Om overbelasting van het stroomnet te voorkomen moet de aanleg van kabels sneller

Het stroomnet in Limburg en Brabant is overbelast. Volgens de netbeheerder kunnen er daarom voorlopig geen nieuwe bedrijven bij. De overheid en netbeheerders zouden het probleem al even hebben zien aankomen, maar een snelle oplossing is er niet.

Landelijk netbeheerder TenneT kondigde woensdag de stop voor bedrijven op het afnemen en opwekken van elektriciteit aan. Volgens de netbeheerder is het de eerste keer dat deze maatregel moet worden genomen door een gebrek aan ruimte.

'Explosief stijgende vraag'

Volgens woordvoerder Jorrit de Jong zag de Nederlandse netbeheerder TenneT het probleem wel aankomen, maar konden ze niet anders.

"Aan de kant van bedrijven zien we dat er steeds meer warmtepompen, laadpalen en verduurzamingsinitiatieven in de industrie lopen. Dat heeft eigenlijk geleid tot een explosief stijgende vraag naar capaciteit van het elektriciteitsnet."

Nieuwe kabels aanleggen duurt jaren

Waarom die vraag dan niet eerder opgevangen kon worden, komt volgens hoogleraar energietransitie Ad van Wijk door de lange procedures. "Als je een kabel wilt aanleggen, dan is daar een lang vergunningsproces voor nodig. Dat duurt 3 tot 5 jaar en dan moet je die kabel nog gaan aanleggen. Dus je bent al gauw 5 tot 7 jaar verder. Dat nekt nu de hele snelle uitbreiding van zon en wind die we allemaal willen."

Deze procedures zijn in de afgelopen jaren niet veel korter geworden. Hoogleraar Laurens de Vries van de TU Delft legt uit hoe dat komt. "We hebben tijdens de liberalisering van de stroommarkt ervoor gekozen om de netbeheerders vrij stevig te reguleren, om te zorgen dat ze niet zouden overinvesteren. Dat ligt vast in strakke regels."

Procedures inkorten

Die regels zorgen er nu voor dat het lang duurt voordat een verzwaring van het netwerk kan worden doorgevoerd. Volgens Van Wijk is verandering daarom echt nodig. "Procedures moeten verkort worden, maar we zouden bijvoorbeeld ook kabels moeten kunnen aanleggen op basis van scenario en niet vanwege aanvraag."

Van Wijk doelt op het feit dat een investering pas mag worden gedaan wanneer een aanvraag is ingediend. "Wij mogen niet nu al een heel groot net bouwen wanneer dat nog niet door bedrijven is aangevraagd", legt De Jong uit. "Dat leidt ertoe dat investeringen heel specifiek gedaan worden en dus niet kan worden ingespeeld op een grotere vraag."

Het net is niet flexibel

De Vries benoemt daarbij dat de sector al 20 jaar kampt met een personeelstekort en dat het netwerk nu simpelweg nog is ingericht op de oude vraag. "De regel is dat iedereen altijd stroom moet kunnen krijgen, zodat geen enkel huishouden in het donker komt te zitten. Maar met veel nieuwe elektriciteitsvraag, zoals voor het opladen van auto's, kan veel flexibeler omgegaan worden. Die kunnen af en toe best even wachten."

Dit zogenaamde congestiemanagement is door de netbeheerders ingevoerd, maar kan volgens De Vries nog een stuk verder ontwikkeld worden. "Het is vrij ingewikkeld om al die nieuwe, potentieel flexibele stroomconsumenten zover te krijgen dat ze minder elektriciteit verbruiken tijdens de pieken. Maar als dat lukt, kan je veel meer energie over de bestaande netten transporteren."

Andere provincies moeten ook oppassen

Op dit moment zijn netbeheerders en de overheid in overleg hoe het huidige stroomnet in Noord-Brabant en Limburg de vraag wél weer aankan. Maar volgens De Jong moeten andere provincies ook opletten. "We zien dat in andere gebieden de vraag ook meer toeneemt. Als het dus zo is dat daar ook heel veel bedrijven aanvragen gaan doen, dan kan het zeker zijn dat het ook in andere delen van het land gaat gebeuren."

De netbeheerder wil dan ook beter gaan kijken naar de aanvragen die worden gedaan. "Als een fabriek bijvoorbeeld 200 megawatt aanvraagt, gaan we eerst na of ze dat nu echt allemaal nodig hebben of misschien pas over 4 of 5 jaar." Volgens De Jong krijgen andere partijen op die manier meer ruimte.