Ongeschoold werk was prima om na hun vlucht mee te beginnen, maar nu de oorlog aanhoudt willen Oekraïners in Nederland graag werk dat past bij hun niveau. Volodimir uit Cherson en Denis uit Charkov hebben dat gevonden.

De een hoefde het leger niet in vanwege rugproblemen, de ander omdat er zorgtaken waren voor een familielid. Eenmaal aangekomen in Nederland pakten Volodimir en Denis alles aan. Denis begon als lasser en Volodimir wilde met een bestelbus rondrijden in Arnhem, omdat hij daar was komen te wonen. "Maar het zou onder mijn niveau zijn geweest."

Als ingenieurs aan de slag

Inmiddels werken ingenieurs Volodimir en Denis bij een metaalverwerkingsbedrijf in Veenendaal, waar ze computers aansturen om staal te bewerken. Ze maken onderdelen voor in hijskranen.

"Dit is veel leuker dan lassen", zegt Denis. "Dat werk was echt een stapje terug voor mij, het was onder mijn niveau. Mijn werkdag gaat nu heel erg snel." En werken op een hoger niveau, verdient natuurlijk ook vaak meer. "Ik verdien minstens acht keer zoveel, misschien wel tien."

Verveling

Beide Oekraïners zijn versneld opgeleid door het bedrijf Verder in Techniek. Eigenaar van dat bedrijf Peter Holtslag ziet na bijna anderhalf jaar oorlog een verschuiving optreden bij de Oekraïners die in Nederland zijn.

"Aanvankelijk grepen ze van alles aan. Vaak laaggeschoold werk waar ze makkelijk kunnen instromen, snel geld kunnen verdienen en waar op dit moment nog best veel banen en vacatures zijn in Nederland natuurlijk. Maar na verloop van tijd verveelt dat. En dan biedt ons bedrijf een mogelijkheid om op niveau binnen te stromen."

Blij met Nederlandse baas

Bij veel werkgevers bevallen Oekraïners goed, zegt Holtslag. Ook projectleider Floris Drost van Volodimir en Denis is tevreden. "Deze jongens komen met veel ervaring van het buitenland hierheen. Het zijn nette werkers. Ze doen goed hun best en zorgen dat het werk goed gebeurt."

En ook Volodimir en Denis zijn tevreden. Het werken voor een Nederlandse baas bevalt ze goed. "Ik ben hier veel vrijer in mijn werk. En er wordt in Nederland ook met veel zorg met medewerkers omgegaan. Ik kan ook zelf keuzes maken."

Volgend jaar maart

Het bedrijf waar de mannen werken is nu bezig om huisvesting voor ze te regelen in Veenendaal. "Op die manier kunnen we ze toch bij het bedrijf houden." Volodimir en Denis willen het liefst in Nederland blijven en er ook blijven werken.

Of dat kan, is niet zeker. Op dit moment mogen Oekraïners tot 4 maart 2024 blijven werken in Nederland.

Aanstaande zondag zijn er landelijke verkiezingen in Duitsland. Gelsenkirchen, een stad in het Ruhrgebied, was decennialang een links bolwerk maar kan nu een van de eerste steden in West-Duitsland worden met de radicaal rechtse AfD als grootste partij.

Onze verslaggevers waren in Gelsenkirchen, en spraken naast lokale bewoners ook met de lokale lijsttrekkers van de sociaaldemocratische partij SPD en de radicaal-rechtse partij Alternative für Deutschland (AfD).

Voormalig industriegebied

Gelsenkirchen, een stad met 250.000 inwoners, staat bekend als de armste van Duitsland met hoge criminaliteitscijfers. De verloedering is overal zichtbaar: talloze leegstaande huizen zijn dichtgetimmerd of bedekt met graffiti, terwijl afvalbergen met matrassen en koelkasten op vrijwel elke straathoek te vinden zijn.

De SPD was de afgelopen 75 jaar onafgebroken de grootste partij in Gelsenkirchen. Ze kwamen op voor de vele arbeiders in de staalindustrie en de mijnbouw. Maar die tijden zijn door het sluiten van de mijnen allang voorbij. De partij lijkt haar greep te verliezen wat kiezers écht bezighoudt.

Verloedering

In Ückendorf, een wijk in het zuiden van Gelsenkirchen, ontmoeten we SPD-lijsttrekker Markus Töns. Volgens hem is het grootste probleem van Gelsenkirchen dat de gemeente te weinig geld ter beschikking heeft.

Hij legt uit: "Straten worden niet opgeknapt, afval wordt te laat opgehaald, we hebben te weinig plekken in de kinderopvang en niet genoeg sociaal werkers. Dat zorgt voor onvrede onder de bevolking."

Oost-Europese migranten

Als tweede punt noemt hij migratie. "Gelsenkirchen kampt met de uitdaging van economische migratie uit Zuidoost-Europa." Lopend door de wijk vertelt hij dat de goedkope arbeiderswoningen in dit stadsdeel vooral Roemenen en Bulgaren aantrekken. Sinds 10 jaar mogen zij zonder vergunning in Duitsland komen werken.

"In de praktijk maken ze vooral gebruik van uitkeringen omdat ze vaak geen opleiding en diploma's hebben", voegt hij toe. "En dat zorgt voor veel problemen."

Aanslagen

De solidariteit van de mijnwerkers heeft in Gelsenkirchen plaatsgemaakt voor wantrouwen richting migranten en asielzoekers. De jonge partij AfD voelt deze onvrede feilloos aan.

Enxhi Seli-Zacharias heeft een Albanese achtergrond en is sinds 5 jaar lid van de AfD. In een koffietentje haalt ze de recente aanslagen in Duitsland aan. "Mensen voelen zich niet langer veilig in hun eigen land. Ik vind het onwijs zorgwekkend dat politici hier geen oog voor lijken te hebben."

'Remigration'

Het doel van de AfD is helder. Enxhi Seli-Zacharias: "We moeten de grenzen sluiten, met de 'remigration' beginnen en migranten met een strafblad die hier illegaal wonen terug naar hun land van herkomst sturen." Deze boodschap slaat ook bij mensen met een migratieachtergrond aan. Dit lijkt op het eerste gezicht tegenstrijdig, maar volgens Exhi, die dus zelf een migratieachtergrond heeft, is het dat niet.

De naturalisatie in Duitsland verloopt op dit moment veel te makkelijk, beargumenteert ze: "Ik vind het oneerlijk tegenover migranten die jaren geleden wel aan alle eisen hebben voldaan. Ook ik voel me ongelijk behandeld."

'We zijn allemaal Europees'

Het sluiten van de grenzen is volgens SPD'er Markus Töns geen oplossing. "Wij moeten deze groep mensen juist helpen om aan werk te komen door ze op te leiden." Ook de uitvoering is een probleem: er zijn in Duitsland, net als in Nederland, niet genoeg politie-agenten om de grensposten weer te bemensen.

Het plan van de AfD om migranten terug te sturen slaat volgens hem nergens op. "Wie moet er dan terug? Hoe maak je een onderscheid tussen Roemenen, Bulgaren, Fransen en Nederlanders? Wij zijn allemaal Europees."

Debat over partijverbod

De Duitse rechter heeft sommige afdelingen van de AfD als 'rechts-extremistisch' en 'antidemocratisch' bestempeld. Onzin, zegt Enxhi. Zij vindt dat het debat over een verbod op de partij juist ondemocratisch is. Volgens de na-oorlogse Duitse grondwet kan een partij die een bedreiging vormt voor de democratie worden verboden.

Töns ziet ook dat de AfD steeds sterker wordt in West-Duitsland. In het Oosten is het al hard op weg de grootste te worden. Maar hij heeft de strijd nog niet opgegeven. "Ik blijf me samen met de demokraten inzetten voor een betere toekomst in Gelsenkirchen."

'Durf 's avonds niet alleen over straat'

Ook op straat horen we het telkens weer: de onvrede is groot. Gelsenkirchen was ooit een fijne plek om te wonen, maar dat is het niet meer. Veel inwoners voelen zich onveilig, maar ze zijn ook teleurgesteld in de politiek.

Een vrouw van in de 60 legt op de lokale markt haar onvrede tegen ons uit. "Ik durf 's avonds niet alleen op straat te lopen. Ik heb echt het gevoel dat politici in een andere wereld leven. Ik voel me echt in de steek gelaten." Ze weet nog niet zeker op wie ze gaat stemmen. "Sowieso geen SPD. Ik ben nog aan het twijfelen, maar het zou zomaar AfD kunnen worden."