten zien. Maar achter alle pracht en praal gaat ook een hoop ellende op het eiland schuil: naar schatting 13 tot 14 miljoen Britten leven in armoede, waaronder bijna 4 miljoen kinderen.

'Het systeem stort in'

"Het neemt echt ontzettend toe", vertelt Julie Speed. Samen met haar man Richard runt ze een street food kitchen in het Engelse dorp Grimsby. Mensen die geen eten kunnen betalen, kunnen bij hen terecht voor een maaltijd. Het stel doet dit al 10 jaar, maar zo erg als het nu gesteld is, hebben de weldoeners nog niet eerder gezien

"We zien hier nu een andere groep mensen in armoede leven", legt Julie uit. "Eerst zagen we vooral jonge mannen, maar sinds een jaar zien we ook andere leeftijdsgroepen en families", vertelt ze. "Het systeem stort in elkaar."

Bron: EenVandaag

Ook mensen met baan

Elke woensdag en zaterdag trekt Richard er met zijn busje op uit in Grimsby, een dorpje aan de oostkust van Engeland. Zijn hulp is hard nodig, ziet hij: "Er is een crisis in dit land. Er komen hier ook gewoon mensen die een baan hebben."

Iemand bij wie Richard elke week langs gaat met zijn voedselbank op wielen is de 40-jarige Aderline. Ze woont samen met haar zoon van 14 en kan niet zonder de voedselhulp. "Zonder zou ik eigenlijk niet kunnen overleven. Dan zou ik mijn zoon niet kunnen voeden."

Bron: EenVandaag

Inkomen al jaren gelijk

Om haar heen ziet Aderline dat ze niet de enige is die in zware geldnood zit. "Vrienden bellen mij met soortgelijke verhalen, vragen of Richard hen ook kan helpen. Je moet niet vergeten dat deze mensen gewoon een baan hebben maar het niet kunnen betalen om te leven."

Aderline vertelt dat de prijzen overal zijn gestegen, maar dat haar maandelijkse inkomen de afgelopen 5 jaar niet omhoog is gegaan. Ze heeft haar hele leven gewerkt, maar zit sinds een paar jaar thuis vanwege gezondheidsproblemen. De moeder maakt zich veel zorgen: "Er zijn momenten dat mijn zoon kan eten, maar ik niet."

In armoede door ziekte

Gezondheid is een complicerende factor als het om armoede gaat, zegt Julie. "Mensen die naar het ziekenhuis moeten, krijgen vaak geen hulp of moeten lang wachten." Ze legt uit dat er daardoor veel mensen ziek zijn en niet kunnen werken omdat ze wachten op hulp. Vervolgens belanden ze al snel in armoede en moeten ze bij vrijwilligers als Julie en Richard aankloppen voor hulp.

Het sociale vangnet in het Verenigd Koninkrijk is minder goed geregeld dan in Nederland, vertelt econoom Maarten de Ridder van de London School of Economics. Werkgevers hebben in Engeland minder verantwoordelijkheden als je ziek bent. Na 2 maanden al is het je eigen probleem." Ook de hoogte van werkloosheidsuitkering is lager en de bijstand veel langer dan hier, benadrukt hij.

Minder gezonde levensjaren

Tegelijk kampt het Verenigd Koninkrijk met een verslechtering van de zorg. Terwijl de vraag is toegenomen na de coronapandemie, bezwijken de nationale gezondheidszorg (NHS) en het sociale zorgsysteem onder chronische personeelstekorten. Het zorgpersoneel staakt regelmatig vanwege de hoge werkdruk, wat de wachtlijsten alleen maar langer maakt.

Dat is ook terug te zien in de cijfers. Zo ligt Grimsby in Noordoost-Lincolnshire, de regio in Engeland waar in de afgelopen 10 jaar de grootste daling te zien was in het aantal levensjaren dat mensen in goede gezondheid leven. Ten opzichte van 2011 hebben vrouwen in de regio nu 5 gezonde levensjaren minder, mannen hebben zelfs 9 gezonde levensjaren minder.

'Situatie is echt dramatisch'

Bovendien gaat het economisch niet goed met het Verenigd Koninkrijk, ziet De Ridder. "Sinds 2005 zijn de salarissen niet meer meegestegen met de inflatie. Vanaf 2021 zijn de lonen zelfs gezakt, zeker voor mensen buiten Londen", legt hij uit.

Het zijn economische cijfers die veel mensen waarschijnlijk niet verwachten van een land als Engeland. "Er zijn gebieden waar het gemiddelde inkomen lager is dan in Roemenië", zegt hij. "Vooral voor verpleegsters en docenten is de situatie echt dramatisch."

Waarom grijpt politiek niet in?

Als de problemen zo groot zijn, waarom grijpt de politiek dan niet in? Volgens De Ridder is de toegenomen armoede niet zozeer een politieke keuze. "Het heeft veel te maken met Brexit. Er is nauwelijks ergens geld voor omdat bedrijfsinvesteringen gigantisch zijn achtergebleven. Er is sinds 2008 al geen sprake meer van productiviteitsgroei."

"Er zijn simpelweg geen middelen om de publieke voorzieningen te verbeteren. Er is gewoon geen geld voor en de belasting is al vrij hoog", ziet de econoom. Hij verwacht niet dat als de sociaaldemocraten van Labour aan de macht zouden komen, de problemen wel worden opgelost: "Het is politieke onmacht."

De eerste raket van de Duitse start-up Isar Aerospace wordt morgen in het noorden van Noorwegen gelanceerd. Als deze slaagt, is het de eerste keer dat een raket vanuit West-Europa in een baan om de aarde wordt geschoten. "Dit is belangrijk voor Europa."

Isar Aerospace is een van de eerste Europese commerciële bedrijven die zich bezighoudt met het bouwen van raketten, vertelt deputy director van het Netherlands Space Office (NSO), Joost Carpay. Europa loopt, vergeleken met Amerika, achter op dit gebied. "Maar nu lijkt er een gat in de markt te zijn waarin een paar commerciële bedrijven springen."

'Mooie ontwikkeling'

"Dit zijn mooie ontwikkelingen voor Europa", benadrukt Carpay. Volgens hem is het belangrijk dat we vanaf ons eigen grondgebied kunnen lanceren. Hij vindt het daarom goed dat het commerciële bedrijf Isar Aerospace, dat de intentie heeft om de Europese concurrent van het Amerikaanse SpaceX te worden, een risico neemt.

"Je ziet dat er op het moment minstens vier bedrijven bezig zijn met het ontwikkelen van raketten", vertelt hij. "En daar wordt dus ook in geïnvesteerd, soms door overheden maar dan zonder de ontwikkeling te sturen. Dus alleen met financiering." Ook zijn er private investeerders die steeds meer interesse tonen. En als de testlancering morgen succesvol blijkt, zal die belangstelling alleen maar groter worden, voorspelt Carpay.

Onafhankelijkheid voor Europa

Deze nieuwe ontwikkelingen zijn van groot belang voor Europa. Het is volgens de deputy director belangrijk om onafhankelijk te zijn, van wie dan ook: "Ruimtevaart is strategisch van groot belang. We willen zelf kunnen bepalen welke satellieten we wanneer waarnaartoe lanceren en dat moeten we in eigen hand hebben."

"Dit bedrijf ziet dus een markt naast SpaceX, ook omdat zij een kleine raket hebben. Die heeft SpaceX niet. Dus het is ook een kwestie van marktkansen zien."

Meer raketten en lanceerbases

Maar wat moet er eigenlijk nog gebeuren voordat we op grote schaal dit soort raketten kunnen lanceren, zodat we écht kunnen concurreren met SpaceX van Elon Musk? "Het belangrijkste is het ontwikkelen van de raketten en een lanceerbasis", antwoordt Carpay.

Hij vertelt dat in het ontwikkelen van zulke bases al grote stappen worden gezet. "Er zijn al een aantal in Europa die voor de wat kleinere raketten geschikt zijn. En onze Spaceport in Frans Guiana wordt ook voor die kleinere raketten klaargemaakt." Het is op dit moment een kwestie van de ontwikkelingen blijven stimuleren, stelt hij.

'Het blijft een uitdaging'

Maar wat als het morgen dan toch misgaat? "Het blijft een uitdaging", antwoordt Carpay. "Maar ik denk ook dat het bedrijf daar zelf rekening mee houdt. Het blijft altijd een risico, zeker omdat de raket nog nooit gevlogen heeft."

Wel is hij ervan overtuigd dat Isar Aerospace het proces grondig heeft aangepakt. En mocht het toch fout gaan, dan is het een goede les. "Dat betekent alleen maar dat de kans dat het de volgende keer goed gaat, groter is."

Lancering over 1 à 2 jaar

Gaat de testlancering morgen wel goed, dan komt een echte lancering sneller dan gedacht om de hoek kijken, denkt Carpay. "Ik zag dat ze hun eerste lanceringen in 2028 verkocht hebben. Maar als het morgen goed blijkt te gaan dan weet ik zeker dat we al eerder kunnen zeggen dat hij klaar is voor ontwikkeling."

"Dus laten we zeggen, dan verwacht ik dat binnen 1 of 2 jaar echt ook de markt het vertrouwen heeft in de raket om lanceringen in te kopen."

Sneller en wendbaarder dan ESA

Ook de European Space Agency (ESA), de Europese variant van de NASA, is al 10 jaar bezig met de bouw van raketten. Waarom duurt het daar veel langer dan wanneer een commercieel bedrijf een poging waagt?

"Die bedrijven zijn vaak wat sneller en wendbaarder dan de ESA", weet de deputy director. "Bij de ESA moeten 23 lidstaten beslissingen nemen."

Kleine raket

Maar ook het gewicht dat de raket van Isar Aerospace heeft, maakt het makkelijker voor het bedrijf om snel een raket te bouwen. "Het is een kleine die precies onder de gewichtsklasse zit van de raketten die ESA heeft ontwikkeld. Dus hij is speciaal voor de wat kleinere satellieten", legt Carpay uit.

"Normaal lanceren we met één raket een heleboel tegelijk. Maar met een kleinere raket gaat het met één of twee tegelijk." Ook hoeven de kleinere satellieten van de Duitse start-up niet te wachten tot ze met een grotere raket mee kunnen, vertelt de expert. "En dat maakt het heel interessant."

Zo'n 4 op de 10 deelnemers aan het EenVandaag Opiniepanel maken zich redelijk tot veel zorgen om hun pensioen. Want, vragen zij zich af, wat betekent het bijvoorbeeld voor hun pensioengeld als de beurskoersen kelderen? "Geen één-op-éénrelatie."

Het overhevelen van pensioenen naar het nieuwe pensioenstelsel is één van de grootste financiële operaties die ooit in Nederland werd uitgevoerd.

Zorgen over de toekomst

Door groeiende onzekerheid en instabiele beurzen nemen de zorgen toe. Leden van het EenVandaag Opiniepanel vragen zich af: 'Behoud ik mijn pensioen straks wel, en hoeveel blijft daarvan over?'

Dat geldt ook voor pensionado Peter van Vliet. Ruim 40 jaar bouwde hij pensioen op bij Radio Holland. Tot nu toe heeft hij geen klagen: afgelopen januari ontving hij nog een verhoging. Maar hij maakt zich ook zorgen over de toekomst. Van Vliet vraagt zich af of de hoogte van zijn pensioen straks nog wel vaststaat. Of dat het kan gaan schommelen.

Geen één-op-éénrelatie

Die zorgen zijn deels terecht, zegt Leontine Treur. Zij is senior-econoom bij RaboResearch en gespecialiseerd in pensioenen. "Pensioenfondsen beleggen. Dus als de beurs beweegt, dan merken pensioenfondsen daar wat van. Maar pensioenfondsen beleggen niet alleen in aandelen, ze hebben een gespreide portefeuille waar ook obligaties inzitten. Vastgoed dus."

Er is volgens Treur dus geen één-op-éénrelatie tussen schokken op de beurs en de hoogte van het pensioen. "Daarnaast heb je buffers en meer mogelijkheden om te zorgen dat een beursklap niet in één keer bij de pensioenuitkeringen terechtkomt."

Eigen pensioenpotje

En hoe zit dat dan straks als het nieuwe pensioenstelsel voor iedereen is ingegaan? In het oude systeem belooft een pensioenfonds hoeveel pensioen je later precies krijgt. Jij en je werkgever betalen hier iedere maand premie voor. Al dit geld gaat samen in één grote pot, het zogenaamde collectieve pensioenvermogen. Dit geld wordt geïnvesteerd, en met de opbrengst hiervan betaalt het pensioenfonds de pensioenen uit.

In het nieuwe systeem heeft iedereen een eigen pensioenpotje. Je pensioen staat niet meer vooraf vast, maar kan veranderen. Hoeveel pensioen je krijgt, hangt dan bijvoorbeeld af van hoe goed de beleggingen gaan, hoe hoog de rente is en hoe oud mensen gemiddeld worden. Daardoor kan je pensioen hoger of lager worden.

Beurs herstelt zich altijd weer

Treur benadrukt dat het nieuwe stelsel bedoeld is om meer rendement te behalen, zodat pensioenen beter mee kunnen groeien met de inflatie. En méér rendement betekent volgens haar soms óók méér risico.

Toch zal een enorme koersval op de beurs volgens Treur de pensioenen niet laten verdampen, omdat de beurs zich ook altijd weer herstelt. "Ook tijdens de covidpandemie en de dotcom-crisis is de beurs flink ingeklapt, maar daarna ook weer hersteld. En die grote schokken hebben gepensioneerden nooit gemerkt."

'Altijd goed rendement'

Ook volgens voorzitter Ger Jaarsma van de Pensioenfederatie hoeven we in het nieuwe systeem niet ineens lagere pensioenuitkeringen te verwachten, als het op de beurs tegenzit. Dit komt vooral door de manier waarop pensioenfondsen hun geld beleggen. "Het zijn langetermijnbeleggers. Wij kijken dus 20, 30, 40 jaar vooruit. Over eventuele schommelingen maken we ons daarom niet zo heel erg druk, omdat die in de tijd wel weer uitvlakken."

"In het nieuwe stelsel blijven wij op dezelfde manier beleggen als in het oude", legt Jaarsma uit. "En dat betekent dat we naast beleggen in aandelen, ook beleggen in obligaties, vastgoed en leningen. Door die risicospreiding maken wij voor de toekomst altijd een goed rendement."

Risico's delen

Toch is niet iedereen er gerust op. In de Tweede Kamer is NSC een van de partijen die zorgen heeft. Agnes Joseph is Kamerlid voor die partij en is bang dat mensen nu al vaste pensioenuitkeringen gewend zijn en dat dit met het nieuwe systeem minder zeker is.

Joseph: "Iedereen krijgt straks, afhankelijk van de leeftijd, een risicovoller of minder risicovol beleggingsbeleid. Er wordt nog wel een klein buffertje aangehouden om risico's te delen, maar dat is veel kleiner. En daarmee kun je natuurlijk veel minder risico's opvangen en delen met elkaar dan nu."