Omstreden undercovermethode ingezet voor bekentenis in cold case

De Amsterdamse politie heeft in het cold case-onderzoek naar de verdwijning van Patrick van Dillenburg in 2002 gebruik gemaakt van de even gewiekste als omstreden undercover-methode 'Mr Big'. Dat blijkt uit het strafdossier, ingezien door EenVandaag.

In zware zaken waarin wel verdachten zijn maar geen bewijs, creëren infiltranten van de politie met de Mr. Big-methode een crimineel netwerk rond de verdachte om hem zo tot een bekentenis te verleiden. Zo biechtte de aan drugs verslaafde Ad K. de moord op Patrick van Dillenburg op. Tegenover een vriend, in ruil voor veel geld - dacht hij. Maar in werkelijkheid was die vriend een undercoveragent.

Broodje aap

Inmiddels zit Ad K. al 3 maanden in de gevangenis in afwachting van zijn proces. Deze week is er een eerste zitting bij de rechtbank. Tegenover EenVandaag ontkent Ad K. nu stellig dat hij bij de moord betrokken was: "Ik heb hem absoluut niet vermoord. Ik zit onschuldig vast voor een moord die nooit heeft plaatsgevonden. Ik heb die undercoveragenten gewoon een broodje aap verkocht."

Bij de Mr Big-methode, overgewaaid uit Canada, wordt de verdachte door de politie-infiltranten geld en aanzien beloofd. Hoe vaak de politie de Mr. Big-methode inzet, is niet bekend. EenVandaag maakte eerder het verhaal over Wim S.. Hij bekende de moord op zijn vriendin, in ruil voor een vaste baan. Tenminste, dat dacht Wim S..

Bekijk hier de reportage die EenVandaag eerder maakte over Wim S.:

Confrontatie met oude zaak

Ook Ad K. dacht door zijn zogenaamde nieuwe vrienden een gouden toekomst te hebben: "Undercoveragent Patrick deed zich voor als een grote crimineel die handelde in vals geld. Maar hij wilde alleen met mij werken als ik hem kon bewijzen dat ik een bikkelharde man was."

De volgende stap in de geheime operatie van het team Werken Onder Dekmantel (WOD): de moordverdachte wordt door de undercovers, die hij vertrouwt als bevriende criminelen, geconfronteerd met een 'oude' zaak waar hij mogelijk van wordt verdacht.

Patrick van Dillenburg

In deze cold case draait het allemaal om de vermissing van Patrick van Dillenburg. Op 2 januari 2002, dan 38 jaar oud, was hij bij zijn vriendin in de Amsterdamse Jordaan toen hij werd gebeld. Van Dillenburg zei dat hij even weg moest, maar is nooit meer teruggekomen. De politie vermoedt dat hij is vermoord omdat hij verwikkeld is geraakt in een conflict over coke met Surinaamse drugsbaronnen.

Het was op een industrieterreintje in Halfweg. Daar heb ik hem voor z'n kop geknald.

Ad K. kende Patrick van Dillenburg uit het criminele milieu. Geconfronteerd met zijn verleden biechtte hij uiteindelijk de moord op Patrick van Dillenburg op. Zo blijkt uit opnames van de undercoveragenten. Daarop zegt Ad: "Het was op een industrieterreintje in Halfweg. Daar heb ik hem voor z'n kop geknald. Toen hebben we hem eerst begraven, beton erop gegooid. Toen dachten we dat iemand het wist, hebben we hem eruit gehaald en in de shredder gegooid."

Verklaring is onbetrouwbaar

Een zeer ongeloofwaardig verhaal, zegt advocaat Vito Shukrula van Ad K.: "Die verklaring is onbetrouwbaar. Het is namelijk een valse bekentenis. Er is ook geen ondersteunend bewijs. Dit kan leiden tot een gerechtelijke dwaling. Ad is namelijk dingen gaan zeggen die hij niet heeft gedaan."

De undercoveroperatie heeft in totaal anderhalf jaar geduurd. Ad heeft meerdere keren van zijn zogenaamde vrienden hoge geldbedragen ontvangen. Ook namen de infiltranten hem luxe mee uit eten, kochten ze voor duizenden euro's schilderijen van zijn vriendin en beloofden ze aan het stel maar liefst tweehonderdduizend euro te investeren in een restaurant in Cambodja.

Twijfels over methode

Maar het ergste van alles is dat deze methode is ingezet tegen een labiele drugsverslaafde, vindt zijn advocaat. "Ad leefde van 60 euro per week. Dan lonkt opeens het grote geld en moet hij zich bewijzen als een zware jongen. Wie zou zich niet met zo'n leugen willen ontworstelen aan een arm junkenbestaan?"

Ook Sven Brinkhoff, strafrechtexpert van de Open Universiteit, is kritisch: "Je moet je als politie en OM wel heel erg achter de oren krabben of je dit zware middel wilt inzetten bij dit soort kwetsbare verdachten die zo arm en verslaafd zijn als Ad K.. Als hij dan zulke hoge bedragen krijgt in ruil voor een bekentenis, ga je natuurlijk wel twijfelen of daar iets van klopt."

Mr. Big-methode in stand houden

In een uitgebreid en kritisch advies schreef de advocaat-generaal van de Hoge Raad eerder dit jaar dat hij vindt dat de veroordeling van de eerder genoemde Wim S., ondanks alle haken en ogen aan de Mr. Big-methode, toch in stand dient te worden gehouden.

Het OM zegt over de gebruike opsporingsmethode in het onderzoek naar de verdwijning van Patrick van Dillenburg: "Het OM heeft in samenspraak met de politie in deze zaak alles afwegende voor de inzet van deze opsporingsmethode gekozen. Vanzelfsprekend zijn daarbij alle risico's meegewogen. In de zittingszaal zullen we verder ingaan op de stand van het onderzoek en de keuzes die daarin zijn gemaakt."

Terughoudend met geven van meer informatie

Aanstaande donderdag staat Ad K. voor het eerst voor de rechter, in een zogenoemde pro-formazitting. Vorige week werd een tweede verdachte aangehouden, Fred T. uit Noordwijkerhout. Ook hij wordt verdacht van betrokkenheid bij de verdwijning van Patrick van Dillenburg. "De tweede verdachte die in deze zaak is aangehouden zit nog in beperkingen, daarom zijn politie en OM terughoudend met het geven van meer informatie", zegt een woordvoerder van het OM.

Aan tipgevers die meer kunnen vertellen over de verdwijning van Van Dillenburg heeft de hoofdofficier van justitie een beloning uitgeloofd van 20.000 euro.