Tenminste veertig vrouwen zijn afgelopen jaar omgebracht, het merendeel door hun (ex-)partner. Hoogleraar Römkens pleit daarom voor een landelijke aanpak van zogenoemde 'femicide' met een nationaal coördinator huiselijk geweld.

Een vermoorde vrouw wordt te vaak gezien als incident, zegt Renée Römkens, emeritus hoogleraar gender gerelateerd geweld aan de Universiteit van Amsterdam. "En als op een kruising jaarlijks vijftig mensen het leven laten, zou een gemeente beleid maken."

Bijna iedere week een vrouw vermoord

Dat beleid is er nu niet. En waar de straten van Londen, Parijs of Brussel volstromen na zo'n moord, blijft het hier stil. "Hier is nog nooit een demonstratie geweest waarin mannen en vrouwen de handen in een slaan en zeggen: het gebeurt te vaak."

Het aantal moorden is systematisch, zegt Römkens. Uit cijfer van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat het afgelopen jaar tenminste veertig keer een vrouw is vermoord, het merendeel door een (ex-)partner.

Verlaten worden

"Maar het precieze cijfer ligt hoger", zegt ze. "Het CBS registreert alleen de samenwonende partner." En er worden ook vrouwen omgebracht door mannen met wie ze niet samenwonen.

Het motief is vaak de krenking van het verlaten worden. "Partnerdodingen door mannen hebben in verreweg de meeste gevallen te maken met dat ze zich gekrenkt voelen omdat ze zijn verlaten", weet Römkens. "Ze zijn bovengemiddeld narcistisch en onzeker. En verdragen het niet dat ze verlaten worden. Het voelt als een persoonlijke afwijzing."

Video: Els moet al 8 jaar leven zonder haar zus

Het is precies wat in 2013 gebeurde met Kim Stoker. Toen zij haar relatie verbrak, werd zij dezelfde avond nog door haar vriend met 30 messteken om het leven gebracht. Haar zus Els vertelt in onderstaande video hoe het verlies nog elke dag voelbaar is, en hoe soortgelijke zaken haar altijd weer raken.

'We denken onterecht dat we de boel op orde hebben'

Nederland doet volgens Renée Römkens nog te weinig aan deze vrouwenmoorden. "We denken dat we het goed op orde hebben maar dat is onterecht."

"We hebben inderdaad Veilig Thuis, een keten voor opvang. Maar tegelijkertijd maakt een op de vijf vrouwen huiselijk geweld mee van een partner. Iedere keer als je cijfers brengt, manifesteert zich een verbazing."

Op de vingers getikt

Nederland ondertekende in 2016 de Istanbul Conventie, die verplicht om een specifieke aanpak te maken voor huiselijk geweld. Die aanpak zou ook genderspecifiek moeten zijn.

"Dus rekening houden met risico's die vrouwen en mannen lopen", legt Römkens uit. Maar 5 jaar later is er weinig veranderd. "Die aanpak staat in Nederland nog steeds in de kinderschoenen." Nederland is hierom zelfs op de vingers getikt.

'Nationaal coördinator huiselijk geweld nodig'

Demissionair premier Mark Rutte noemde geweld tegen de vrouwen tijdens een toespraak voor de Verenigde Naties een 'schaduwpandemie'. Dat is hoopvol, zegt Römkens. "Dat wil zeggen dat er een begin is van de kwalificatie van het probleem." Volgens haar moet het nu vertaald worden naar structureel beleid.

In Frankrijk bestempelde president Macron geweld tegen vrouwen als 'une grande cause'. En ook in België komt dit najaar een nationaal plan gendergerelateerd geweld. Ook in Nederland moet een nationaal coördinator huiselijk geweld komen. "Die ook seksueel geweld onder haar hoede heeft", zegt Römkens. "Iemand die al het beleid aan elkaar kan verbinden."

Speciale telefoonlijn in Zweden

Römkens denkt aan training van deskundigen en voorlichting om het maatschappelijk debat te stimuleren. "Voorlichting over waar vrouwen terecht kunnen bijvoorbeeld. In Zweden is er een speciale telefoonlijn. Dat loopt storm."

Hier hebben we Veilig Thuis, waar volgens Römkens 'nauwelijks' vrouwen terechtkomen. "Er zijn heel weinig vrouwen die zelf de telefoon pakken. Het zijn de hulpverleners die dat doen."

'Stimuleer vrouwen om beroep op hulp te doen'

Vrouwen moeten gestimuleerd worden om een beroep op hulp te doen. Zij blijven te vaak in hun eentje rondlopen in de hoop dat het overgaat, stelt ze. "De schaamte neemt toe, het schuldgevoel neemt toe. Hoe langer het duurt, hoe moeilijker het wordt om uit die cirkel van stilzwijgen te komen", zegt Römkens.

"Als je dan niet weet waar je terecht kunt, dan zit je op een hellend vlak. Dat kan, helaas, in te veel gevallen in dodelijk geweld resulteren."

Dit jaar vierde de koning zijn verjaardag in Doetinchem in de Achterhoek. Een streek waar 'lokaal, eerlijk en lekker eten' centraal straat, volgens de burgemeester. Stadsboerin Ellen Willems serveerde een Achterhoeks maal aan de koninklijke familie.

Met de dood van de door velen geliefde paus Franciscus kwam een einde aan een tijdperk. Wie volgt hem op en wat betekent die wisseling van de wacht voor de toekomst van de Katholieke Kerk? "De nieuwe paus mag zeker behoudender zijn."

Vandaag neemt de wereld afscheid van paus Franciscus. Met de uitvaart komt er niet alleen een einde aan zijn pontificaat van bijna 12 jaar, ook begint de zoektocht naar zijn opvolger.

'Kerk heeft diplomatieke paus nodig'

Franciscus heeft de Rooms-Katholieke Kerk veranderd. Hij brak met tradities en liet een laagdrempelige en menselijke kant van de kerk zien. Hij bleef bewust bij zijn eenvoudige levensstijl en pleitte voor meer rechtvaardigheid in de wereld. Voor het beschermen van aarde en klimaat. De vraag is nu of die koers wordt voortgezet.

Hoogleraar kerkgeschiedenis Paul van Geest verwacht inderdaad dat een nieuwe paus de naar buiten gerichte koers van Franciscus zal aanhouden: "De kerk kan niet om het charisma en om de richting heen, die hij is ingeslagen. We krijgen nu niet opeens een naar binnen gekeerde paus."

Grotere onrust in de wereld

Maar, vervolgt hij: "Gezien de veranderingen in de wereld, de grotere onrust, zou het goed zijn dat de nieuwe paus diplomatiek sterk is op politiek vlak."

"Een stuk diplomatieker dan Franciscus in ieder geval."

Niet iedereen blij met koers

Franciscus probeerde de kerk menselijker en toegankelijker te maken, maar dat leidde soms ook tot spanningen met conservatieve stromingen binnen de kerk.

Want niet iedereen binnen de Katholieke Kerk was blij met de koers van de overleden paus. Zijn open houding tegenover homoseksuelen en gescheiden gelovigen, en zijn plannen om het Vaticaan te hervormen, vielen in conservatieve kringen behoorlijk slecht.

'Nieuwe paus mag wat meer een theoloog zijn'

Veel jonge gelovigen staan achter vernieuwing, maar dat geldt niet voor iedereen: "De nieuwe paus mag van mij wel wat meer een theoloog worden, die de klassieke leer naar buiten brengt", zegt Nino Hoffmans, die samen met andere jonge katholieken naar de uitvaart kijkt. "Conservatiever? Nou, ik zou zeggen: zeker behoudender."

Medegelovige Chris van der Voort hoopt op een jonger iemand: "Een persoon die vol in het leven staat en kracht heeft om te strijden, want de nieuwe paus gaat geen makkelijke tijd tegemoet. Ik hoop dat het iemand is die op dezelfde lijn staat en het werk van Franciscus kan voortzetten. Liefde voor mensen, naastenliefde, dat is belangrijk in deze tijd."

'Sede Vacante'

Nu het Vaticaan officieel 'Sede Vacante' is, wat betekent dat de pauselijke zetel leeg is, bereiden de kardinalen zich voor op het conclaaf. De komende periode zullen zij achter gesloten deuren stemmen over wie de nieuwe leider van de Katholieke Kerk moet worden.

Wordt het iemand die de koers van Franciscus voortzet? Of kiest men voor een meer traditionele paus die de teugels weer strakker aantrekt? De gesprekken zijn in ieder geval al begonnen

'Er wordt al flink genetwerkt'

"Er zijn nu al veel van de 135 kardinalen in Rome, en de meesten blijven ook hangen om over de nieuwe Paus te praten", vertelt Paul van Geest.

"De vergaderingen zijn al begonnen, er wordt stevig genetwerkt. Zo'n conclaaf is best heel prozaïsch, er worden al veel verkennende gesprekken gevoerd en gekeken of men het eens kan worden over een kandidaat."