De versplintering in de lokale politiek is, net als in de Tweede Kamer, groter dan ooit. En dat heeft forse gevolgen: "De raad is nauwelijks in staat het college van burgemeester en wethouders te controleren, partijen zijn vooral met zichzelf bezig."

Zelfs voor wethouder en loco-burgemeester van Enschede, Niels van den Berg, is het moeilijk om alle partijen in de gemeenteraad in één keer op te noemen. "Op straat vragen mensen vaak: 'Wat zijn er veel partijen, is dat wel te doen?' En nee, eigenlijk is dat niet te doen."

Eindeloze raadsdebatten

De gemeenteraad van Enschede telt 39 zetels, op dit moment verdeeld over 13 partijen. Aan de komende verkiezingen doen 19 partijen mee. "Het besturen van de gemeente is nu al een hele kluif. De raadsdebatten duren eindeloos", vertelt Van den Berg.

"Iedere fractie wil punten scoren in zo'n debat. Als wethouder heb je daarna nog 5 minuten over voor je reactie op alle partijen. Dat is dodelijk voor de inhoud." Hij vindt dat er meer écht gedebatteerd moet worden. "Partijen zijn nu alleen maar bezig met hun eigen gelijk, echt schadelijk."

Water bij de wijn

Van den Berg was de afgelopen 4 jaar wethouder van zorg en sport in de gemeente Enschede. Zijn partij, Burgerbelangen Enschede, is met 7 zetels de grootste in de gemeenteraad. "Politiek bedrijven is water bij de wijn doen", vindt hij.

"Om een voorbeeld te geven: we hebben windmolens tegengehouden, maar de strijd om het zwembad verloren. Dan krijg je op straat te horen dat je je belofte hebt gebroken", vertelt de wethouder. "Die mensen stemmen vervolgens op een nieuwe partij, want die sluiten geen compromissen, zeggen ze. Maar dat kán helemaal niet. Je kunt niet besturen zonder compromissen te sluiten."

Waarom zou je stemmen? Dit heb jij aan de gemeenteraadsverkiezingen - uitlegvideo

Venlo tot Heerenveen

Enschede is lang niet de enige gemeente die worstelt met versplintering van de raad, weet hoogleraar lokaal bestuur aan de Universiteit Twente, Marcel Boogers. "Dit zie je overal, van Venlo tot Heerenveen. Grote partijen worden kleiner, kleine partijen worden groter."

Op lokaal niveau maakten vroeger drie partijen de dienst uit, vertelt hij: PvdA, CDA en VVD. "Enschede was echt een PvdA-stad. In 2006 haalde de partij 15 van de 39 zetels, bij de laatste verkiezingen nog 4." Dat komt deels doordat mensen minder loyaal aan een partij zijn, vertelt hij. "Ze splitsen zich tegenwoordig makkelijker af."

Meer polarisatie, minder inhoud

Ook hoogleraar Boogers ziet de nadelen van versplintering. "Het veroorzaakt meer polarisatie in de raad. Al die kleine fracties proberen zich te onderscheiden. Ze hollen van crisis naar crisis, want ze willen zich op elke vierkante centimeter profileren."

Dat heeft gevolgen voor de bestuurbaarheid van een gemeente. "De raad verliest haar positie als tegenmacht, ze wordt minder krachtig in het controleren van het college van burgemeester en wethouders. Het werk is steeds complexer geworden door de extra taken vanuit de landelijke overheid. Kunnen fracties van twee mensen dat wel aan? Die zijn vooral met zichzelf en hun eigen profiel bezig."

'Kiesdrempel flauwekul'

Dan maar een kiesdrempel, om het aantal partijen in te dammen? Wethouder Van den Berg is er niet per se tegen, hoogleraar Boogers vindt het middel 'flauwekul'. "Dit is nu eenmaal democratie, daar moet je mee leren omgaan", vindt hij. "Maar inderdaad: het redelijke midden, dat bereid is om te besturen en compromissen te sluiten, dat wordt steeds kleiner."

De wethouder maakt zich wel zorgen om de aanstaande verkiezingen en de waarschijnlijke verdere versplintering. "Ik hoop echt dat we die 7 zetels vasthouden en dat er niet alleen maar partijen van 3 zetels of minder ontstaan. Hoe gaan we de stad dan nog besturen?"

NSC en ChristenUnie pleiten voor een zogenaamde rode knop om jongeren digitaal beter te beschermen. Waarmee met één druk op de knop, al jouw online gegevens in één keer worden verwijderd. De vraag is of dat gaat werken.

Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet. Dat is de boodschap die Don Ceder van de ChristenUnie en Jesse Six Dijkstra van NSC aan de Tweede Kamer duidelijk willen maken. "Voordat je achttien bent, zijn er verschillende online profielen van je gemaakt."

Cookies slaan alles op

"Onze persoonlijke gegevens worden opgeslagen door cookies', zegt Lotje Beek, beleidsadviseur bij Bits of Freedom. "Cookies zijn een soort bestandjes die op een website zitten, en vervolgens vanaf de website terug gaan naar je computer'', legt ze uit. "Hierdoor houden ze bij wat jij online doet, op welke dingen je klikt, en voor hoelang."

"Deze informatie wordt vervolgens opgeslagen door bedrijven zoals Meta en Google. Op basis hiervan schetsen ze jouw persoonlijk profiel", vervolgt Beek. "Ze weten hierdoor precies welke boodschap ze aan jou kunnen meegeven, bijvoorbeeld om iets te kopen op het internet. Hierdoor verlies je de autonomie."

Persoonlijke online profiel

"Middels een online profiel kunnen bedrijven jou opdelen in bepaalde categorieën", vertelt cyberexpert Dave Maasland. "Bijvoorbeeld op interessegebied, leeftijdscategorie en of je man of vrouw bent. Dat kan heel gedetailleerd gaan."

"Maar dat gebeurt niet alleen via cookies", maakt hij duidelijk. "Ook je mobiele apparaat slaat informatie op. Het belangrijkst is dat mensen beseffen dat als je digitale voetsporen achterlaat, je snel persoonlijke informatie vrijgeeft."

Kansongelijkheid voor jongeren

Volgens NSC en ChristenUnie kunnen digitale profielen negatieve gevolgen hebben en leiden tot kansenongelijkheid. Ook beleidsadviseur Beek kan zich hierin vinden. "Vacatures voor mannelijke beroepen worden voor 90 procent vaker aan mannen laten zien, blijkt uit onderzoek van het College van de Rechten voor de Mens. Vrouwen zien weer vaker vacatures voor kappersopleidingen, waardoor zij vacatures als monteurs bijvoorbeeld missen. Dit levert minder kansen op en verdeelt de samenleving."

Ook cybersecurity-expert Maasland ziet problemen. "Als eenmaal iets op het internet staat, zal deze informatie niet snel verdwijnen. Bijvoorbeeld fanatieke berichten over je voetbalclub, of een boze reactie naar een leraar, die kunnen later altijd weer opduiken. Tijdens een ruzie of een sollicitatie bijvoorbeeld," legt hij uit.

'Niet hoe het internet werkt'

Precies hier zit volgens Maasland ook de crux. "De informatie op het internet staat altijd ergens opgeslagen, zelfs met een mooie rode knop. Hoe graag we ook een makkelijke oplossing willen, dit is niet hoe het internet werkt."

Desondanks vinden beide experts het goed dat NSC en ChristenUnie dit onderwerp onder de aandacht brengen. "Jongeren moeten beter beschermd worden op het internet, maar we moeten in deze fase vooral kijken naar de voorkant," vervolgt Maasland. "Kinderen moeten weten dat het belangrijk is om na te denken wát je plaatst op het internet. De oplossing zit in meer educatie en mediabewustzijn. Niet bij een magische knop."