Niet alleen Schiphol en andere luchthavens, maar naar schatting duizenden bedrijven beschikken op dit moment niet over een natuurvergunning. Het is de vraag of ze die alsnog kunnen krijgen.

Elk bedrijf dat met stikstofuitstoot de natuur belast moet daar op grond van de Wet Natuurbescherming een vergunning voor hebben. De provincie Brabant liet 3 jaar geleden onderzoeken in hoeverre industriebedrijven over zo'n vergunning beschikken. Uit die steekproef bleek dat van de 21 bedrijven zonder vergunning, 7 bedrijven deze wel hadden moeten hebben.

Natuurvergunning

Het ging om bekende namen als de Afvalstoffen Terminal Moerdijk (ATM), de asfaltcentrale van bouwbedrijf Heijmans en bierbrouwers Heineken, Dommelsch en Bavaria. De eerste drie kregen later alsnog een vergunning, de laatste twee hebben hem nog steeds niet.

Gealarmeerd door de uitkomsten van de steekproef liet de provincie een vervolgonderzoek uitvoeren onder grote industriebedrijven. Van de 92 bedrijven die in 2017 werden gecontroleerd bleken er 35 ten onrechte een natuurvergunning te missen. En in 2018 ging het om nog eens 32 van de 123 geïnspecteerde bedrijven.

Stikstofuitstoot terugdringen

Statenlid voor de ChristenUnie Hermen Vreugdenhil dringt al jaren aan op duidelijkheid over de naleving door de Brabantse industrie. Zeker nu er vergaande maatregelen moeten worden genomen om de stikstofuitstoot terug te dringen, moeten de feiten op tafel komen. "Juist die natuurvergunning moet duidelijk maken voor hoeveel stikstofneerslag een bedrijf zorgt."

"Hoe kunnen we van boeren allerlei kostbare en verstrekkende maatregelen vragen, als we van veel industriebedrijven niet eens precies weten wat ze bijdragen?" Vreugdenhil vindt dat de provincie er onvoldoende werk van maakt om in beeld te krijgen welke grote bedrijven nog niet over een natuurvergunning beschikken.

'We rusten niet voordat ze een vergunning hebben'

Volgens gedeputeerde Grashoff (GroenLinks) klopt het niet dat de provincie dit niet in beeld heeft. "We hebben ze ongeveer allemaal in beeld, zeker de grote. Veel hebben al een natuurbeschermingsvergunning. Ja, er zijn voorbeelden waar we nog bezig zijn, dat zijn soms taaie voorbeelden, maar wij zullen niet rusten voordat ze allemaal een vergunning hebben."

Volgens Grashoff legt de provincie een last onder dwangsom op als bedrijven niet over een natuurvergunning beschikken. Hij heeft geen exacte cijfers over het aantal bedrijven dat inmiddels zo'n boete heeft gekregen. Dat er in 2019 nog maar weinig bedrijfscontroles geweest zijn, heeft volgens hem te maken met de uitspraak van de Raad van State. Die veegde eind mei het stikstofbeleid van de overheid van tafel. En toen had de provincie geen mogelijkheid meer om te bepalen of bedrijven al dan niet een vergunning nodig hadden.

Landelijk ook onduidelijkheid

Hoeveel bedrijven landelijk zonder de benodigde vergunning draaien, is nog onduidelijk. Andere provincies onderzoeken dit nog. Wel liet Gelderland weten dat van de 215 grote bedrijven, die onder het eigen provinciale toezicht vallen, driekwart een natuurvergunning mist. Hoeveel van die bedrijven vergunningsplichtig zijn, onderzoekt de provincie nog.

Advocaat omgevingsrecht Rachid Benhadi schat dat in het hele land duizenden bedrijven zijn die alsnog een natuurvergunning moeten aanvragen. Het is volgens hem nog maar de vraag of ze die krijgen. "Dat is afhankelijk van het bedrijf, of die in de buurt van een natuurgebied ligt en wat de uitstoot is. Dat moet van geval tot geval bekeken worden. Een oud bedrijf kan misschien terugvallen op oude rechten, maar voor een nieuw bedrijf worden de problemen veel groter. Over het algemeen kun je ervan uitgaan dat er niet heel veel ruimte zal zijn."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."