Nog nooit gaf het Rijk zoveel miljoenen uit aan juridisch advies: 'Staat zorgt goed voor eigen belangen'

Het Rijk geeft steeds meer geld uit aan advocaten en andere juridisch adviseurs. Zo ging er vorig jaar 33 miljoen euro naar de landsadvocaat. In 2016 was dat nog bijna 23 miljoen, een stijging van 44 procent.

Dat blijkt uit cijfers die EenVandaag heeft opgevraagd bij alle ministeries. Vooral de afgelopen 2 jaar stegen de bestedingen aan juridische ondersteuning hard.

180 miljoen

Werd in 2018 nog 25 miljoen euro uitgegeven aan de diensten van de landsadvocaat, in 2019 was dat toegenomen tot ruim 30 miljoen euro.

In totaal verdiende het kantoor Pels Rijcken, de landsadvocaat die sinds 1969 de overheid bijstaat, sinds 2014 180 miljoen euro aan opdrachten van ministeries.

Externe inhuur steeg

Ook de externe inhuur van andere advocaten en juristen groeide vorig jaar fors. Schommelden van 2014 tot 2018 de uitgaven aan externe inhuur van juridisch advies tussen de 9 en 14 miljoen euro; in 2020 deden alle ministeries samen voor bijna 30 miljoen euro een beroep op juristen van buitenaf.

Vooral bij het ministerie van Financiën groeide de inhuur van extern juridisch advies hard: van 1,8 miljoen euro in 2019 naar 7,7 miljoen euro vorig jaar.

Burgers vermorzeld

Hoogleraar Staats- en bestuursrecht Wim Voermans vindt het een 'opmerkelijk beeld'. "Alle recente affaires waarbij burgers zijn vermorzeld laten zien dat het recht halen voor de gewone burger steeds lastiger is geworden. Denk alleen al aan de toeslagenaffaire."

"Je hoort minister Sander Dekker van Rechtsbescherming steeds zeggen dat de juridisering is doorgeslagen en hij legt die bal voor een groot deel bij de burger", zegt Voermans. "Maar het lijkt er toch op dat het de staat is die de burger als tegenstander ziet en wel goed voor zichzelf en zijn eigen belangen zorgt."

Gaswinning Groningen

EenVandaag vroeg de ministeries ook in welke zaken de uitgaven aan de landsadvocaat het hoogst waren. Het dossier Gaswinning Groningen steekt er met kop en schouders bovenuit.

In 2,5 jaar tijd verdiende advocatenkantoor Pels Rijcken 8,2 miljoen euro aan juridische bijstand, waarvan verreweg het grootste deel (7,2 miljoen euro) aan aardbevingsschade en adviezen aan het Instituut Mijnbouwschade Groningen.

Toeslagenaffaire

Ook andere actuele affaires spekten de kas van de landsadvocaat. Zo werd door het ministerie van Financiën ruim 600.000 euro uitgegeven in de toeslagenaffaire. De landsadvocaat schoot het ministerie van Landbouw en Natuur te hulp in de afhandeling van zaken die veehouders aanspanden over fosfaatrechten (366.000 euro) en in het stikstofdossier (350.000 euro).

Het ministerie van VWS deed onder meer een beroep op Pels Rijcken vanwege advisering rond investeringen in de Pallas reactor (332.000 euro), corona-apps (256.000 euro) en de failliete IJsselmeerziekenhuizen (246.000 euro).

'Dossiers omvangrijker en complexer'

Het ministerie van Justitie en Veiligheid laat in een reactie weten geen eenduidige verklaring te kunnen geven voor de toename aan externe inhuur van juridisch advies.

Volgens de landsadvocaat zijn de dossiers omvangrijker en complexer geworden, waardoor er meer werk moet worden verricht om de belangen van de staat te verdedigen.